Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
ТКН - МУ к РГР - 2014 Microsoft Office Word (2).docx
Скачиваний:
13
Добавлен:
10.03.2016
Размер:
575.98 Кб
Скачать

8 Тапсырма №2. 1-есеп

ГО нысанының төтенше жағдайлар аудандық бөлімшесінің штаб басшысы нысанды формировалдау қозғалысының бағытының радиациялық шарты туралы мәлімет алады. 1 сағаттан кейінгі ядролық жарылыстың радиациялық деңгейі: 5 р/с, 40 р/с, 200 р/с, 80 р/с, 5 р/с құрайды.

          3 сағаттан кейінгі жарылыстың ізін жою арнайы құрамды алатын радиацияның мөлшерін анықтау. Жарылыс іздерін жою 20 км/сағ жылдамдықпен қозғалатын көліктер арқылы жүзеге асады. Жұқтыру ауданының ұзындығы 40 км.

Шешуі:

а) Өлшенген  деңгейлердің  суммасына  замердің  санын бөліп, орташа  радиация  деңгейін  (Pорт) анықтаймыз.

б) Жұқтыру зонасынан қозғалыстың жалғасу уақытын анықтаймыз.

в) Жарылыстан соң жұқтыру зонасының өтетін ортаға дейінгі кеткен уақытты анықтаймыз. Іздерді жою жарылыстан кейін  3 сағаттан соң басталады. Барлық  жол 2 сағат, зонаны орташа формировалдау 1 сағатта өтеді, жалпы зона ортасын жарылыстан кейін 4 сағатта өтеді.

г) 1 кесте арқылы жарылыстан кейін 4 сағаттан соң радиация деңгейін анықтаймыз.

д) Ізді жою уақытының арнайы құрамын алатын мөлшерді есептейміз.

8.1 к е с т е - Кездейсоқ уақытта радиация деңгейін анықтайтын коэффициент

Жарылыстан кейінгі t сағ өткеннен кейінгі уақыт,

t сағ

Жарылыстан кейінгі t сағ өткеннен кейінгі уақыт,

t сағ

Жарылыстан кейінгі t сағ өткеннен кейінгі уақыт,

 t сағ

0,5

0,43

27

52,19

70

163,7

0,75

0,71

28

51,53

71

166,5

1

1,00

29

56,87

72

169,3

1,25

1,31

30

59,23

(3 тәулік)

1,5

1,63

31

61,60

73

172,2

1,75

1,96

32

64,00

74

175,0

2

2,30

33

66,40

75

177,8

2,25

2,65

34

68,84

76

180,7

2,5

3,00

35

71,27

77

183,5

2,75

3,37

36

73,72

78

186,4

3

3,74

37

76,17

79

189,5

3,25

4,11

38

78,65

80

192,2

3,5

4,50

39

81,16

81

195,1

3,75

4,88

40

83,66

82

198,0

4

5,28

41

86,16

83

200,8

4,5

6,08

42

88,69

84

203,7

5

6,90

43

91,24

85

206,6

5,5

7,73

44

93,78

86

209,6

6

8,59

45

96,34

87

212,5

6,5

9,45

46

98,93

88

215,5

7

10,33

47

101,5

89

218,4

7,5

11,22

48

101,1

90

221,4

8

12,16

(2 тәулік)

91

224,3

8,5

13,04

49

106,7

92

227,3

9

13,96

50

109,3

93

230,2

9,5

14,90

51

111,9

94

233,2

10

15,85

52

114,7

95

236,2

11

17,77

53

117,2

96

239,2

12

19,72

54

119,9

(4 тәулік)

13

21,71

55

122,6

100

251,2

14

23,73

56

125,2

104

263,3

15

25,73

57

127,9

108

275

16

27,86

58

130,6

112

287,7

17

29,95

59

133,4

116

300,2

  8.1 кестенің жалғасы

18

32,08

60

136,1

120

312,6

19

34,24

61

138,8

(5 тәулік)

20

36,41

62

141,6

132

350,5

21

38,61

63

144,3

144

389,1

22

40,83

64

147,0

(6 тәулік)

23

43,06

65

149,8

156

428,3

24

45,31

66

152,5

168

468,1

(1 тәулік)

67

155,3

(7 тәулік)

25

47,58

68

158,1

192

549,5

26

49,89

69

160,9

(8 тәулік)

216

633

432

1454

648

2365

(9 тәулік)

(18 тәулік)

(27 тәулік)

240

718,1

456

1552

672

2471

(10 тәулік)

(19 тәулік)

(28 тәулік)

264

805,2

480

1649

696

2577

11

(0 тәулік)

(29 тәулік)

288

893,9

504

1750

720

2684

12

(21 тәулік)

(30 тәулік)

312

984

528

1849

1080

4366

13

(22 тәулік)

(45 тәулік)

336

1075

552

1951

1440

6167

14

(23 тәулік)

(60 тәулік)

360

1169

567

2053

1800

8061

19

(24  тәулік)

(75 тәулік)

384

1263

600

2152

2160

10030

16

(25 тәулік)

(90 тәулік)

408

1358

624

2260

17

(26 тәулік)

Ескерту - Р0-жарылыстан кейінгі 1 сағаттағы радиация дәрежесі

Р - жарылыстан кейінгі t сағаттағы радиация дәрежесі

 2 – есеп

         Химиялық ошақтар мен тұрғын үйлерде орналасқан адам шығынының (П) мүмкіндігін анықтау (барлығы 300 адам). Адамдардың 90%-ы противогаздармен қамтамасыздандырылған.

