- •Бірінші сабақ
- •Фонетикалық жаттығулар
- •Актив сөздермен жұмыс істеуге жаттығамыз
- •5. Баға. Бағаға қатысты сөздер тобы.
- •Екінші сабақ экономиканы білу – пайда
- •Даналар сөзін тыңдайық
- •Екінші сабақтың жалғасы
- •Үшінші сабақ Уақыт алтыннан қымбат. Уақытты бағалай біл
- •Уақыт туралы
- •Төртінші сабақ
- •Бесінші сабақ
- •Алтыншы сабақ жоспар қажет пе?
- •Бәрі де өз орнында
- •Баға туралы әңгімелесейік.
- •Ресми емес кезде тауардың бағасын қалай сұрауға болады? (Как
- •4. Мына сөз тіркестерін қалай түсінесіз:
- •6. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7. Орыс тіліндегі оценить, уценить, переоценить сөздерінің қазақша баламасын табыңыздар.
- •8. Сұхбат
- •Сегізінші сабақ
- •Күлейік, демалайық_______________
- •Сегізінші сабақтың жалғасы Табыс тарихы
- •Мәтінді түсінгенін тексеруге арналған тест тапсырмалары.
- •Мәтінге қатысты тапсырмаларды орындаңыз:
- •3. Мәтінде берілген экономикалық терминдерді жазып алыңыз.
- •4.Сұрақтарға мәтінді пайдаланып, жауап беріңіз.
- •9. Мәтінге қатысты өздік жұмысты орындаңыз:
- •Тоғызыншы сабақ
- •Мәтіндерді оқыңыз. Пайда
- •6. Жаттығуларды орындаңыз, дұрыс жауабын таңдаңыз.
- •7. Сұрақтарға жауап іздеп көріңіз:
- •Шағын мәтінде экономикадағы қандай термин көп айтылады?
- •Сабақты қорытындылау үшін жоспар жасаңыз, жазған жоспарыңыз бойынша сөйлеңіз.
- •Мәтін тақырыбы бойынша семантикалық картаны а)толықтырыңыз:
- •Грамматика: шарт мәнді құрылымдар
- •Сөйлемдерді оқыңыз. Шарт мәнді конструкцияға назар аударыңыз.
- •Сөйлемдерді мәтін мазмұнына сәйкес аяқтаңыз.
- •Есімшенің анықтауыш қызметінде жұмсалуы
- •Мәтінде берілген экономикалық терминдерді жазып алыңыз.
- •Қандай қайырымдылық қорлары туралы білесіз?
- •Мәтінге қатысты тапсырмаларды орындаңыз:
- •Оныншы сабақ меншік және жекешелендіру
- •Он біріншіі сабақ ақша деген не?
- •Даналар сөзін тыңдайық
- •Жаңа сөздермен және сөз тіркестерімен танысыңыздар:
- •Он бірінші сабақтың жалғасы
- •Мәтінде берілген экономикалық терминдерді жазып алыңыз.
- •Сұрақтарға жауап іздеп көріңіз.
- •Шағын мәтіннің қорытындысы не деп ойлайсыз? Қандай экономикалық ұғымдар бар?
- •Сұрақтарға жауап іздеп көріңіз.
- •10. Мәтінде қандай экономикалық терминдер берілген, мазмұны не туралы?
- •Тесті орындап көріңіз.
- •Он екінші сабақ банк қызметі
- •Банк тарихынан
- •Банктер
- •Жаңа сөздермен және сөз тіркестерімен танысыңыздар:
- •Он үшінші сабақ бәсеке керек пе?
- •Экономика маманы мен газет тілшісінің сұхбаты
- •Мына сұрақтарға жауап беріңіз:
- •Қызметтегі кеңес
- •Саудаласайық, саудаласып көрелік
- •Базаршы жігіт пен ақылды қыз
- •Даналар сөзін тыңдайық
- •Жаңа сөздермен және сөз тіркестерімен танысыңыздар:
- •Он бесінші сабақ меншік деген не?
- •Жаңа сөздермен және сөз тіркестерімен танысыңыздар:
- •Он бесінші сабақтың жалғасы
- •Жеке меншік
- •Мәтінде берілген экономикалық терминдерді жазып алыңыз.
- •3. Сұрақтарға жауап іздеп көріңіз.
- •5. Егер өнертапқыш болсаңыз, сіздің қызықты идеяларыңыз....
- •6. Жеке меншік жақсы ма, жаман ба?
