- •Гісторыя беларусі. Кароткі нарыс
- •1. Засяленне беларускіх зямель. Характарыстыка даіндаеўрапейскага перыяду этнічнай гісторыі Беларусі
- •2. Індаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі, яго балцкі і славянскі этапы
- •3. Старажытнаруская дзяржава (Кіеўская Русь) – агульная феадальная дзяржава ўсходніх славян
- •4. Полацкае і Тураўскае княствы – першыя раннефеадальныя дзяржавы-манархіі на тэрыторыі Беларусі
- •5. Увядзенне хрысціянства. Культура беларускіх зямель іх – першай паловы хііі ст.
- •6. Узнікненне Беларусі: розныя падыходы і канцэпцыі
- •7. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: розныя падыходы і канцэпцыі
- •8. Палітычная барацьба ў вкл у хіv–хv стст. Крэўская унія
- •9. Культура Беларусі хіv–хvі стст. Узнікненне кнігадрукавання. Францішак Скарына і Мікола Гусоўскі
- •10. Люблінская унія. Утварэнне Рэчы Паспалітай
- •11. Палітычнае становішча беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай у другой палове хvі–хvііі стст.
- •12. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай. Падзелы Рэчы Паспалітай
- •13. Культура Беларусі хvіі–хvііі стст. Перамога контррэфармацыі
- •14. Уваходжанне Беларусі ў склад Расійскай імперыі. Палітыка расійскага ўрада на беларускіх землях ў канцы хvііі – першай палове хіх ст.
- •15. Грамадска-палітычны рух на беларускіх землях у 20–40-я гады хіх ст.
- •16. Культура Беларусі канца хvііі – першай паловы хіх ст. Ідэалогія асветніцтва
- •17. Адмена прыгоннага права ў Расійскай імперыі і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі ў сувязі з паўстаннем 1863–1864 гг.
- •18. Буржуазныя рэформы 60–70 гг. Хіх ст.
- •19. Паўстанне 1863–1864 гг. У Польшчы, Літве і Беларусі
- •20. Культура Беларусі другой паловы хіх – пачатку хх ст.
- •21. Кастрычніцкая рэвалюцыя. Устанаўленне савецкай улады ў Беларусі
- •22. Беларусь у перыяд германскай акупацыі 1918 г. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі
- •23. Утварэнне Беларускай сср. Аб’яднанне бсср з Літоўскай сср
- •24. Беларусь ва ўмовах новай эканамічнай палітыкі
- •25. Ажыццяўленне палітыкі індустрыялізацыі ў Беларускай сср
- •26. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі ў Беларускай сср
- •27. Палітыка беларусізацыі ў 20-я гг. Хх ст. Ў Беларускай сср
- •28. Пачатак другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі летам 1941 г.
- •29. Акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі ў час Вялікай Айчыннай вайны. Барацьба беларускага народа супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў
- •30. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Уклад беларускага народа ў Вялікую Перамогу
- •31. Аднаўленне народнай гаспадаркі Беларусі пасля Вялікай Айчыннай вайны (1946–1950 гг.)
- •32. Асаблівасці сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі ў 50-я – першай палове 80-х гадоў хх ст.
- •33. Дасягненні беларускага народа ў сацыяльнай сферы, адукацыі і навуцы ў 50-я – першай палове 80-х гадоў хх ст.
- •34. Беларусь у перыяд правядзення рэформ (1985–2003 гг.)
22. Беларусь у перыяд германскай акупацыі 1918 г. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі
У жніўні 1914 г. з пачаткам першай сусветнай вайны Заходняя Беларусь была захоплена Германіяй. Ні царскі ўрад да лютага 1917 г., ні Часовы буржуазны ўрад пасля Лютаўскай рэвалюцыі не зрабілі нічога, каб вывесці краіну з вайны, вызваліць Беларусь ад захопнікаў. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі савецкі ўрад звярнуўся з прапановай да ваюючых краін спыніць вайну. Але зрабіць гэта яны адмовіліся. Не прынеслі поспеху і сепаратныя перагаворы з Германіяй. У лютым 1918 г. Германія абвясціла ваенныя дзеянні. Больш за 2/3 тэрыторыі Беларусі апынулася пад уладай германскіх акупантаў. Савецкі ўрад вымушаны быў пайсці на падпісанне самага несправядлівана мірнага дагавора з Германіяй. Такі дагавор быў падпісаны 3 сакавіка 1918 г. у Брэсце. Беларускае пытанне на перагаворах не разглядалася. Інтарэсы беларусаў не былі прыняты пад увагу ні адным з бакоў.
На захопленай тэрыторыі акупанты ліквідавалі савецкую уладу, устанавілі акупацыйны рэжым, што выклікала моцнае супраціўленне беларускага народа. Пачалася барацьба рабочых, сялян Беларусі супраць акупантаў. Кіравалі гэтай барацьбой камуністы.