Шешуі:

3 кесте арқылы:  П=9%  ашық алаңда  27 адам; Жеңіл деңгейде:  27x0,25≈7 адам, Орташа және ауыр деңгейде:   27x0,4≈11 адам , Өлімге алып келу деңгейінде:  27х0,35≈9  адам

        8.2 к е с т е - Ошақ зақымдануы кезіндегі СДЯВ-тан адам шығыны саны

Адамдардың орналасу шарты

Газтұтқышпен қамтылған адамдар саны, %

0

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Ашық алаңда

90-100

75

65

58

50

40

35

25

18

10

Қарапайым баспана,ғимаратта

50

40

35

30

27

22

18

14

9

4

Ескерту: ошақ зақымдануынан бағдарлама құрылымы бойынша адам шығыны,% : жеңіл деңгейде-25, Орташа және ауыр деңгейде-40, Өлімге алып келу деңгейінде-35

 3 - есеп

         Нысандағы серпінді толқынның максималь артық қысымын (ΔРф max)  анықтау.

         Бастапқы деректер: нысан  белгілеу нүктесінен  Rr=5 км қашықтықта орналасқан; қалада  қуаты  q=0,5 кт  қару-жарақпен  соққы күтілуде; қару-жарақтың жарылыс нүктесінен белгілеу нүктесіне  дейінгі  ықтимал максималь ауытқуы  rауытқу=0,8 км,  жарылыстың түрі – әуе.

Шешуі:

а) Жарылыстың ортасынан ықтимал максималь қашықтығын анықтаймыз:

Rx = Rr  - rауытқу = 5 – 0,8=4,2 км.

б) Қосымша А арқылы әуе жарылысының жарылыс ортасынан 0,5 км қашықтықта қуаты 4,2 кт қару-жарақтың  артық қысымын анықтау. Ол  30 кПа  құрайды. Анықталған ΔРф max = 30 кПа  максималь болады, егер ол  жарылыс ортасы нысаннан минималь қашықтықта алыстаса, яғни ΔРф max = 30 кПа   бұл кезге сәйкес келеді.

Қорытынды: нысан ядролық жеңілістің ошағының күшті қирау зонасының сыртқы шекарасында  қалуы мүмкін.

4 - есеп

         Машина құрастыру зауытындағы цех жиынының ядролық жарылыстың серпінді толқынның әсеріне тиянақтылығы.

         Бастапқы мәлімет:  Зауыт  ықтимал белгілеу нүктесінен 5,5 км қашықтықта орналасқан. Rr  = 5,5 км, қару-жарақтың қуаты q = 0,5 кг,  жарылыс жердегі, қару-жарақтың  белгілеу нүктесінен  ықтимал максималь ауытқуы rауытқу=1,1 км ; цехтың  анықтамасы  –  бірқабатты ғимарат, кірпіштен жасалған, каркассыз, темір бетонды плиталармен қапталған; технологиялық құрылғылар:  мостты крандар және кранды құрылғылар, ауыр станоктар; КЭС  пневоинструментті жүйенің  ауа беріліс жүйесінен және жердегі кабельді электросеттерден (КЭС) тұрады.

Шешуі:

а) Машина құрастыру шекарасының артық қысымының максималь анықтамасын табамыз.

Rx = Rr  - rауытқу = 5,5 – 1,1 = 4,4 км.

б) Қосымша А арқылы 4,4 км  қашықтықта қуаты q=0,5 кг қару-жарақтың жердегі жарылысының артық қысымын анықтаймыз. (ΔРф max = 30  кПа).

в) Цехтың анықтамаларын алып нәтиженің жиынтық кестесіне жазамыз

(8.6 кесте).

г) Қосымша Б арқылы жеңіл, орташа, қатты және толық қирауды тудыратын артық қысымды анықтаймыз. Цехтың ғимараты берілген анықтамалар бойынша  артық қысымда әлсіз қирағанда 10-20 кПа, орташа қирауды  20-35  кПа,  қатты қирауда   35-45 кПа, түгелімен қирағанда 45-60 кПа иеленді.

Алынған мәліметтерді кестеге енгізіп отырамыз.

д) Орташа қирауды тудыратын цехтың әр элементінің шыдамдылық шегін анықтаймыз. Цехтың ғимараты серпінді толқынға шыдамдылық шегі 20 кПа, крандар мен кранды құрылғылар - 30, станоктар – 40, ауаөткізгіш – 30, электросеть – 30 кПа.

