- •2. Нанотехнология дамуының қысқаша тарихын сипаттаңыз.
- •3. Нанотехнологияның Қазақстан республикасындағы даму мүмкіндіктерін атап көрсетіңіз
- •4. Наноматериалдарды тұрмыста қолдану
- •5. Нанокристалдар дегеніміз не?
- •6. Нанокатализаторлар туралы не білесіз?
- •9. Нано әлемде қандай ерекшеліктер бар?
- •10. Нанообъекті және наножүйелерге мысалдар
- •11. Наноұнтақтардың жіктелуі және алу әдістері
- •12.Фуллерендердің құрылымы және физикалық қасиеттерін көрсетіңіз
- •14. Көміртекті материалдардың жіктелу диаграммасы.
- •15." Фуллерен" терминінің қалыптасуын түсіндірініз.
- •16.Көміртекті нанотүтікшелер құрылысы және түрлерін атаңыз.
- •17. Металдық нанокластерлер.
- •18. Көміртекті нанобөлшектердің негізгі морфологиялық түрлері?
- •19. Кванттық шұңқырлар,сымдар және нүтелер.
- •20. Нанобөлшектердің талшық тәрізді формасының морфологиясы
- •21. Электрондық микроскоп әдістерін түсіндіріңіз.
- •22. Сканерлеуші туннельді микроскоп (стм)
- •23. Атомдық күштік микроскопия қалай жүзеге асырылады?
- •24. Кеуекті материалдардың меншікті беттік ауданы қалай анықталады.
- •25. Наноқосылыстарды алудың қандай тәсілдерін білесіңдер.
- •26. Нанотүтікшелерді алудың қандай әдісін білесіз?
- •27. Нанобөлшектерді жалында алу қалай жүзеге асады?
- •28. Нанобөлшектердің жинақталуын түсіндіріңіз.
- •29. Нанотехнологияны медицинада қолдану мысалдарын атаңыз
- •31. Темір нанобөлшектерін қалай алуға болады?
- •38. Нанообьектілер алу процесі «төменнен-жоғары» және «жоғарыдан-төмен» сипаттамасы
- •39. Нанообъектілердің механоактивациясы және механосинтезі туралы не білесіз?
- •41. Наноматериалдарды алудың физикалық, механохимиялық және химиялық әдістерін атаңыз
- •42.Наноматериалдарды алудың электр доғалық әдісі дегеніміз не?
- •43. Наноматериалдарды алудың лазерлі абляция әдісін көрсетіңіз
- •44. Наноматериялдарды алдың пиролиздік әдісі
- •45. Наноматериалдарды алудың золь – гель әдісі .
- •46. Наноматериалдарды алудың каталитикалық синтезін сипаттаңыз
- •47. Наноматериалдарды алудың гидротермальді әдісі
- •48. Нанобөлшектердің электрлік қасиеттері туралы не білесіз
- •49. Нанобөлшектердің магнитті қасиеттерін атап көрсетіңіз.
- •50. Наноматериалдарды функционализациялау қалай жүзеге асады.
- •51.Нанотехнологияны биотехнолгияда, химияда қолдану қалай жүзеге асырылады.
- •52. Нанотехнологияны оптика, электроника, құрылыста пайдалану мүмкіндіктерін қарастыр.
- •53. Наноматериалдарды пайдаланып композитті материалдар қалай алуға болады
- •53. Наноматериалдарды пайдаланып композитті материалдары қалай алуға болады?
- •55. Cvd әдісімен нанобөлшектерді алу
- •58. Нанонысандарды зерттеуде инфра қызыл спектроскопия әдісін қалай қолданамыз?
- •60.Рентген дифракционды әдіс қалай қолданылады.
16.Көміртекті нанотүтікшелер құрылысы және түрлерін атаңыз.
