Развіцце капіталістычных адносін ў прамысловасці і сельскай гаспадарцы бел. У в.П. 19 ст.

Другая палова XIX ст. была адзначана асабліва шпаркім эканамічным развіццём краін Еўропы, Паўночнай Амерыкі, Японіі. Яно выявілася перш за ўсё ў прамысловасці. Прагрэс тэхнікі і новыя інжынерныя распрацоўкі прывялі не толькі да колькаснага змянення яе прадукцыі (рост аб'ёму, пашырэнне асартыментаводле вызначэння У. Леніна, гэта быў прускі шлях развіцця капіталізму ў сельскай гаспадарцы. Другім шляхам быў амерыканскі (фермерскі). Менавіта памешчыцкія гаспадаркі Беларусі былі галоўнымі пастаўшчыкамі прадукцыі на мясцовы, усерасійскі і заходнееўрапейскі рынкі. У 60-70-я гг. XIX ст. сельская гаспадарка Беларусі спецыялізавалася на вытворчасці збожжа. Паступленне ў 80-я гг. на заходнееўрапейскі рынак больш таннага і якаснага збожжа з Паўночнай Амерыкі, Аргенціны і Аўстраліі выклікала рэзкае (удвая і больш) падзенне цэн на яго. Да таго ж расійскі ўрад праз тарыфную палітыку спрыяў вывазу збожжа на захад кантынента з паўднёвых раёнаў імперыі. У выніку вырошчванне таварнага хлеба на Беларусі стала нявыгадным, і яе сельская гаспадарка пераарыентавалася на малочна-мясную жывёлагадоўлю. Найадметнейшай рысай прамысловасці Беларусі 2-й паловы XIX ст. была яе шматукладнасць. Суіснавалі ўласцівыя яшчэ феадалізму рамесныя майстэрні, пераходныя да капіталізму мануфактуры і капіталістычныя прадпрыемствы - фабрыкі і заводы. Прычым удзельная вага дробных майстэрняў была вельмі высокая. Найбольш развітымі галінамі прамысловасці былі вінакурная, дрэваапрацоўчая, папярова-кардонная, тытунёвая, будаўнічая, тэкстыльная, ільно- і пенькаапрацоўчая, металаапрацоўчая Адным з важных фактараў фарміравання нацыянальнага рынку і развіцця гаспадаркі ўвогуле было пашырэнне сеткі шляхоў зносін, і ў першую чаргу чыгунак. Пры будаўніцтве чыгунак на Беларусі ўрад зыходзіў з ваенна-стратэгічных (геаграфічнае становішча края на надзвычай важным заходнім накірунку), а таксама з эканамічных меркаванняў. Першая чыгуначная лінія (участак Пецярбургска-Варшаўскай дарогі) прайшла па тэрыторыі Беларусі ў 1862 г. На змену кірмашам, якія праводзіліся перыядычна, прыходзіў сталы крамны гандаль. Пад уплывам эканамічных пераўтварэнняў капіталістычнага характару мянялася і сацыяльная структура насельніцтва Беларусі. Адбывалася сацыяльнае і маёмаснае яго расслаенне, фарміраваліся класы буржуазнага грамадства. Пасля адмены прыгоннага права паскорылася маёмасная дыферэнцыяцыя сялянства Буржуазныя рэформы, і ў першую чаргу адмена прыгоннага права, прывялі да паступовай перабудовы эканомікі Беларусі на новых, капіталістычных пачатках, значна паскорылі яе гаспадарчае развіццё. Сацыяльная структура насельніцтва набыла рысы, уласцівыя буржуазнаму грамадству.

Паўстанне 1863-1864

Паўстанне праходзіла на тэрыторыі Беларусі, Літвы. Прычынамі паўстання былі нерашоннасць нацыянальнага пытання і нерашоннасць аграрна- крысцьянскага пытання. Было два тячэння: красныя і белыя. Красныя былі за агульнанацыянальнае паўстане а белыя былі супраць агульнага паўстання. Да красных ставіліся шляхта, афіцэры, студэнты, рамесленікі. Інтылігенцыя, да белых: крупная шляхта, буржуазія, памешчыкі. Паўстанне адносілася да нацыянальна- вызваленчага. Паўстанне пачалося ноччу з 22 на 23 студзеня ЦНК аб’явіз сябе яасовым нацыянальным правіцельствам і загадаў атрадам наступаць. У план паўстання уваходзіла: польшча незалежна, равенства праў, адназленне уніятскай царквы, хрысціянам зямлю ў уласнасць, памешчыкам кампенсацыю, беззямельным надзелы. У маі 1863 года паўстанне было задушана. Прычыны падаўлення паўстання: не было ядінства, дрэнная падрыхтоўка, перавес ў сілах, супярэчнасці паміж кіраўнкамі, не набыло агульна-нацыянальнага характару па вузасці праграмы. Але паўстанне ўсе ж мела значэнне: змены ў аграрнай рэформе, фармуляванне бел-нац ідэі, пачатак дэмакратычна- рэвалюцыйнай барацьбы, ажыўленне рэвалюцыйнага двіжэння ў еўропе.