е) Цехтың барлық элементтерінің шыдамдылық шегін жинақтап, цех жиынының шыдамдылық шегі  ΔРшыд шегі = 20 кПа екенін анықтаймыз.

ж) Жеке әдіс бойынша артық қысым мен мүмкін шығындардың  қирау деңгейін анықтаймыз, яғни, өндіріс құрылысының ауданы мен құрылғылардың пайызын.

          Цех жиынында ΔРф max =30 кПа орташа қирауды цех ғимараты,крандар мен кранды құрылғылар, ауаөткізгіштер мен электросетьтер. Өндіріс құрылысының ауданы 20%, 10% технологиялық құрылғылар мен 10% энергиямен қамтамасыз ету.

и) Баға нәтижелері мен қорытындыларды  және қуатты жарылыстың серпінді толқынына шыдамдылығын  саралаймыз.

Объектіміздегі соққы толқыннан күтілетін артық қысым 30 кПа, ал цех тұрақтылығы 30 кПа-дан астам болғандықтан, онда цех тұрақтылығын 30 кПа-ға дейін көтереміз; құрастыру цехін соққы толқынына тұрақтылығын жоғарылату үшін:

- Қосымша рамалық құрастырғыштар, шабу, контрфос құбыры арқылы (негізгі салмақ түсетін конструкцияны қатайту үшін, қарсыласу күші) цех ғимараттарының тұрақталығын көбейту.

- Жер астына электр желі кабелі мен ауашығарғыштарды қою.

- Кранның осал жері мен кран құбырын қорғауше қаппен жабу, қосымша тіреуіш крандарын орнату.

1 Сурет.

Rел = 9 км – жеңіл қираудың шекара зонасының радиусы; Rорт= 5,5 км орташа;  Rауыр = 4,4 км ауыр; Rтолық= 3,2 км толық қирау.

         1 сурет – қуаты q = 0,5 кг  жердегі жарылыс кезіндегі нысаннан  Rx =4,4 км қашықтықта орналасқан ядролық жеңілістің ошағында қирау зонасының орналасуы.

5 - есеп

     Машина құрастыру зауытының қуатты жарылыстың жарық сәулесіне  шыдамдылығын анықтау. Бастапқы мәліметтер: зауыт қаланың геометриялық ортасынан 6 км қашықтықта орналасқан (Rr = 6 км), сондықтан соққы болуы мүмкін; қару-жарақтың қуаты q = 0,5 кг; жарылыс әуе, жарылыс ортасының белгілеу нүктесінен ықтимал максималь ауытқуы  rауытқу = 0,8 км;

Цех ғимараты бірқабатты, қабырғалардың отқа қарсы тұруы – 2,5 сағат; темірбетонды плиталармен қапталған отқа қарсы тұруы 1 сағат; қара түсті ағаштан жасалған есіктер мен терезе рамалары; зауыттың құрылыс  тығыздығы 30 %. Көрші ғимараттың  отқа қарсы тұру деңгейі – III, өндіріс категориясы  ВиГ.

8.3 к е с т е - Ядролық жарылыстың сәулелену әсеріне көлікқұрастыру зауыт цехінің тұрақтылығын бағалау.

Объект бөлшегі

Ғимараттың өртке тұрақты дәрежесі

Ғимараттағы жанғыш бөлшектер (материалдар) ж/е олардың сипаттамалары

Ғимараттың жануын тудыратын жарық импульсі, кДж/м2

Жарық сәулесіне ғимараттың тұрақтылығы, кДж/м2

ΔРф max кезіндегі ғимараттың құлауы

Өрт болу аймағы

Жарық сәулесіне тұрақты ғимарат, кДж/м2

Механикалық цех. Ғимарат: бірқабатты, кірпіш, каркассыз, темір-бетонды плиталар-мен жабыл-ған; өрттұрақтылығы жабу-1 сағ; салмақ түсіретін жар-2,5 сағ

П

Д

Ағаш, терезе рамалары-қою түске боялған ағаш. Шатыр-ағашты қара қағаз

300

620

орташа

Жаппай өрт болатын аймақ

300

Шешуі:

а) Жарылыс ортасынан ықтимал минималь қашықтығын анықтаймыз.

Rx = Rr  - rауытқу = 6– 0,8 = 5,2км.

Қосымша В арқылы максималь жарық импульсін, ал қосымша А  арқылы максималь артық қысымды анықтаймыз:

Umax=1200 кДж/м2    ΔРф max=25 кПа.

б) Цех ғимаратының  отқа қарсы тұру деңгейін анықтаймыз. Ол үшін оның анықтамасын зерттейміз. Қосымша Д арқылы берілген параметрлер бойынша ғимараттар отқа қарсы тұру деңгейін анықтаймыз.

в) Цехтың өрт қауіпсіздігі категориясын анықтаймыз. Жанатын материалдар өндіріс классификациясының өрт қауіпсіздігінен  қолданылмайды. Қосымша Е-дегі механикалық цех зауыты Д категориясына жатады.