Жапон ғалымы Сумио Ииджиманың 1991 жылы жарыққа шыққан, көміртекті нанотүтікшелердің микросуреттері келтірілген мақаласынан кейін бүкіл әлем ғалымдарының түтікшелерге деген қызығушылығы артты. Ииджима оларды көміртекті моликулярлы талшықтар деп атаған. КНТ графен қабатымен қапталған наномөлшерлі көміртекті цилиндрден тұрады. Ақаусыз көміртекті нанотүтікшелер диаметрі 1-ден 120-150 нм дейін және ұзындығы жүздеген микрометрге жететін цилиндрге графиттің жазық атомдық торының жапсарсыз оралуы нәтижесінде түзіледі. Графин қабатының оралу қабілетіне байланысты үш түрлі цилиндрлік КНТ ажыратуға болады : ахиральді "кресло" типті (әрбір алтыбұрыштың екі жағы нанотүтіктер осіне парпендикуляр орналасқан) және ахиральді "зигзаг" типті ( әрбір алтыбұрыштың екі жағы нанотүтікше осіне паралель орналасқан )және хиральді ( спираль тәрізді алтыбұрыштың жақтарының нанотүтікше осіне 0 немесе 90-тан өзге бұрышпен орналасуы).
КНТ беткі қабатының екіөлшемді құрылымы оралу векторымен(хиральділік) сипатталады Сһ және 1-теңдеумен анықталады.
мұндағы а1 және а2 - гексагональді тордың бірлік векторлары, n,m - бүтін сандар(хиральділік индексі). Индекстерді енгізу мына суретте көрсетілген.
n және m шамалары нанотүтікшенің диаметрімен d байланысты:
мұндағы а- жазық көміртекті және хиральді бұрышты ( Ө шамасы зигзаг конфигурациясынан ауытқу шамасын көрсетеді 0 мен 30 градус шамасы аралығында болады) тордағы атомаралық қашықтық(0,1421нм)
Кресло типті ахиральді КНТ индексі (n,n) және Ө=30 ал зигзаг типті КНТ индексі (n,0) және Ө =0, хиральді КНТ (n,m) индексі,аралығында болады. Бұл теңдеулерді қолдану арқылы КНТ диаметр шамаларын анықтауға болады. Нанотүтікшелер бір немесе көпқабатты болуы мүмкін, теориялық қабаттар саны шектелмеген, бірақ әдетте олар он немесе бірнеше ондықтан аспайды. Екінші немесе келесі атомдар қабатының диаметрі бірінші ішкі қабаттың диаметрімен анықталады. Бұл жағынан нанотүтікшелер құрылымы сарымсақ тәрізді фуллерендерді еске алады.
17. Металдық нанокластерлер.
1.-суретте металл атомдарының кластерлерін алуға арналған құрылғы көрсетілген. Жоғары қарқынды лазерлі сәуле металл стерженьге түсіп, оның беткі қабатындағы атомдарды буландырады. Буланған атомдар гелий ағынымен сопло арқылы әкетіліп отырады. Бұл ағынның кеңеюі оның салқындауына және металл атомдары кластерлерінің түзілуіне алып келеді.
Бұл кластерлер ультракүлгін сәулелермен ионданады да, массаның зарядқа қатынасын өлшейтін масс-спектрометрге түседі. 2-суретте осындай тәжірибе нәтижесінде алынған қорғасын кластерлерінің масс-спектроскопия мәліметтері берілген. Берілген массаның иондар саны кластердегі атом санының функциясы ретінде көрсетілген. Бұл мәліметтерде 7 және 10 атомнан тұратын кластерлер мүмкіндігі жоғары екендігін көруге болады. Бұл осындай өлшемді кластерлердің басқа кластерлерден тұрақтырақ екендігін көрсетеді.
3-ші а-суретте атомдардың иондану потенциалы мен олардың атомдық номеріне Z тәуелділігі көрсетілген. Иондану потенциалы дегеніміз атомның сыртқы қабатындағы электронды жұлып әкетуге қажетті энергия ал б-суретте натрий кластерінің иондану потенциалының құрамындағы атомдар санына тәуелділігі көрсетілген.Тәуелділікте шыңдар екі және сегіз атомдары бар кластерде байқалады. Бұл сандарды электронды магиялық сандар деп атайды. Бұлардың болуы кластерлерді суператомдар ретінде қарастыруға мүмкіндік берді және осының нәтижесінде кластерлер үшін желе моделі пайда болды.