- •Список тем для изучения
- •Тема 1.
- •Тема. 1. Алфавит. Правила чтения. Ударение. Новолатинский алфавит
- •Упражнения
- •Тема 2. Морфология. Части речи. Имя существительное. Первое склонение. Глагол «быть»
- •Образец склонения существительных 1 склонения
- •Упражнения
- •Словарь к текстам занятия
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 3. Глагол. Настоящее время изъявительного наклонения действительного залога. Повелительное наклонение.
- •Упражнения
- •Тема 4. Второе склонение существительных. Первая группа прилагательных. Личные, возвратное, притяжательные местоимения
- •Образец склонения существительных 2 склонения
- •Личные местоимения
- •Возвратное местоимение
- •Притяжательные местоимения
- •Упражнения
- •Слова к текстам занятия
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 5. Прошедшее время несовершенного вида изъявительного наклонения действительного залога
- •Глагол esse «быть» (Imperfectum indicativi activi)
- •Упражнения
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 6.
- •Упражнения
- •Тема 7. Страдательный залог времен системы infectum.
- •Упражнения
- •II. Трансформируйте предложения с активной конструкцией в пассивную, или наоборот. Определите ablativus auctoris et ablativus instrumenti:
- •Vir, I m мужчин
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 8. Третье склонение существительных.
- •Образец склонения существительных 3 склонения
- •Упражнения
- •Пословицы и поговорки
- •Гай Юлий Цезарь «Записки о Галльской войне»
- •Тема 9. Третье склонение прилагательных. Причастие настоящего времени изъявительного наклонения действительного залога.
- •Образец склонения причастия настоящего времени действительного залога
- •Упражнения
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 10. Четвертое и пятое склонение существительных. Образец склонения существительных 4 склонения
- •Образец склонения существительных 5 склонения
- •Упражнения
- •II.Просклоняйте словосочетания:
- •Invadere нападать
- •Exercitus, us m войсько
- •Оrnatus, a, um украшенный ostendo, ndi, ntum, ere показувати
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 11. Прошедшее время совершенного вида изъявительного наклонения действительного залога. Образование времен системы перфекта
- •Упражнения
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 12. Давнопрошедшее время изъявительного наклонения действительного залога.
- •Будущее время второе изъявительного наклонения действительного залога.
- •Упражнения
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 13. Супин. Причастие прошедшего времени совершенного вида страдательного залога. Страдательный залог времен системы перфекта. Спряжение глаголов в системе перфекта страдательного залога
- •Упражнения
- •Слова до тексту
- •Слова до тексту
- •Пословицы и поговорки
- •Тема 14. Gradus comparationis adiectivorum. Степени сравнения прилагательных.
- •Особенности образования сравнительной и превосходной степеней
- •Упражнения
- •Словарь к текстам
- •Пословицы и поговорки
- •Квинт Гораций Флакк «к Мельпомене»
- •Пословицы, поговорки и афоризмы для самостоятельной работы
Exercitus, us m войсько
falx, falcis f серп
florens, ntis цветущий
frenum, i n уздечка
fugiens, ntis бегущий
fulgens той, що блестеть
ignavia, ae f слабость
imbellis, e невоиственный
inquit говорит
insigne, is n отличие
lepidus, a, um изысканный
maneo, mansi, mansum, ere оставлять
miles, itis m воин
omnis, e весь
Оrnatus, a, um украшенный ostendo, ndi, ntum, ere показувати
paratus, a, um приготовленный
peritus, a, um опытный
plane в целом
praeda, ae f добыча
profugus , i m беглец
rex, gis цар m
ridens смеющийся
rogo, avi, atum, are спрашивать
satis достаточно
sentio, nsi, nsum, ere чувствовать
suus, a, um свой
turris, is f башня
valde сильно
Пословицы и поговорки
Carpe diem. Лови день, момент.
Casus belli. Причина войны.
Dies diem docet. День учит день.
Domus propria – domus optima. Свой дом – лучший дом. (В гостях хорошо, а дома лучше).
Lapsus calami. Ошибка пера, описка.
Lapsus linguae. Ошибка языка, обмолвка.
Lapsus memoriae. Ошибка памяти, забывчивость.
Manus manum lavat. Рука руку моет.
Nulla dies sine linea. Ни одного дня без строчки. (Ежедневно нужно упражняться в своем искусстве).
Omnium consensus. При согласии всех.
Status belli. Состояние войны.
Status quo ante. Состояние, предшествующее определенному момента.
Usus est optimus magister. Опыт – лучший учитель.
Usus quasi tyrannus. Привычка как тиран.