г) Цех ғимараттарының жанатын материалдардан жасалғандарды анықтап зерттейміз. Оларға мысал ретінде ағаштан жасалған есіктер мен терезелер жатады.

д) Қосымша Г арқылы қуаты  q = 0,5 кг қару-жарақтар арқылы жарық импульстарын анықтаймыз.

Интерполяция арқылы 3000 кДж/м2 ; тольды шатыр 620 кДж/м2;

е) Механикалық цехтың жарық сәулесіне шыдамдылық шегі Uж с = 300 кДж/м2.  Uж с< Umax болғандықтан механикалық цех жарық сәулесіне төзе алмайды.

ж) Қосымша Б арқылы артық қысымдағы цех ғимараттарының серпінді толқында қирау деңгейін анықтаймыз. Серпінді толқынның 25 кПа артық қысымында механикалық цехтың ғимараттары (бірқабатты, кірпішті, каркассыз)  қатты қирауға ұшырайды;

и) Өрт зонасын анықтаймыз. Максималь жарық импульсі   Umax = 1200 кДж/м2, зауыттың құрылыс  тығыздығы 30 %, механикалық цех зауыты  өрт қауіпсіздігі зонасында қалуы мүмкін.

I – жеке өрт зонасы; II – тегіс өрт зонасы; III – үйіндідегі өр зонасы;

 1 –қала;  2 - нысан; Rr – 6 км - нысанның белгілеу нүктесінен алшақтығы;  R- 15,2 км - жеке өрт зонасының сыртқы шекара радиусы;  RII - 7,2 км - тегіс өрт зонасы радиусы;  RIII - 7,2 км - үйіндідегі өрт зонасы радиусы.

2 сурет

Қуаты q = 0,5 кг  жердегі жарылыс кезіндегі нысаннан Rx  = 4,4 км қашықтықта орналасқан ядролық жеңілістің ошағында қирау зонасының орналасуы (2 – суретті қара).

          Қорытынды: цех ғимаратының шатырын абсоцементке ауыстыру, ағаш есіктер мен терезе рамаларын металдарға ауыстыру, цехта профилактикалық өртке қарсы шараларын қолдану (өрт сөндіру заттарын көбейту, өндіріс қоқыстарын зауыт аймағынан уақытында шығару).

6 – есеп

Халық орналасқан жерден 9км қашықтықта жатқан нысандағы қақтығыс нәтижесінде сұйылған аммиакты коммуникациялар қираған. Метеоұсыныстар, изотермия, жел жылдамдығы 5 м/с. Халық орналасқан жерге бұлттың келу уақытын анықтау.

Шешуі: 8.4 кесте инверсия үшін  және жел жылдамдығы vt = 5 м/с  арқылы  залаллы ауа бұлтының орташа жылдамдығы  w = 7,5 м/с. Залаллы ауа бұлтының  халық  орналасқан  жерге келу уақыты:

8.4 к е с т е - Зақымданған заттың орташа орын алмастыру жылдамдығы

Жел жылдамдығы, м/с

инверсия

изотермия

Конвекция

R<10 км

R>0 км

R<10 км

R>10 км

R<10 км

R>10 км

1

2

2,2

1,5

2

1,5

1,8

2

4

4,5

3

4

3

3,5

3

6

7

4,5

6

4,5

-

4

-

-

6

8

-

-

5

-

-

7,5

10

-

-

6

-

-

9

12

-

-

Ескерту - желдің жылдамдығы  3 м/с тан асса инверсия мен конвекция кейбір жағдайларда қаралады.

7 - есеп

      Нысанда массасы G = 20,0 т жарылғыш заттармен (аммонитпен) вагон жарылды. Жарылғыш заттардың эффективті массалық зарядын (Gэф), жеңілістің мөлшерлі дәрежесін (D) және жарылыс нәтижесінде панельді және кірпішті ғимараттардың қирау зонасының радиусын (R) анықтау.

Шешуі:

а) Жарылғыш заттардың эффективті массалық заряды: Gэф = К х G

         G – жарылғыш заттың массасы(ВВ), кг

         G = 20000 кг

         К – сапа коэффициенті ВВ.

К коэффициенті 8.5 кестеден ВВ түріне байланысты алынады.

8.5 к е с т е - ВВ сапасын анықтау коэффициенті

ВВ түрлері

ВВ сапа коэффициенті, К

Трипонал

1,53

Гексоген

1,28

Пикрипов қышқылы

0,97

Аммонит

0,94

8.5 кестеден:

К = 0,94,               Gэф=0,94х20000=19400 кг.

б) ВВ түрі мен сапасына байланысты қирау зонасының  радиусы:

- панельді ғимараттарда  d = 0,3м           R = 0,6= 0,6=152 м;

- кірпішті ғимараттарда  d = 0,5м            R = 0,6=0,6=118 м.

в) Нысан  жеңілісінің  деңгейін  D = формуласы арқылы анықтауға болады.

