Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
ЛАТЫНЬ - филол для перевод ..rtf
Скачиваний:
3
Добавлен:
11.11.2019
Размер:
2.41 Mб
Скачать

Exercitus, us m войсько

falx, falcis f серп

florens, ntis цветущий

frenum, i n уздечка

fugiens, ntis бегущий

fulgens той, що блестеть

ignavia, ae f слабость

imbellis, e невоиственный

inquit говорит

insigne, is n отличие

lepidus, a, um изысканный

maneo, mansi, mansum, ere оставлять

miles, itis m воин

omnis, e весь

Оrnatus, a, um украшенный ostendo, ndi, ntum, ere показувати

paratus, a, um приготовленный

peritus, a, um опытный

plane в целом

praeda, ae f добыча

profugus , i m беглец

rex, gis цар m

ridens смеющийся

rogo, avi, atum, are спрашивать

satis достаточно

sentio, nsi, nsum, ere чувствовать

suus, a, um свой

turris, is f башня

valde сильно

Пословицы и поговорки

Carpe diem. Лови день, момент.

Casus belli. Причина войны.

Dies diem docet. День учит день.

Domus propria – domus optima. Свой дом – лучший дом. (В гостях хорошо, а дома лучше).

Lapsus calami. Ошибка пера, описка.

Lapsus linguae. Ошибка языка, обмолвка.

Lapsus memoriae. Ошибка памяти, забывчивость.

Manus manum lavat. Рука руку моет.

Nulla dies sine linea. Ни одного дня без строчки. (Ежедневно нужно упражняться в своем искусстве).

Omnium consensus. При согласии всех.

Status belli. Состояние войны.

Status quo ante. Состояние, предшествующее определенному момента.

Usus est optimus magister. Опыт – лучший учитель.

Usus quasi tyrannus. Привычка как тиран.

Тема 11. Прошедшее время совершенного вида изъявительного наклонения действительного залога. Образование времен системы перфекта

(действительный залог)

Суффиксы

Личные окончания

Perfectum

Plusquamperfectum

Futurum II

Perfectum ind.

Остальные времена

ind.

conj.

ind.

conj.

ind.

-eri-

-era-

-isse-

-er-

1 л. ед. ч.;

-eri-

остальные лица

- i

-isti

-it

-imus

-istis

-erunt

- m, -o

-s

-t

-mus

-tis

-nt

Perfectum indicativi activi

I II III IV

Sing. 1.laudav-i docu-i mis-i audiv-i

2. laudav-isti docu-isti mis-isti audiv-isti

3. laudav-it docu-it mis-it audiv-it

Plur.1. laudav-imus docu-imus mis-imus audiv-imus

2. laudav-istis docu-istis mis-istis audiv-istis

3. laudav-erunt docu-erunt mis-erunt audiv-erunt

Упражнения

I.Определите основу перфекта глаголов:

contendo, tendi, tendum, ere – спешить

curo, avi, atum, are – заботиться

debeo, ui, itum, ere – быть должным

gero, gessi, gestum, ere – совершать

lego, legi, lectum, ere – собирать, читать

paro, avi, atum, are - готовить

scribo, scripsi, scriptum, ere – писать

trado, didi, ditum, ere – передавать

venio, veni, ventum, ire – приходить

  1. Проспрягайте указанные глаголы в изучаемом времени:

emo, emi, emptum, ere - покупать

pono, posui, positum, ere – класть

porto, avi, atum are – нести

sto, steti, statum, are – стоять

III. Переведите тексты на русский язык и определите времена глагольных форм:

a. De servis Romanorum

Misera et laborum plena erat servorum vita in civitate Romana, nam neque ius ullum servis erat, neque leges dominos ab iniuria et maleficio prohibebant. Itaque domini servos instrumenta vocalia nominabant, in servos vitae necisque potestatem habuerunt et omnia exempla doloris ediderunt. Crudelitate dominorum adducti haud raro servi se libertatemque suam vindicare temptaverunt et seditiones concitaverunt. Tum fortiter pugnantes exercitus Romanos saepe pepulerunt et res suas suo arbitrio ordinaverunt, sed postremo victi sunt.