Тема 11. Прошедшее время совершенного вида изъявительного наклонения действительного залога. Образование времен системы перфекта
(действительный залог)
Суффиксы |
Личные окончания |
|||||||||
Perfectum |
Plusquamperfectum |
Futurum II |
Perfectum ind. |
Остальные времена |
||||||
ind. |
conj. |
ind. |
conj. |
ind. |
||||||
|
-eri- |
-era- |
-isse- |
-er- 1 л. ед. ч.; -eri- остальные лица |
- i -isti -it -imus -istis -erunt |
- m, -o -s -t -mus -tis -nt |
Perfectum indicativi activi
I II III IV
Sing. 1.laudav-i docu-i mis-i audiv-i
2. laudav-isti docu-isti mis-isti audiv-isti
3. laudav-it docu-it mis-it audiv-it
Plur.1. laudav-imus docu-imus mis-imus audiv-imus
2. laudav-istis docu-istis mis-istis audiv-istis
3. laudav-erunt docu-erunt mis-erunt audiv-erunt
Упражнения
I.Определите основу перфекта глаголов:
contendo, tendi, tendum, ere – спешить
curo, avi, atum, are – заботиться
debeo, ui, itum, ere – быть должным
gero, gessi, gestum, ere – совершать
lego, legi, lectum, ere – собирать, читать
paro, avi, atum, are - готовить
scribo, scripsi, scriptum, ere – писать
trado, didi, ditum, ere – передавать
venio, veni, ventum, ire – приходить
Проспрягайте указанные глаголы в изучаемом времени:
emo, emi, emptum, ere - покупать
pono, posui, positum, ere – класть
porto, avi, atum are – нести
sto, steti, statum, are – стоять
III. Переведите тексты на русский язык и определите времена глагольных форм:
a. De servis Romanorum
Misera et laborum plena erat servorum vita in civitate Romana, nam neque ius ullum servis erat, neque leges dominos ab iniuria et maleficio prohibebant. Itaque domini servos instrumenta vocalia nominabant, in servos vitae necisque potestatem habuerunt et omnia exempla doloris ediderunt. Crudelitate dominorum adducti haud raro servi se libertatemque suam vindicare temptaverunt et seditiones concitaverunt. Tum fortiter pugnantes exercitus Romanos saepe pepulerunt et res suas suo arbitrio ordinaverunt, sed postremo victi sunt.
ab вот
adductus,a,um приведенный
arbitrum, i n судья
civitas, stis f государство
concitare приводит в сильное движение
crudelitas, atis f жестокость
de в
dolor, oris m горе
dominus, i m хозяин
edere издавать, испускать
et и
exemplum, i n пример
exercitus,us m войско
fortiter сильно
habere иметь
haud не совсем
in в, на
iniuria, ae f несправедливость
instrumentum, i n орудие
itaque так
ius, ris n право
labor, oris m труд
lex, gis f закон
libertas, atis f свобода
maleficium, i n преступление
miser, era, erum бедный
nam поэтому
neque и не
nex, cis f
nominare называть
omnis, e весь
ordinare приказывать
pelere бить
plenus,a, um полный
postremo наконец
potestas, atis f сила, власть
prohibere применять
pugnare воевать
raro редко
res, ei f вещь
Romanus,a,um римский
saepe часто
sui себя
sed но
seditio, onis f распря
servus, i m раб
suus,a,um свой
temptare касаться, трогать
tum тогда
ullus,a,um какой-либо
victus,a,um побежденный
vindicare мстить
vita, ae f жизнь
vocalis, e звуковой, говорящий
b. Descriptio Romae antiquae
Roma ob virtutem civium cito floruit et septem montes occupavit. Romani totum id spatium valido muro muniverunt. Saeculo autem tertio aerae nostrae Romani novum murum aedificaverunt. In muro turres eminebant. Per multas portas viae in omnes partes Italiae ex urbe ducebant. In media fere parte urbis fuit arx Capitolium.
Iuxta, in valle, forum Romanum iacebatm quod Romani multis et pulchris aedificiis publicia ornaverunt.
In meridionali parte urbis situs erat Circus Maximus, ubi Romani diebus festis ludos spectatum venerunt. Horribilia visu erant certamina gladiatorum cum bestiis in amphitheatris Romae.