Sз.р. – қирау ауданы, м2;

Sз.р.=R2=х1522=72546 м2 ;

S0 = нысан аймағының ауданы, м2;

S0 = 300000 м2

                                           D == 0,24,

D<0,2-0,5  қирау зонасы орташа.

8.6 к е с т е - Бұзылу орнын анықтау

Зақымдану деңгейі

Бұзылу аумағы

D<0,2

Әлсіз

D<0,2-0,5

Орташа

D<0,5-0,8

Күшті

D>0,8

Түгел

8.7 к е с т е - № 7 - есеп нұсқалары

Нұсқалар

Жанғыш зат түрлері

Масса G,т

Объект ауданы, м3

1

2

3

4

1

Гексоген

30,0

250000

2

Тритонол

25,0

200000

3

Аммонит

40,0

600000

4

Пикрип қышқылы

35,0

280000

        8.7 кестенің жалғасы

5

Гексоген

25,0

230000

6

Тритонол

20,0

220000

7

Аммонит

35,0

280000

8

Пикрип қышқылы

30,0

250000

9

Гексоген

20,0

300000

10

Тритонол

15,0

250000

11

Аммонит

45,0

100000

12

Пикрип қышқылы

20,0

150000

13

Гексоген

35,0

200000

14

Тритонол

30,0

280000

15

Аммонит

30,0

150000

16

Пикрип қышқылы

45,0

200000

17

Гексоген

40,0

150000

18

Тритонол

35,0

300000

19

Аммонит

25,0

200000

20

Пикрип қышқылы

15,0

300000

Панельді ғимарат қабырғасының қалыңдығы d = 0,3 м.

Кірпішті ғимарат d = 0,5 м.

А қосымшасы

А.1 к е с т е  - Ядролық қарулардың және жарылу центрінің ортасындағы артық қысым

Қарулардың күштілігі

Артық қысым Δ,кПа

2000

1000

500

250

200

150

100

90

800

70

60

50

40

30

20

15

10

Центрге дейінгі жарылыс ара қашықтығы, км

1

2

3

5

10

20

30

50

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

            А.1 кестенің жалғасы   

100

200

300

500

1000

2000

5000

10000

Ескерту – алымы - ауа жарылысы үшін, бөлімі - жер асты жарылысы үшін

Б қосымшасы

               Б.1- к е с т е - Артық қысымды кездегі объект элементтерінің қирау деңгейі, кПа

 Объект элементі

Қирау

әлсіз

орташа

күшті

толық

1 Әкімшілік,өндіруші ғимараттар және оларды салу

1 Метал каркасты массивтермен 25...50 т көтергіш кранды өндірістік ғимарат

20…30

30…40

40…50

50…70

2 Сол сияқты,көтергіш кран 60...100 т

20…40

40…50

50…60

60…80

3 Бетонды,темірбетонды және ғимараттың антисейсмикалық конструкциясы

25…35

80…120

150…200

200

4 Жеңіл каркасты және каркассыз ғимараттар

10…20

20…30

30…50

50…70

5 Өндірістік ғимарат металды каркаспен және бетонмен көмкерілген 30%

10…20

20…30

30…40

40…50

6 Металды каркаспен және айналасы қабырғалармен көмкерілген өндірістік ғимарат

10…20

20…30

30…40

40…50

7 Үлкен көлемді әйнектелген темірбетонды көп этажды үй

8…20

20…40

40…90

90…100

8 Темірбетоннан жиналған ғимарат

10…20

20…30

-

30…60

9 Бір қабатты металды каркаспен және қабырғалары жапырақ металмен көмкерілген ғимарат

5…7

7…10

10…15

15

10 Сол сияқты, қабырғалары толқынды шойыннан жасалған

7…10

10…15

15…25

25…30

11 Бір және көп қабатты кірпіш тастан және темірбетоннан жасалған ғимарат

10…20

20…35

35…45

45…60

12 Сол сияқты, бір және көп қабатты ағаштан жасалған ғимарат

8…15

15…25

25…35

35

13 Фидерлі немесе трансформатты подстанцияның блоктан немесе кірпіш тастан жасалған ғимараты