ab вот

adductus,a,um приведенный

arbitrum, i n судья

civitas, stis f государство

concitare приводит в сильное движение

crudelitas, atis f жестокость

de в

dolor, oris m горе

dominus, i m хозяин

edere издавать, испускать

et и

exemplum, i n пример

exercitus,us m войско

fortiter сильно

habere иметь

haud не совсем

in в, на

iniuria, ae f несправедливость

instrumentum, i n орудие

itaque так

ius, ris n право

labor, oris m труд

lex, gis f закон

libertas, atis f свобода

maleficium, i n преступление

miser, era, erum бедный

nam поэтому

neque и не

nex, cis f

nominare называть

omnis, e весь

ordinare приказывать

pelere бить

plenus,a, um полный

postremo наконец

potestas, atis f сила, власть

prohibere применять

pugnare воевать

raro редко

res, ei f вещь

Romanus,a,um римский

saepe часто

sui себя

sed но

seditio, onis f распря

servus, i m раб

suus,a,um свой

temptare касаться, трогать

tum тогда

ullus,a,um какой-либо

victus,a,um побежденный

vindicare мстить

vita, ae f жизнь

vocalis, e звуковой, говорящий

b. Descriptio Romae antiquae

Roma ob virtutem civium cito floruit et septem montes occupavit. Romani totum id spatium valido muro muniverunt. Saeculo autem tertio aerae nostrae Romani novum murum aedificaverunt. In muro turres eminebant. Per multas portas viae in omnes partes Italiae ex urbe ducebant. In media fere parte urbis fuit arx Capitolium.

Iuxta, in valle, forum Romanum iacebatm quod Romani multis et pulchris aedificiis publicia ornaverunt.

In meridionali parte urbis situs erat Circus Maximus, ubi Romani diebus festis ludos spectatum venerunt. Horribilia visu erant certamina gladiatorum cum bestiis in amphitheatris Romae.

aedifico, avi, atum, are строить

aera, ae f эра

amphitheatrum, i n амфитеатр

antiquus,a,um древний

arx, cis f акрополь

autem же

bestia, ae f животное

certamen, inis n состязание

Circus maximus Большой цирк

cito быстро

civis, is m гражданин

cum с

descriptio, onis m описание

dies, ei f день

emineo, ui, -, ere выступать

et и

ex из

festus,a,um праздничный

floreo, ui, itum, ere цыести

forum, i n площадь

gladiator, oris m гладиатор

horribilis, e ужасный

iaceo, cui, citum, ere лежать

iuxta близко

ludus, i m зрелище

mons, ntis m гора

multus,a,um многий

munio, ivi, itum, ire укреплять

murus, i m стена

noster, tra, trum наш

novus,a,um новый

ob о

occupo, avi, atum, are занимать

pars, rtis f часть

per через

porta, ae f вход

Romаnus, i m римлянин

Roma, ae f Рим

saeculum, i n век

septem семь

spatium, i n пространство

spectaculum, i n спектакль

tertius,a,um третий

totus,a,um весь

turris, is f башня

ubi где

urbs, rbis f город

validus,a,um крепкий

vallis, is холм

venio, i, itum, ire приходить

via, ae f дорога

virtus, utis f доблесть

visus, us m вид, зрени

е

c. De Daedalo

Daedalus, artifex clarus, casu hominem necavit. Itaque cum Icaro filio ex urbe Athenis fugit et in insulam Cretam ad regem Minoem migravit. Ibi iussu regis labyrinthum aedificavit, domum amplissimam. Postea Daedalus consilium cepit in patriam remigrare; Minos autem Daedalum et Icarum retinuit atque etiam in labyrintho inclusit. Tum Daedalus dolum excogitavit; nam pennis quattuor alas fecit et cum filio avolavit. Puer incautus volatu audaci delectabantur, subito pater suum deseruit et ad solem advolavit. Tum cera sub sole tabuit et Icarus miser in mare decidit. Daedalus in Siciliam incolumis pervenit.

