Высшая математика
.pdf21
2.6 Контрольные задания
Рекомендуемая литература: [1, гл. 8, § 2; гл. 6, § 4; 2, гл. 3, § 3.11–3.13; 3, гл. 1, §1.18–1.19].
2.6.1Построить канонический вид следующих квадратичных форм
иуказать линейные преобразования, приводящие эти формы к каноническому виду:
1)Φ (x1 , x2 ) = −4x1 x2 ;
2)Φ (x1 , x2 ) = x12 + 10x1 x2 + 26x22 ;
3)Φ (x1 , x2 , x3 ) = x12 + 2x22 + 3x32 − 4x1 x3 − 4x2 x3 ;
4)Φ (x1 , x2 , x3 ) = 3x12 + 4x22 + 5x32 + 4x1 x2 − 4x2 x3 ;
5)Φ (x1 , x2 , x3 ) = 5x12 + 6x22 + 4x32 − 4x1 x2 − 4x2 x3 ;
6) Φ (x1 , x2 , x3 , x4 ) = x12 + x2 x3 + x3 x4 .
3 Применение квадратичных форм к исследованию кривых и поверхностей второго порядка
Цель занятия: выработать навыки преобразования уравнений 2-й степени к каноническому виду и навыки исследования полученных кривых или поверхностей.
3.1 Канонические уравнения кривых 2-го порядка
Пусть на плоскости задана декартова прямоугольная система коор-
динат {O,i , j} . Алгебраическое уравнение 2-й степени относительно |
x, y |
|||||||
имеет следующий вид: |
|
|
|
|
|
|
|
|
a x2 |
+ 2a |
xy + a |
22 |
y2 + a |
x + a |
23 |
y + a = 0 , |
(26) |
11 |
12 |
|
13 |
|
33 |
|
где a112 + a122 + a222 ≠ 0.
Следующие кривые могут быть заданы уравнениями вида (26): Эллипс (рисунок 3), его каноническое уравнение
x2 |
+ |
y2 |
= 1. |
(27) |
|
a2 |
b2 |
||||
|
|
|
Гипербола (рисунок 4), её каноническое уравнение
x2 |
− |
y2 |
= 1. |
(28) |
|
a2 |
b2 |
||||
|
|
|
22
Рисунок 3 |
|
Рисунок 4 |
|
Парабола (рисунок 5), её каноническое уравнение |
|
y2 = 2 px , p ≠ 0 . |
(29) |
|
|
|
|
Рисунок 5 |
|
|
|
|||||
Кроме того, уравнение (26) |
может задавать и другие фигуры на |
|||||||||||
плоскости. А именно, уравнение |
x2 |
|
− |
y2 |
= 0 |
определяет на плоскости две |
||||||
a2 |
|
b2 |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
пересекающиеся прямые, уравнение y2 |
= a2 |
(или x2 = a2 ) определяет пару |
||||||||||
параллельных прямых при |
a ≠ 0 , |
уравнение y2 = 0 ( x2 = 0 ) определяет |
||||||||||
прямую, уравнение |
x2 |
+ |
y2 |
= 0 определяет точку O(0,0) . Возможно так- |
||||||||
a2 |
b2 |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
же, что уравнение (26) не задаёт на плоскости никакую прямую.
23
3.2 Приведение общего уравнения кривых 2-го порядка к каноническому виду
Записываем квадратичную форму a11x2 + 2a12 xy + a22 y2 , соответствующую уравнению (26). Выписываем матрицу этой квадратичной формы:
A = a11 a12 .
a21 a22
В соответствии с пунктом 1.4 находим собственные значения λ1 и λ2 этой матрицы и её собственные векторы i1 , j1 , причём i1 и j1 выбираем единичными и ортогональными. Пусть
|
|
|
i |
= α i |
|
+ β j, |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
= α |
2 |
i |
|
+ β |
2 |
j. |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Тогда для координат |
x, y |
|
и |
x1 , y1 |
|
в системе координат |
{O,i , j} и |
|||||||||||
{O,i1 , j1} соответственно имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
x = α1 x1 |
+ α 2 y1 |
, |
|
|
|
(30) |
|||||||||
|
|
|
|
|
= β1 x1 |
|
+ β2 y1. |
|
|
|
||||||||
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
||||||||||
Найденные выражения (30) подставляем в уравнение (26) и получаем |
||||||||||||||||||
λ2 x2 |
+ λ2 y2 + a |
|
x |
|
+ a |
23 |
y |
+ a |
33 |
= 0 . |
(31) |
|||||||
1 |
1 |
2 |
1 |
13 |
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
В уравнении (31) выделяем полные квадраты для x1 и y1 , затем делаем ещё одну замену переменных:
~ |
, y2 |
~ |
x2 = x1 + a |
= y1 + b |
в этом уравнении и получаем каноническое уравнение. Определяем вид кривой (или другой фигуры) и строим её в данной системе координат
{O,i , j} .