10…20

20…40

40…60

60…80

14 Кірпіш қойма ғимараты

10…20

20…30

30…40

40…50

 Б.1 кестесінің жалғасы

15 Қоймалардың жеңіл металды каркаспен және шифермен жасалуы

10…25

25…35

35…50

50

16 Қойма-темірбетонды элементтен жасалған

20…35

35…70

80…100

100

17 Металды немесе темірбетонмен жасалған административті көп қабатты ғимарат

20…30

30…40

40…50

50…60

18 Кірпішті аз қабатты ғимарат

8…15

15…25

25…35

35…45

19 Кірпішті көп қабатты ғимарат

8…12

12…20

20…30

30…40

20 Ағаш үйлер

6…8

8…12

12…20

20…30

21 Доммалы пештер

20

40

80

100

22 ГЭС ғимараттары

50…100

100…200

200…300

300

23 Бөгеу бекітпелері

20…70

70…100

100

-

24 Әйнекті қарапайым ғимараттар

0,5…1

1…1,5

1,5…3

-

25 Армиривті әйнектен жасалған ғимараттар

1…1,5

1,5…2

2…5

-

2 Құралдардың түрлері

1 Ауыр станоктар

25…40

40…60

60…70

-

2 Орташа станоктар

15…25

25…35

35…45

-

3 Жеңіл станоктар

6…12

-

15…25

-

4 Крандар және кран құралдары

20…30

30…50

50…70

70

5 Қөтеру - транспортты құрылғылар

20

50…60

60…80

80

6 Ұсталық құрылғылар

50

100…110

150…200

-

7 Темірбетонды эстакадтағы ленталық конвейрлер

5…6

6…10

10…20

20…40

8 Темірбетонды эстакадтағы күрегіш конвейрлер

8…10

10…20

20…30

30…50

9 Ынғайлы шлангалар ұсақ металдарды тасу үшін

7…15

15…25

25…35

35…45

10 Қарқындылығы 2 кВт-қа дейінгі элетрқозғалтқыштар

20…40

40…50

-

50…80

11 Сол сияқты герметикалық

30…50

50…70

-

80…100

 Б.1 кестесінің жалғасы

12 Қарқындылығы 2 мен 10 кВТ арасындағы электрқозғалтқыш

30…50

50…70

-

80…90

13 Сол сияқты герметикалық

40…60

60…75

-

75…110

14 Қарқындылығы 10 және оданда көп кВт электрқозғалтқыш

50…60

60…80

-

80…120

15 Сол сияқты герметикалық

60…70

70…80

-

80…120

16 100 және 1000 кВ арасындағы трансформаторлар

20…30

30…50

50…60

60

17 Блокты трансформаторлар

30…40

50…60

-

-

18 100 және 300 кВт арасындағы генераторлар

30…40

50…60

-

-

19 Ашық орналастырғыш құрылғылар

15…25

25…35

-

-

20 Майлы қосылғыштар

10…20

20…30

-

-

21 Бақылау-өлшегіш аппаратуралар

5…10

10…20

20…30

30

22 Магнит өткізгіштер

20…30

30…40

40…60

-

23 Плафондағы электр лампалар

-

-

-

10…20

24 Ашық электрлампалар

-

-

-

5…7

25 Бугенераторы, бу қазандықтары

50…70

70…100

100…150

150 жоғары

3 Коммуникалды-энергетикалық құрылыстар және желі

1 Газогельдермен жер асты резервуарлары ТСМ және химиялық заттар үшін

15…20

20…30

30…40

40

2 Жер асты металды және темірбетонды резервуарлар

20…50

50…100

100…200

200

3 Ойыс резервуарлар

40…50

50…80

80…100

100

4 Жер асты металды резервуарларымен ыдыстар

30…40

40…70

70…90

90

5 Терең орналасқан ағаштан жасалған қоймалар

20…40

40…60

60…100

100

6 Артезианды скважинадағы ашық орналасқан құрылғылар

70…110

110…130

130…170

170

7 Су айдайтын мұнаралар

10…20

20…40

40…60

60

  Б.1 кестесінің жалғасы

8 Котелды,реттегіш станциялар және басқада құрылыстар кірпіш ғимараты

7…13

13…25

25…35

35…45

9 Металды мұнаралар

20…30

30…50

50…70

70

10 Жабық күйіндегі трансформатты подстанциялар

30…40

40…60

60…70

70…80

11 Жылу электрстанциясы

10…15

15…20

20…25

25…40

12 Орналастырғыш құралдармен және құрылс электрстанциялары

30…40

40…60

60…80

120

13 Жер асты байланыс жүйелер

200…300

300…600

600…1000

1500

14 Жер бетіндегі байланыс жүйелер

10…30

30…50

50…60

60

15 Жоғарғы кедергідегі ауа байланыс жүйелері

25…30

30…50

50…70

70

16 Төмен кедергідегі ауа байланыс жүйелері

20…60

60…100

100…160

160

17 Ағаш соқалардағы төмен кедергідегі ауа байланыс жүйелері

20…40

40…60

60…100

100

18 Электрофицикалық темір жолындағы күшті байланыс жүйелері

30…50

50…70

70…120

120