ad к

advolo, avi, atum, are улетать

aedifico, avi, atum, are строить

ala, ae f крыло

apmlus,a,um обширный

artifex, icis m мастер

Athenae, arum f Афины

atque а также

audax, cis отважный

avolo, avi, atum, are улетать

capio, cepi, captum, ere принимать

casus, us m смерть

cera, ae f воск

clarus,a,um известный

consilium, i n решение

Creta, ae f Крит

cum с

Daedalus, i m Дедал

de о

decido, cidi, -, ere падать

delecto, avi, atum, arе нравиться

desero, serui, sertum, ere покидать

dolus, i m хитрость

domus, us f дом

et и

etiam также

ex из

excogito, avi, atum, are выдумывать

facio, feci, factum, ere делать

filius, i m сын

fugio, fugi, fugiturus,ere бежать

homo, inis m человек

ibi там

Icarus, i m Икар

in в, на

incautus,a,um беспечный

includo, clusi, clusum, ere заключать

incolumis, e невредимый

insula, ae f остров

itaque итак

iussu по приказу

labyrinthum, i n лабиринт

mare, is n море

migro, avi, atum, are уезжать

Minos, ois m Минос, царь Крита

miser, era, erum бедный

nam поэтому

neco, avi, atum, are убивать

pater, tris m отец

patria, ae f родина

penna, ae f перо

pervenio, veni, ventum, ere прибывать

postea позже

puer, i m мальчик

quattuor четыре

remigro, avi, atum, are снова уехать

retineo, nui, ntum, ere удерживать

rex, gis m царь

Sicilia, ae f Сицилия

sol, olis m солнце

sub под

subito внезапно

suus, a,um свой

tabesco, bui, -, ere таять

tum тогда

urbs, rbis f город

volatus, us m полет

d. Iuppiter et ranae

Ranae aliquando magno clamore a Iove postulaverunt regem. Iuppiter magnam trabem ex caelo in paludem vibravit: " Ecce," inquit, "hunc habebitis regem." Sonitus trabis timidum genus ranarum terruit. Ranae diu sub aqua manserunt. Una tandem supra aquam apparuit, regis naturam tranquillam et placidam exploravit, omnesque socios ex palude evocavit. Ranae a tali rege nihil timent, appropinquant et in trabem insultant. Postea a Iove potentiorem regem magna voce postulaverunt. Tum vero Iuppiter iratus regnum ranarum ciconiae tradidit et : " Huic," inquit, " parebitis ciconia licentiam vestram coercebit". Ciconia autem statim multas ranas laceravit et devoravit. Tum ranae stultitiam suam deploraverunt et auxilium petunt Iuppiter autem : "Quia bonum," inquit, "regem repudiavistis, nunc tolerare debetis malum."

aliquando когда-то

appareo, parui, paritum, ere быть очевидной appropinquo, avi, atum, are приближаться

aqua, ae f вода

auxilium, и n помощь

bonus, a, um хороший, добрый

caelum, и n небо

ciconia, ae f, аист

clamor, oris m вопль

coerceo, cui, citum, ere сдерживать

debeo, ui, itum, ere быть обязанным

deploro, avi, atum, are горько плакать

devoro, avi, atum, are поедать

diu долго

ecce вот

ex с (abl.)

genus, eris n род

habeo, bui, itum, ere иметь

inquit говорит

insulto, avi, atum, are прыгать ; глумиться, насмехаться

iratus, a, um злой

Iuppiter, Іovis m Юпитер

lacero, avi, atum, are раздирать

licentia, ae f свобода, право

magnus, a, um большой

malus, a, um плохой

maneo, mansi, mansum, ere оставаться

natura, ae f природа

nihil ничто

nunc теперь

palus, udis f болото

peto, ivi, itum, ere стремиться

placidus, a, um спокойный

postea более поздний

postulo, avi, atum, are требовать

potens, ntis могущественный

quia так как

rana, ae f лягушка

regnum, i n царство

repudio, avi, atum, are отталкивать rex, gis m царь

socius, i m товарищ

sonitus, i m звук

statim сразу

stultitia, ae f глупость

stultus, a, um глупый

sub под (acc. et abl.)