Ва ўмовах наступлення германскіх войск кіраўнікі нацыянальна-дэмакратычных партый Беларусі зрабілі спробу стварыць беларускую дзяржаўнасць. Яны звярнуліся з 1-ай, а потым 2-ой Устаноўчай граматамі да беларускага народа. Беларусь была аб’яўлена народнай рэспублікай. Былі вызначаны асноўныя прынцыпы дзяржаўнага ладу краіны. Кіруючымі органамі БНР былі Рада і Народны Сакратарыят. 25 сакавіка 1918 г. Беларусь была абвешчана незалежнай у этнаграфічных межах пражывання беларусаў. Самастойнасць і незалежнасць БНР яе кіраўнікі хацелі здзейнасць пры дапамозе Германіі. Аднак зрабіць гэта было немагчыма. Германія не была зацікаўлена ў стварэнні такой дзяржавы. Не прызналі БНР і іншыя краіны. Рада БНР об’явіла аб разрыве з Расіяй, не ўлічваючы настрою беларускага народа. БНР дзяржавай не стала. Не было заканадаўчай улады. Выканаўчая ўлада абмяжоўвалася толькі сферай культуры. Не было і судовай улады. Тым не менш гэта быў рашучы крок у стварэнні беларускай дзяржаўнасці.
У выніку паражэння аўстра-германскага блоку ў 1-й сусветнай вайне і рэвалюцыі ў Германіі германскія войскі пакінулі Беларусь. 13 лістпада 1918 г. савецкі ўрад ануляваў Брэсцкі дагавор.
23. Утварэнне Беларускай сср. Аб’яднанне бсср з Літоўскай сср
Пасля вызвалення Беларусі ад нямецкіх акупантаў зноў паўстала пытанне аб утварэнні беларускай дзяржаўнасці. Але па гэтым пытанні не было адзінай думкі. Існавала некалькі пазіцый: 1) Паўночна-Заходняга абкома РКП(б). Яго кіраўнікі А.Мяснікоў, В.Кнорын і інш. лічылі, што Беларусь павінна быць тэрытарыяльнай адзінкай у складзе РСФСР на той падставе, што беларусы не нацыя; 2) Беларускага нацыянальнага камісарыята. Кіраўнікі Белнацкама А.Чарвякоў, З.Жылуновіч і інш. лічылі неабходным стварыць Беларускую савецкую рэспубліку і ўстанавіць цесныя сувязі з РСФСР (на прынцыпах аўтаноміі). Гэтую пазіцыю падтрымлівала Цэнтральнае бюро беларускіх секцый РКП(б) у Расіі.
Доўгі час гэтае пытанне не вырашалася. І толькі 24 снежня 1918 г. Пленум ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб стварэнні БССР. 30 снежня 1918 г. на VІ Паўночна-Заходняй партыйнай канферэнцыі РКП(б) была прынята рэзалюцыя “Аб абвяшчэнні Заходняй Камуны Беларускай Савецкай Рэспублікай”. Быў створаны Часовы ўрад Беларусі на чале з З.Жылуновічам. 1 студзеня 1919 г. Часовы урад абвясціў Маніфест аб стварэнні БССР. У сувязі з гэтым Заходняя вобласць была скасавана. Аднак пагроза з боку Польшчы прымусіла савецкае кіраўніцтва прыняць 16 студзеня 1919 г. рашэнне аб аб’яднанні БССР з Літоўскай ССР. Для юрыдычнага замацавання абвяшчэнне БССР і стварэння Літбел 2 лютага 1919 г. быў скліканы 1‑ы Усебеларускі з’езд Саветаў. З’езд прыняў Канстытуцыю БССР згодна з якой найвышэйшая ўлада ў рэспубліцы належала з’езду Саветаў. З’езд вызначыў тэрыторыю БССР у складзе Мінскай і Гродзенскай губерняў. Планавалася што ўключаныя ў склад РСФСР па рашэнні ЦК РКП(б) ад 16 студзеня 1918 г. Магілёўская і Віцебская губерні, калі іншыя тэрыторыі Беларусі будуць захоплены Польшчай (што і адбылося на самой справе) у будучым могуць стаць асновай для аднаўлення беларускай дзяржаўнасці. 1-ы Усебеларускі з’езд Саветаў прыняў рашэнне аб аб’яднанні БССР і Літоўскай ССР. У складзе Літбел ўвайшла тэрыторыя Мінскай, Гродзенскай, Віленскай, Ковенскай і частка Сувалкаўскай губерняў з больш як 4-мільенным насельніцтвам. Сталіцай аб’яднанай дзяржавы стаў г.Вільня. Літбел праіснавала да ліпеня 1920 г.