Замечание – Вид кривой можно также определить, проанализировав произведение λ1 λ2 . Если λ1 λ2 > 0 , то рассматриваемая кривая соответ-
ствует эллиптическому типу, |
при λ1 λ2 < 0 имеем кривую гиперболиче- |
|
ского типа. Случай λ1 λ2 = 0 |
(причём λ1 = 0,λ2 ≠ 0 |
или λ1 ≠ 0,λ2 = 0 ) со- |
ответствует кривой параболического типа. |
|
|
Пример. Определить вид и построить кривую 2-го порядка, заданную |
||
уравнением |
|
|
2xy − 6x + 4 y − 15 = 0 . |
(32) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
24 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Φ (x, y) = 2xy . Её |
|||||||||||||||
Квадратичная форма, соответствующая (32), есть |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
матрица есть |
A = 0 |
|
1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Имеем |
|
|
|
|
|
1 |
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
−λ 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 , λ 2 − 1 = 0 , λ = 1, λ = −1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
−λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Так как λ1 λ2 = −1 < 0 , то рассматриваемая кривая имеет гиперболи- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ческий тип. Находим собственные векторы A . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Для λ = 1: − x + y = 0, |
откуда i = (c;c)T . Примем i |
= |
1 |
|
; |
|
1 |
T . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x − y = 0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Для λ |
= −1: x |
+ y = 0, |
|
откуда j |
|
|
= (c; −c)T . Примем j |
|
= |
|
1 |
|
;− |
1 |
|
T . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
+ y = 0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
В соответствии с (30) получаем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = |
|
|
1 |
|
|
x + |
1 |
|
|
|
|
y , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(33) |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = |
|
|
|
|
x − |
|
|
|
|
y . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
Выражения (33) подставляем в (32) и выделяем полные квадраты: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 |
2 |
|
|
1 |
2 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
2 |
|
x1 |
|
− |
|
|
y1 |
|
− 6 |
|
|
|
|
|
|
x1 + |
|
|
|
|
|
y1 + |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
x1 − |
|
|
|
y1 − 15 = 0 ; |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
2 |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 |
− y 2 |
|
− |
|
2 |
|
|
x − |
|
|
10 |
|
y − 15 = 0 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
25 |
|
|
1 |
|
|
|
25 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
x1 |
|
− |
|
|
|
|
x1 + |
|
|
− |
y1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
y1 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
+ |
|
|
|
− 15 |
= 0 |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x1 − |
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
y1 + |
|
|
|
|
|
|
= |
3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Обозначаем x |
= x − |
1 |
|
, |
|
y |
|
|
= y |
+ |
5 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
В результате получаем x22 − y22 = 1. Данное уравнение задаёт гипер-
3 3
болу (рисунок 6).
25
x2
y
-1 0 1 2 3 4 x
-1 |
y1 |
y2 |
|
-2 |
|||
|
|
Рисунок 6
3.3 Канонические уравнения поверхностей 2-го порядка
Пусть в пространстве E3 задана декартова прямоугольная система координат {O,i , j,k}. Алгебраическое уравнение 2-го порядка относительно переменных x, y, z имеет следующий вид:
a x |
2 + 2a |
xy + a y2 |
+ 2a xz + 2a yz + |
|
||
11 |
12 |
22 |
13 |
|
23 |
|
+a |
z2 + a |
x + a y + a z + a |
44 |
= 0 . |
(34) |
|
33 |
14 |
24 |
34 |
|
|