aedifico, avi, atum, are строить
aera, ae f эра
amphitheatrum, i n амфитеатр
antiquus,a,um древний
arx, cis f акрополь
autem же
bestia, ae f животное
certamen, inis n состязание
Circus maximus Большой цирк
cito быстро
civis, is m гражданин
cum с
descriptio, onis m описание
dies, ei f день
emineo, ui, -, ere выступать
et и
ex из
festus,a,um праздничный
floreo, ui, itum, ere цыести
forum, i n площадь
gladiator, oris m гладиатор
horribilis, e ужасный
iaceo, cui, citum, ere лежать
iuxta близко
ludus, i m зрелище
mons, ntis m гора
multus,a,um многий
munio, ivi, itum, ire укреплять
murus, i m стена
noster, tra, trum наш
novus,a,um новый
ob о
occupo, avi, atum, are занимать
pars, rtis f часть
per через
porta, ae f вход
Romаnus, i m римлянин
Roma, ae f Рим
saeculum, i n век
septem семь
spatium, i n пространство
spectaculum, i n спектакль
tertius,a,um третий
totus,a,um весь
turris, is f башня
ubi где
urbs, rbis f город
validus,a,um крепкий
vallis, is холм
venio, i, itum, ire приходить
via, ae f дорога
virtus, utis f доблесть
visus, us m вид, зрени
е
c. De Daedalo
Daedalus, artifex clarus, casu hominem necavit. Itaque cum Icaro filio ex urbe Athenis fugit et in insulam Cretam ad regem Minoem migravit. Ibi iussu regis labyrinthum aedificavit, domum amplissimam. Postea Daedalus consilium cepit in patriam remigrare; Minos autem Daedalum et Icarum retinuit atque etiam in labyrintho inclusit. Tum Daedalus dolum excogitavit; nam pennis quattuor alas fecit et cum filio avolavit. Puer incautus volatu audaci delectabantur, subito pater suum deseruit et ad solem advolavit. Tum cera sub sole tabuit et Icarus miser in mare decidit. Daedalus in Siciliam incolumis pervenit.
ad к
advolo, avi, atum, are улетать
aedifico, avi, atum, are строить
ala, ae f крыло
apmlus,a,um обширный
artifex, icis m мастер
Athenae, arum f Афины
atque а также
audax, cis отважный
avolo, avi, atum, are улетать
capio, cepi, captum, ere принимать
casus, us m смерть
cera, ae f воск
clarus,a,um известный
consilium, i n решение
Creta, ae f Крит
cum с
Daedalus, i m Дедал
de о
decido, cidi, -, ere падать
delecto, avi, atum, arе нравиться
desero, serui, sertum, ere покидать
dolus, i m хитрость
domus, us f дом
et и
etiam также
ex из
excogito, avi, atum, are выдумывать
facio, feci, factum, ere делать
filius, i m сын
fugio, fugi, fugiturus,ere бежать
homo, inis m человек
ibi там
Icarus, i m Икар
in в, на
incautus,a,um беспечный
includo, clusi, clusum, ere заключать
incolumis, e невредимый
insula, ae f остров
itaque итак
iussu по приказу
labyrinthum, i n лабиринт
mare, is n море
migro, avi, atum, are уезжать
Minos, ois m Минос, царь Крита
miser, era, erum бедный
nam поэтому
neco, avi, atum, are убивать
pater, tris m отец
patria, ae f родина
penna, ae f перо
pervenio, veni, ventum, ere прибывать
postea позже
puer, i m мальчик
quattuor четыре
remigro, avi, atum, are снова уехать
retineo, nui, ntum, ere удерживать
rex, gis m царь
Sicilia, ae f Сицилия
sol, olis m солнце
sub под
subito внезапно
suus, a,um свой
tabesco, bui, -, ere таять
tum тогда
urbs, rbis f город
volatus, us m полет
d. Iuppiter et ranae
Ranae aliquando magno clamore a Iove postulaverunt regem. Iuppiter magnam trabem ex caelo in paludem vibravit: " Ecce," inquit, "hunc habebitis regem." Sonitus trabis timidum genus ranarum terruit. Ranae diu sub aqua manserunt. Una tandem supra aquam apparuit, regis naturam tranquillam et placidam exploravit, omnesque socios ex palude evocavit. Ranae a tali rege nihil timent, appropinquant et in trabem insultant. Postea a Iove potentiorem regem magna voce postulaverunt. Tum vero Iuppiter iratus regnum ranarum ciconiae tradidit et : " Huic," inquit, " parebitis ciconia licentiam vestram coercebit". Ciconia autem statim multas ranas laceravit et devoravit. Tum ranae stultitiam suam deploraverunt et auxilium petunt Iuppiter autem : "Quia bonum," inquit, "regem repudiavistis, nunc tolerare debetis malum."
aliquando когда-то
appareo, parui, paritum, ere быть очевидной appropinquo, avi, atum, are приближаться
aqua, ae f вода
auxilium, и n помощь
bonus, a, um хороший, добрый
caelum, и n небо
ciconia, ae f, аист
clamor, oris m вопль
coerceo, cui, citum, ere сдерживать
debeo, ui, itum, ere быть обязанным
deploro, avi, atum, are горько плакать
devoro, avi, atum, are поедать
diu долго
ecce вот
ex с (abl.)