supra над (асс.)

talis, e такой

tandem в конце концов

terreo, ui, itum, ere пугать

timeo, timui, ere бояться

timidus, a, um трусливый

tolero, avi, atum, are терпеть

trabs, trabis f бревно

trado, didi, ditum, ere говорить

tranquillus, a, um спокойный, тихий

tum тогда

unus, a, um один

vero в самом деле

vibro, avi, atum, are колебаться

vox, cis f голос

e. Formica et columba

In fluvii ripa columba pennas lavabat. Formicam in aqua vidit. Formica, semimortua in undis, multis lacrimis columbam implorabat. Tum columba herbam bestiolae suppeditavit. Formica statim ad ripam venit. Agricola autem iam sagittam contra columbam paravit. Tum formica agricolae plantam vulneravit. Agricola statim sagittam iactavit, columba sagittam audivit et avolavit. Sic formica grata columba servavit.

ad у, к

agricola, ae m земледелец

aqua, ae f вода

audio, ivi, itum, ire слышать

autem же

avolo, avi, atum, are улетать

bestiola, ae f зверек

columba, ae f голубь

contra против

et и

fluvius, i m река

formica, ae f муравей

gratus,a,um благодарный

herba, ae f трава

iacto, avi, atum, are бросать

iam уже

imploro, avi, atum, are плакать

in в, на

lacrima, ae f слеза

lavo, avi, atum, are мыть

multus,a,um многий

paro, avi, atum, are готовить

penna, ae f перья

planta, ae f растение

ripa, ae f берег

sagitta, ae f стрела

semimortuus,a,um полуживой

servo, avi, atum, are спасать

sic так

statim сразу

suppedito, avi, atum, are изобиловать

tum тогда

unda, ae f волна

venio, veni, itum, ire приходить

video, vidi, visum, ere видеть

vulnero, avi, atum, are ранить

f. De bello Gallico initio

Galli incaute auxilium petiverunt a Romanis adversus Ariovistum, Germanorum principem. Itaque Iulius Caesar, peritus imperator, qui occasionem quaerebat, Galliam cum legionibus invasit. Romani milites multis proeliis Germanos ultra flumen Rhenum repulerunt. Victor vero Caesar legiones non solum e Gallia non eduxit, sed etiam adversus potentes Galliae civitates Belgas, Venetos Aquitanosque asperum bellum gessit eosque vicit. Sed Galli, ferox gens, imperium alienum non diu sustinuerunt.

a от

adversus против

alienus,a,um чужой

Aquitanus, i m аквитанец

Ariovistus, i m Ариовист, царек свевов

asper, era, rum жестокий

Belgae бельги

bellum, i n война

civitas, atis f государство

cum с

de о

diu долго

educo, duxi, ductum, ere выводить

ferox, ocis отважный

flumen, inis n река

Gallia, ae f Галлия

gallicus,a,um гальский

Gallus, i m галл

gens, ntis f род, племя

Germanus, i m германец

gero, gessi, gestum, ere вести

imperator, oris m имеператор

imperium, i n власть, империя

incaute беспечно

initium, i n начало

invado, vasi, vasum, ere нападать

itaque поэтому

legio, onis f легион

miles, itis m воин

multus, a, um многий

non не

non solum, sed etiam не только но и

occasio, onis f случай

peritus, a, um опытный

peto, ivi, itum, ere просить

potens, ntis могущественнй

princeps, pis m главарь

proelium , i n сражение

quaero, sivi, situm, ere искать

qui который

repello, repuli, repulsum, ere отталкивать

Rhenus, i m Рейн

Romanus, i m римлянин

sed но

sustineo , tinui, tentum, ere поддерживать

ultra дальше

Veneti венеты, гальское племя

vero действительно

victor, oris m победитель

vinco, vici, victum, ere побеждать