Следующие поверхности могут быть заданы уравнением вида (34): Эллипсоид (рисунок 7), его каноническое уравнение
x2 |
+ |
y2 |
+ |
z2 |
= 1. |
(35) |
|
a2 |
b2 |
c2 |
|||||
|
|
|
|
Конус (рисунок 8), его каноническое уравнение:
x2 |
+ |
y2 |
− |
z2 |
= 0 . |
(36) |
|
a2 |
b2 |
c2 |
|||||
|
|
|
|
Однополостный гиперболоид (рисунок 9), его каноническое уравнение:
x2 |
+ |
y2 |
− |
z2 |
= 1. |
(37) |
|
a2 |
b2 |
c2 |
|||||
|
|
|
|
Двуполостный гиперболоид (рисунок 10), его каноническое уравнение:
26
x2 |
+ |
y2 |
− |
z2 |
= −1. |
(38) |
|
a2 |
b2 |
c2 |
|||||
|
|
|
|
Эллиптический параболоид (рисунок 11), его каноническое уравнение:
x2 |
+ |
y2 |
= 2z . |
(39) |
|
a2 |
b2 |
||||
|
|
|
z
z
|
x |
|
Рисунок 7 |
Рисунок 8 |
Рисунок 9 |
z
y
y
Рисунок 10 |
Рисунок 11 |
Гиперболический параболоид (рисунок 12), его каноническое уравнение:
x2 |
− |
y2 |
= 2z . |
(40) |
|
a2 |
b2 |
||||
|
|
|
27
Цилиндрические поверхности (рисунок 13), их канонические уравнения:
x2 |
+ |
y2 |
= 1, |
x2 |
− |
y2 |
= 1, y2 = 2 px . |
(41) |
|
a2 |
b2 |
a2 |
b2 |
||||||
|
|
|
|
|
Рисунок 12
x
Рисунок 13
Кроме того, уравнение (34) может задавать и другие фигуры в пространстве, например, пару параллельных плоскостей, одну плоскость, пару пересекающихся плоскостей, точку. Возможно также, что уравнение (34) не определяет в пространстве никакой фигуры.
28
3.4 Приведение общего уравнения поверхностей 2-го порядка к каноническому виду
Уравнение 2-го порядка в пространстве может быть приведено к каноническому виду таким же образом, как и уравнение 2-го порядка на плоскости. Для этого необходимо выполнить действия, перечисленные в пункте 3.2.
Пример. Найти каноническое уравнение поверхности второго порядка, определить её тип:
4x2 + 4 y2 − 8z2 − 10xy + 4 yz + 4zx − 16x − 16 y − 8z + 72 = 0 . (42)
Решение
Квадратичная форма, соответствующая (42),
|
Φ (x, y, z) = 4x2 + 4 y2 − 8z2 − 10xy + 4 yz + 4zx . |
|||||||||||
Определяем её матрицу: |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
−5 |
2 |
|
|
|
|
|
A = −5 |
4 |
2 . |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
−8 |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 − λ |
−5 |
|
|
2 |
|
= 0 ; −λ 3 + 81λ = 0 ; |
||||
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
−5 |
4 − λ |
|
|
2 |
|
|||||
|
|
2 |
2 |
|
−8 − λ |
|
|
|
|
|||
|
−λ (λ − 9)(λ + 9) = 0; λ1 = 9 ; λ2 = −9; λ3 = 0 . |
|||||||||||
Находим собственные векторы A . |
|
|
||||||||||
|
|
−5x − 5y + 2z = 0, |
|
|
|
|
||||||
Для λ = 9 : −5x − 5y + 2z = |
0, откуда i |
= (c; −c;0)T . |
||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
2x + 2 y − 17z = 0, |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
T |
|
|
|
|
Принимаем i1 = |
; − |
|
;0 . |
|
|
|
|
|||||
2 |
|
2 |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13x − 5y + 2z = 0, |
|
|
|
|
||||||
Для λ2 |
= −9: −5x + 13y + 2z = 0, откуда |
j1 = (c;c;−4c)T . |
||||||||||
|
|
2x + 2 y + z = 0, |
|
|
|
|
29
Принимаем
Для λ3 = 0 :
Принимаем
Получаем
j1 |
|
1 |
; |
1 |
|
; |
− |
4 |
T |
|||
= |
|
2 |
|
2 |
3 |
2 |
. |
|||||
|
3 |
|
|
3 |
|
|
||||||
4x − 5y + 2z = 0, |
|
|
||||||||||
−5x + 4 y + 2z = 0, откуда k1 = (2c;2c;c)T . |
||||||||||||
2x + 2 y − 8z = 0, |
|
|
||||||||||
|
2 |
|
2 |
|
1 |
T |
|
|
|
|
|
|
k1 |
= |
|
; |
|
; |
|
. |
|
|
|
|
|
|
3 |
3 |
|
|
|
|
||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||
x = |
|
|
|
|
x1 |
+ |
|
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
|
|
z1 , |
|
|
|||
|
2 |
3 |
2 |
|
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
y = − |
|
|
|
|
|
x1 + |
|
|
|
|
y1 + |
|
z1 |
, |
(43) |
||||||||
|
|
2 |
|
3 |
|
2 |
3 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