- •Грамматика: заттың сапалық сипаты н білдіретін құрылымның берілуі
- •Он алтыншы сабақ маркетинг қызметі деген не?
- •3) Жарнама қызықтары:
- •Жақсы жырды жаттайық
- •Он жетінші сабақ ұқыптылық пен үнемшілдік – экономика жаны
- •Сен ұқыптысың ба, үнемшілсің бе?
- •Ақшадан да қажет не?
- •Үнемшілдік дегеніміз – сараңдық емес
- •Тәуекелшілдік
- •Күлейік, демалайық
- •Даналар сөзін тыңдайық
- •Он сегізінші сабақ
- •Он тоғызыншы сабақ ертегілердегі экономика
- •Қожанасыр мен молда
- •Он тоғызыншы сабақтың жалғасы
- •Бай ма әлде кедей ме?
- •Мәтінді түсінгенін тексеруге арналған тест тапсырмалары.
- •Грамматика: салыстырылудың берілуі. Сапасы бойынша салыстырылу
- •Бірдейлікті білдіретін құрылымдар
- •Жиырмасыншы сабақ
- •«Судың да сұрауы бар»
- •Даналар сөзін тыңдайық
- •Жаңа сөздермен және сөз тіркестерімен танысыңыздар:
- •Жиырма бірінші сабақ
- •Сөздермен жұмыс.
- •3. Ойтүрткі сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •Талқылаймыз
- •4. Мәтінге байланысты түсінікті тексеруге арналған тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •Сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.
- •Мәтінге қатысты тапсырмаларды орындаңыз:
- •Газет беттерінен су мәселесі, трансшегаралық , мемлекет аралық өзендер туралы мақалаларды оқыңыз. (« Айқын» , 24. 09. 2009. 25 – бет.) жиырма екінші сабақ құнды қағаздар туралы не білесіз?
- •Отандық өндірісті көтеру – бәріміздің парызымыз
- •Жиырма үшінші сабақ келіссөздер жүргізейік
- •1. Фирмаңызды қалай таныстырасыз?
- •2. Өзіңіздің сапарыңыздың мақсаты туралы қалай айтасыз?
- •3. Коммерциялық ұсыныстарды қалай айтуға болады?
- •4. Контрактінің (мәміленің) мазмұнын қалай сұрауға болады?
- •5. Мәміленің, контрактінің түрлеру туралы қалай айтуға болады?
- •Контракт, шарт, мәміле терминдерімен тіркесетін сөздер
- •1. Әңгімені қалай бастау керек.
- •2. Келісім, құптау, сенімділікті қалай білдіреді:
- •3. Келіспеуді, құптамауды, қарсылықты қалай білдіреді:
- •Жаңа сөздермен және сөз тіркестерімен танысыңыздар:
- •Оқулықта берілген тақырыптарға қатысты экономикалық сөздік-минимум
- •Мазмұны
Үнемшілдік дегеніміз – сараңдық емес
Үнемшіл болу дегеніміз – сараң болу деген емес. Сараң адамдар табысын ешқашанда біреумен бөліспейді. Олар тіпті өздерінің үлестерін төлеуден де жалтарады. Өзгелерді ешқашанда мақтамайды.
Сараңдық дегеніміз жақсы қасиет емес. Сараң болу дегеніміз өзіңде бар нәрсені қызғыштай қорып, оны шашпауға тырысу, болашаққа кең өріс ашудың орнына, қолыңда бар нәрсені достарыңнан биік қойып, тәуекелге бел буа алмау.
Үнемшілдік ұғымына тәуекелшілдік те байланысты. Үнемшіл болу дегеніміз – қуанышсыз сұрқай өмір кешу емес. Теледидар алдынан аулақ кетіп, болашақта саған көп пайда әкелетін әспен айналысу үшін өз еркіңді бағындыра білу де – тәуекелшілдік. Сенің көптеген таныстарың теледидардан бірнеше сағаттар бойы бас алмай отырар, бәлкім. Олар сенің теледидар алдына жуымайтыныңды көріп, сені түсіне қоюы неғайбыл.
Тәуекелшілдік
Сөйтіп сенің ұзақ уақыт бойы теледидарға қарамауың – тәуекелшілдік болып табылады.
Үнемшілдік дегеніміздің өзі де сенің өз уақытыңды дұрыс ұйымдастыра біліп, ойға алғаныңның барлығы болмаса да, көпшілігін тындырып тастауға үлгеру үшін өз күшіңді шақтап жұмсай білуіңді білдіреді.