genus, eris n род
habeo, bui, itum, ere иметь
inquit говорит
insulto, avi, atum, are прыгать ; глумиться, насмехаться
iratus, a, um злой
Iuppiter, Іovis m Юпитер
lacero, avi, atum, are раздирать
licentia, ae f свобода, право
magnus, a, um большой
malus, a, um плохой
maneo, mansi, mansum, ere оставаться
natura, ae f природа
nihil ничто
nunc теперь
palus, udis f болото
peto, ivi, itum, ere стремиться
placidus, a, um спокойный
postea более поздний
postulo, avi, atum, are требовать
potens, ntis могущественный
quia так как
rana, ae f лягушка
regnum, i n царство
repudio, avi, atum, are отталкивать rex, gis m царь
socius, i m товарищ
sonitus, i m звук
statim сразу
stultitia, ae f глупость
stultus, a, um глупый
sub под (acc. et abl.)
supra над (асс.)
talis, e такой
tandem в конце концов
terreo, ui, itum, ere пугать
timeo, timui, ere бояться
timidus, a, um трусливый
tolero, avi, atum, are терпеть
trabs, trabis f бревно
trado, didi, ditum, ere говорить
tranquillus, a, um спокойный, тихий
tum тогда
unus, a, um один
vero в самом деле
vibro, avi, atum, are колебаться
vox, cis f голос
e. Formica et columba
In fluvii ripa columba pennas lavabat. Formicam in aqua vidit. Formica, semimortua in undis, multis lacrimis columbam implorabat. Tum columba herbam bestiolae suppeditavit. Formica statim ad ripam venit. Agricola autem iam sagittam contra columbam paravit. Tum formica agricolae plantam vulneravit. Agricola statim sagittam iactavit, columba sagittam audivit et avolavit. Sic formica grata columba servavit.
ad у, к
agricola, ae m земледелец
aqua, ae f вода
audio, ivi, itum, ire слышать
autem же
avolo, avi, atum, are улетать
bestiola, ae f зверек
columba, ae f голубь
contra против
et и
fluvius, i m река
formica, ae f муравей
gratus,a,um благодарный
herba, ae f трава
iacto, avi, atum, are бросать
iam уже
imploro, avi, atum, are плакать
in в, на
lacrima, ae f слеза
lavo, avi, atum, are мыть
multus,a,um многий
paro, avi, atum, are готовить
penna, ae f перья
planta, ae f растение
ripa, ae f берег
sagitta, ae f стрела
semimortuus,a,um полуживой
servo, avi, atum, are спасать
sic так
statim сразу
suppedito, avi, atum, are изобиловать
tum тогда
unda, ae f волна
venio, veni, itum, ire приходить
video, vidi, visum, ere видеть
vulnero, avi, atum, are ранить
f. De bello Gallico initio
Galli incaute auxilium petiverunt a Romanis adversus Ariovistum, Germanorum principem. Itaque Iulius Caesar, peritus imperator, qui occasionem quaerebat, Galliam cum legionibus invasit. Romani milites multis proeliis Germanos ultra flumen Rhenum repulerunt. Victor vero Caesar legiones non solum e Gallia non eduxit, sed etiam adversus potentes Galliae civitates Belgas, Venetos Aquitanosque asperum bellum gessit eosque vicit. Sed Galli, ferox gens, imperium alienum non diu sustinuerunt.
a от
adversus против
alienus,a,um чужой
Aquitanus, i m аквитанец
Ariovistus, i m Ариовист, царек свевов
asper, era, rum жестокий
Belgae бельги
bellum, i n война
civitas, atis f государство
cum с
de о
diu долго
educo, duxi, ductum, ere выводить
ferox, ocis отважный
flumen, inis n река
Gallia, ae f Галлия
gallicus,a,um гальский
Gallus, i m галл
gens, ntis f род, племя
Germanus, i m германец
gero, gessi, gestum, ere вести
imperator, oris m имеператор
imperium, i n власть, империя
incaute беспечно
initium, i n начало
invado, vasi, vasum, ere нападать
itaque поэтому
legio, onis f легион
miles, itis m воин
multus, a, um многий
non не
non solum, sed etiam не только но и
occasio, onis f случай
peritus, a, um опытный
peto, ivi, itum, ere просить
potens, ntis могущественнй
princeps, pis m главарь
proelium , i n сражение
quaero, sivi, situm, ere искать
qui который
repello, repuli, repulsum, ere отталкивать
Rhenus, i m Рейн
Romanus, i m римлянин
sed но
sustineo , tinui, tentum, ere поддерживать
ultra дальше
Veneti венеты, гальское племя
vero действительно
victor, oris m победитель
vinco, vici, victum, ere побеждать