19 Жер асты шойынмен пісірілген диаметрі 350 мм дейінгі құбырлар

600…1000

1000…1500

1500…2000

2000

20 Сол сияқты, диаметрі 350 мм асатын құбырлар

200…350

350…600

600…1000

1000

21 Керамикалық және шойыннан жасалған құбырлар

200…600

600…1000

1000…2000

2000

22 Диаметрі 20 см-ге тереңдетілген құбырлар

150…200

250…350

500

-

23 Жер бетіндегі құбырлар

20

50

130

-

24 Металды және темірбетонды эстакададағы құбырлар

20…30

30…40

40…50

-

Б.1 кестесінің жалғасы

25 Ысырмалы қарауға арналған құдықтар

200…400

400…600

600…1000

1000

26 Коммуникалды үй жұмысының желілері

100…200

400…1000

1000…1500

1500

27 Қоршалмаған конструкциясыз коммуникалды үй желілері

50…150

150…250

250…300

300

4 Байланыс құралы

1 Стационарлы ауа желілері мен радиорелейлі желілер

30…50

50…70

70…120

120

2 Телефон* телеграфтың желілері

20…40

40…60

60…100

100

3 Шестовты байланыс желісі

20…30

30…60

60…100

100

4 Кабельді жер бетіндегі байланыс желілері

10…30

30…50

50…60

60

5 Кабельді жер асты байланыс желілері

20…30

-

50…100

100 жоғары

6 Телефонды-телеграфты аппаратуралар

10…30

30…50

50…60

60

7 Антенді құрылғылар

10…20

20…30

30…40

40

8 Радиостанциялар ауыстырмалы

-

60…70

70…110

110

5  Қорғаныс ғимараты

1 Бөлек тұрған үй, 500 кПа артық қысымға есептелінген

500…600

600…700

700…900

900

2 Бөлек тұрған үй, 300 кПа артық қысымға есептелінген

300…400

400…550

550…650

650

3 Сол сияқты 200 кПа-ға

200…300

300…370

370…450

450

4 Сол сияқты 100 кПа-ға

100…140

140…180

180…220

220

5 Сол сияқты 50 кПа-ға

50…70

70…90

90…110

110

6 Радиациядан қорғанатын жер, 30 кПа-ға есептелінген

30…40

40…60

60…90

90

            Б.1 кестесінің жалғасы

7 Жер асты баспаналары, ешқандай қорғаныссыз

20…30

30…60

60…80

80

8 Қорғаныс орнына киіммен кіру

30…40

40…80

80…120

120

9 Қорғаныс орнына киімсіз кіру

30…40

40…60

60…80

80

6 Транспорт, құрылыс техникасы, көпір, бөгет, аэродром құралдары

1 Автоцистернамен жүк көтергіш автомобильдер

20…30

30…55

55…65

90…130

2 Жеңіл автомобильдер

10…20

20…30

30…50

50

3 Автобустар немесе автобус сияқты автомобильдер

15…20

20…45

45…55

60…80

4 Тракторлар, олардың станоктары

30…40

40…80

80…100

110…130

5 Бетонмен көмкерілген асфальтты жолдар

120…300

300…1000

1000…2000

2000…4000

6 Теміржол жолдары

100…150

150…200

200…300

300…500

7 Теміржол құрамы

30…40

40…80

80…100

100…200

8 Жертескіш құрылыс-жол машиналары

50…110

110…140

170…250

-

9 Металды көпірлер 30...45 м

50…100

100…150

150…200

200…300

10 Сол сияқты 100 м немесе оданда көп

40…80

80…100

100…150

150…200

11 Теміржол көпірлері 20 м

50…60

60…110

110…130

200…300

12 Сол сияқты 10 м-ге дейін

50…100

100…350

350…380

380…400

13 Ағаш көпірлер

40…60

60…110

110…130

200…250

14 Бетонды бөгеттер

1000…2000

2000…5000

5000

10000

15 Жер бөгеттері ені 80 ....100м

150…700

700…1000

1000

1000 жоғары

16 Қону - ұшу сызығы

300…400

400…1500

1500…2000

2000…4000

17 Транспортты тік ұшақтар тұрақтары

7…8

8…10

10…15

15

18 Ұшақтар (вертолеттар) тұрақтары

3…5

8…10

10…20

-

19 Сауда кемесі

80…100

100…130

130…180

-

В қосымшасы

В.1 к е с т е - Ядролық қарулармен жарылыс центріне дейінгі ара қашықтықтағы жарық импульсы

Күштілігі

Жарық импульсы, кДж/м2

4200

2900

1700

1200

1000

800

720

640

600

560

480

400

320

240

200

160

100

Жарылыс болғанға дейінгі ара қашықтық, кДж

1

2

3

5

10

20

 

           

В.1 кестесінің жалғасы

 

30

50

100

200

300

500

1000

2000

5000

           

В.1 кестесінің жалғасы

10000

Ескерту:  Алымы - жарылыс ауада болғаны,

                 Бөлімі - жер бетінде болғаны.