z = |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
z1. |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
2 |
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Выражения (43) подставляем в (42): |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
1 |
2 |
|||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
x1 |
+ |
|
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
|
|
|
z1 |
|
+ 4 |
− |
|
|
|
|
|
x1 + |
|
|
|
|
|
|
|
y1 + |
|
|
z1 |
|
− |
|
8 − |
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
|
z1 |
− |
||||||||||||||||||||||||
2 |
3 2 |
|
|
3 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−10 |
|
|
|
|
|
|
x1 + |
|
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
z1 |
|
− |
|
|
|
|
|
x1 + |
|
|
|
|
|
|
|
|
y1 + |
|
|
|
z1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
3 2 |
|
|
|
3 |
|
2 |
|
3 2 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+4 |
− |
|
1 |
|
x1 |
+ |
|
|
1 |
|
|
y1 + |
2 |
z1 |
|
− |
|
4 |
|
|
y1 + |
1 |
z1 |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
3 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
+4 |
− |
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
z1 |
|
|
|
|
x1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
y1 + |
|
|
|
|
z1 − 16 |
|
|
|
|
|
|
|
x1 + |
|
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
|
z1 |
− |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
3 2 |
3 |
|
2 |
3 2 |
|
3 |
|
|
2 |
3 2 |
|
3 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
−16 |
− |
|
|
|
|
|
|
x1 + |
|
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
|
|
|
z1 |
− 8 |
− |
|
|
|
|
y1 |
+ |
|
|
|
|
|
z1 |
+ 72 |
= 0, |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
3 2 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
9x12 − 9 y12 − 24z1 + 72 = 0 , |
|
|
|
|
|
9x12 − 9 y12 − 24(z1 − 3) = 0 . |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Обозначаем x2 |
|
= x1 , |
y2 |
= y1 , z2 |
= z1 − 3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
В результате получаем |
x22 |
|
|
|
− |
|
y22 |
|
|
|
= z2 . |
Это каноническое уравнение |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
8/ 3 |
|
8/ 3 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
гиперболического параболоида (см. рисунок 12).
30
3.5 Упражнения
3.5.1 Следующие уравнения кривых 2-го порядка от переменных x, y привести к каноническому виду и построить соответствующие линии
на плоскости:
1)5x2 + 4xy + 8y2 − 32x − 56 y + 80 = 0 ;
2)8y2 + 2 21xy − 12x − 26 y + 11 = 0 ;
3)48x2 + 64xy + 32x + 16 y + 5 = 0 ;
4)x2 + 2xy + y2 − 8x + 4 = 0 ;
5) x2 − 8xy + 7 y2 + 6x − 6 y = 0;
6)4x2 + 9 y2 − 40x + 36 y + 100 = 0 ;
7)y2 + 2 y + 4x − 11 = 0 ;
8)16x2 − 9 y2 − 64x − 18y + 199 = 0 .
3.5.2 Следующие уравнения поверхностей 2-го порядка от переменных x, y, z привести к каноническому виду и определить вид соответ-
ствующей поверхности:
1)7x2 + 6 y2 + 5z2 − 4xy − 4 yz − 6x − 24 y + 30 = 0 ;
2)2x2 + 5y2 + 2z2 − 4xz + 2 yz + 2x − 10 y − 2z − 1 = 0 ;
3)7x2 + 7 y2 + 16z2 − 10xy − 8xz − 8yz − 16x − 16 y − 8z + 72 = 0 ;
4)x2 + 3y2 − z2 + 2z = 0 ;
5)x2 + 2 y2 + 3z2 + 6x − 4 y − 12z − 1 = 0 .
3.6Контрольные задания
Рекомендуемая литература: [1, гл. 3, § 1–4; 2; гл. 6, § 6.1–6.11; гл. 7,
§7.1–7.8; 3, гл. 1, § 1.20–1.21].
3.6.1Привести к каноническому виду следующие уравнения второй степени и построить соответствующие линии на плоскости или определить вид соответствующих поверхностей в пространстве:
1)5x2 + 6xy + 5y2 − 16x − 16 y + 16 = 0 ;
2)11x2 − 20xy − 4 y2 − 20x − 8y + 1 = 0 ;
3)x2 + 2xy + y2 + 3x + y = 0 ;
4)y2 − 6 y − x2 + 2x = 0 ;
5)4x2 + 4 y2 − 8z2 − 10xy + 4xz + 4 yz − 16x − 16 y + 10z − 3 = 0 ;
6)2 y2 + x2 − 4x − 4z2 + 4 = 0 .