(Американ жазушысы К.Хесстің «Жасөспірімдерге арналған экономика» кітабынан)
Сөздікке:
үнемшілдік – бережливость
жеке шаруашылығың – личная экономика
гүлдену – процветание
табыс – успех
ақша жұмсау – тратить деньги
ақша жинау – копить деньги
ақшадан да қажет не – больше чем деньги
жеке шаруашылығыңның иесі – владелец своего собственного хозяйства
басты мүддең – главный интерес
өз өміріңді өзің айқындайсың – твоя жизнь определяется тобой
бұл қасиеттердің барлығы – все эти свойства
сараң – скупой
тәуекелшілдік – риск
тәуекелге бел буа алмау – пренебрегать разумным риском
үнемшілдік ұғымына тәуекелшілдік те байланысты – понятие бережливости включает в себя риск
уақытыңды дұрыс ұйымдастыра білу – умение организовать свое время
1-тапсырма. Төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Үнемдеу дегенді қалай түсінесіз?
2. Отбасыңызда үнемдеу бар ма?
3. Үй тіршілігінде, шаруашылығында экономикалық үнемдеу заңын пайдаланып жүргендеріңді байқайсыңдар ма?
4. Үнемдеуге не жатады?
5. Уақытты үнемдеуді қалай түсінесің?
2-тапсырма. Төменде берілген мақал-мәтелді талдап түсіндіріңіз, орыс тіліндегі баламасын табыңыздар.
Жаман қойшы жайлауын бір күн жейді,
Жақсы қойшы жайлауын мың күн жейді.
Сауып ішсең мың күндік,
Сойып жесең бір күндік.
Ескі киімді баттағаның,
Жаңа киімді сақтағаның.
Ескі киім жаңа киімнің қорғаушысы.
Ақша кетуге тырысады
Есеп ұстауға тырысады.
3-тапсырма.
Осы аптада уақытыңды, ақшаңды үнемді пайдалана алдың ба? Әңгімеле.
4-тапсырма.
Қазақ халқының қай ертегісі үнемшілдік, үнемдеу туралы жазылған. (Оқытушы көмегімен есіңізге түсіріңіз).
5-тапсырма. Төменде берілген мақал-мәтелдер не туралы екенін әңгімелеңіздер.
Берместің асы піспес,
Берместің сылтауы көп.
Жақсы арына – құл
Жаман малына – құл.
Сараңның асы піскенше, таудың тасы піседі.
6-тапсырма. Қазақ ертегілерінен қай ертегіде сараңдық, сараң бай туралы әңгімеленеді. Мазмұнын айтыңыздар.
7-тапсырма. Сараң сөзіне қай сөз антоним. Ол сөзбен қай қазақ ертегісі аталады? Әңгімелеңіз.
8-тапсырма. Мына сұхбатқа назар аударыңыз.
- Жапон кереметін әркім әрқалай түсіндіреді. Оның негізі ішкі үнемдеушілік пен экспорттық жолмен өндірісті өркендетуде жатыр десек қателеспейміз бе?
- Мұның бәрі дұрыс. Үнемдеушілік өз ерекшеліктеріміздің бірі деп есептеледі. Бұл басқа елдерде сирек кездесетін жапон халқына тән ерекшелік. Осы тұрғыда біз дамыған Батыс елдеріне ұқсамаймыз. Үнеммен өмір сүріп, сонымен байи алған халық екенімізді ешқашан естен шығара алмаймыз. Өндірісте де үнемі соны ескеріп, соған сай заттар шығарамыз. Мысалы, бізде шығарылған мәшинелер аз бензинмен жүреді. Қай салада да үнемдеуді ойлауға мәжбүрміз. Өйткені шикізат шет жақтан келеді. Оны аз қолдана отырып, көп өнім алуға тырысамыз. Жапондықтар көп жұмыс істеп, соған орай көп қаржы тапқанымен, ақшаны аз жұмсауға тырысады. Жалақыларының белгілі бір бөлігін банкке сақтауға әдеттенген. Осының арқасында баюға болатынын бәрі жақсы біледі.
(«Заман-Қазақстан». 25.04.1997)
9-тапсырма.
1. үнем, үнемде, үнемдеу, үнемдеушілік сөздерінің мағынасын талдаңыздар, сөйлем құраңыздар.
2. Жапон кереметі туралы өзіңіз не білесіз?