Г қосымшасы

Г.1 к е с т е - Ядролық жарылыс кезіндегі металдармен әрекеттескендегі жанудың жарық импульсі, кДж/м2

Материал аты

Жарылыс күштілігі, кг

20

100

1000

10000

Қайың ағашының құрғақ түрі

580

670

880

1000

Қайрау кезіндегі қайың тақтайлары

1670

1760

1880

2100

Ақ түске боялған тақтайлар

1590

1670

1760

1880

Күрең түске боялған тақтайлар

210

250

330

420

Жұмсақ кровля

540

590

670

840

Ашық қайың бұтағы

840

1050

1260

1670

Солып қалған қайың бұтағы

210

300

420

500

Газет бетінің бөлігі

210

300

420

500

Қоңыр қағаз

80

110

130

170

Солған күңгірт ағаш, құрғақ түскен жапырақ

290

330

420

580

Дермантин

240

330

460

580

Қара қосылған мата

210

250

290

330

Мақта терезе ілгіштер сұр мата

40

50

75

90

Жасыл терезе жапқыштар, қою-көк маталар

290

330

420

500

Арнайыкиім матасы

210

250

330

420

Хаки түсіндегі мақталы мата, автомобиль отырғышына қаптама

40

50

75

90

Габардин алтын түстес

290

330

420

500

Таза тері қоңыр

210

250

330

420

Сұр матрастар үшін мата

330

420

500

660

Д қосымшасы

Д.1 к е с те - Өртке ғимараттың төзімділігінің сипаттамасы

Өртке төзімділік деңгейі

Ғимараттың өртке төзімділігінің деңгейі

Ұсталынып тұрған қабырғалар

Қабырғалар арасы

Жабулы жерлер

Қабат арасының жабулары

Қапсырмалар

Өртке қарсы қабырғалар

I

Жанбайтын

3 сағ

Жанбайтын

3 сағ

Жанбайтын

1 сағ

Жанбайтын

1,5 сағ

Жанбайтын

1 сағ

Жанбайтын

4 сағ

II

Сол сияқты,

 2,5 сағ

Сол сияқты, 0,25 сағ

Сол сияқты, 0,25 сағ

Сол сияқты, 

1 сағ

Сол сияқты, 0,25 сағ

Сол сияқты,

 4 сағ

III

Сол сияқты,

 2 сағ

Сол сияқты, 0,25 сағ

Жанғыш

Ауыр жанғыш, 0,75 сағ

Ауыр жанғыш, 0,25 сағ

Сол сияқты,

4 сағ

IV

Ауыр жанғыш,

0,5 сағ

Ауыр жанғыш, 0,25 сағ

Сол сияқты

Ауыр жанғыш, 0,25 сағ

Ауыр жанғыш, 0,25 сағ

Сол сияқты,

4 сағ

V

Жанғыш

Жанғыш

Сол сияқты

Жанғыш

Жанғыш

Сол сияқты,

4 сағ

Ескерту - барлық өрт қауіпсіздіктер деңгейлері санмен берілген.

Әдебиетер тізімі

1. Торғаев Ә.Ә., Приходько Н.Г. Өрт қауіпсіздігі негіздері. Дәрістер жинағы. А., «АЭжБУ», 2013.

2. Баринов А.В. Чрезвычайные ситуации природного характера и защита от них населения. – М.: Владос Пресс, 2003.

3. Приходько Н.Г Безопасность жизнедеятельности. – Алматы, 2000.

4. Безопасность жизнедеятельности. Защита населения и территорий в ЧС/под редю Я.Д.Вишнякова и др. – М., 2008.

5. Правила пожарной безопасности для энергетических предприятий. – СПб., 2001, 2009.

6. Чрезвыачйные ситуации природного, техногенного и социального характера и защита от них / под ред. Л.А.Михайлова. – СПб., 2008.

7. Белов С.В. Безопасность жизнедеятельности. – Алматы, 2006.

8. Демиденко Г.П. Защита объектов народного хозяйства от оружия массового поражения. – М.:Высшая школа. Головное издательство,-287с.

9. Белов С.В., Ильницская А.В., Козьяков А.Ф. и др. Безопасность жизнедеятельности. – Москва: Высшая школа, 1999.

10. Шубин Е.П. Гражданская оборона. –М.: Просвещение, 1991. - 223 с.

Мазмұны

Кіріспе

3

Жалпы  әдістемелік нұсқаулар

4

Тапсырма №1. №1-ші есептік-сызба жұмысының тапсырмалары

5

Тапсырма №2. №2-ші есептік-сызба жұмысының тапсырмалары

33

А қосымшасы                                                                                         

44

Б қосымшасы                                                                                        

46

В қосымшасы                                                                                        

52

Г қосымшасы                                                                                         

55

Д қосымшасы                                                                                        

56

Әдебиеттер тізімі

57

2013 ж. жиын жоспары, реті 41

Торгаев Абиш Алипович Байзакова Саягуль Мухтаровна

ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІНІҢ НЕГІЗДЕРІ Барлық мамандық студенттері үшін есептеу-сызба жұмыстарды орындау бойынша әдістемелік нұсқаулықтар

Редактор Қ.С.Телғожаева Стандарттау маманы бойынша Н.Қ. Молдабекова

Теруге берілді Пішіні 60х84 1/16   Таралымы 300 дана №1 баспаналық қағаз Көлемі 3,6 есеп баспа таб. Тапсырыс № __ Бағасы 1860 тг.

 «Алматы энергетика және байланыс университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамының көшірмелі–көбейткіш бюросы 050013 Алматы, А.Байтұрсынұлы көшесі, 126