- •Федерация речь посполитая (1565 - 1795).
- •16 Стагоддзе
- •1569 Г., 1 ліпеня.
- •Пачатак 1573 г.
- •1574 Г., 10 снежня — 1653 г.
- •1575 Г., 15 снежня.
- •1579 Г., ліпень.
- •1580 Г., восень.
- •1581 Г., 1 сакавіка.
- •1582 Г., 15 студзеня.
- •1586 Г., 12 снежня.
- •1588 Г., 28 студзеня.
- •1595 Г., снежань.
- •1595 Г., снежань.
- •1596 Г., 6 кастрычніка.
- •Каля 1597 г. — 1648 г., 15 верасня
- •Канец 16 —пачатак 17 ст.
- •17 Стагоддзе
- •1605 Г., 27 верасня.
- •1610 Г., верасень.
- •1612 Г., 22—26 кастрычніка.
- •1618 Г., 1 снежня.
- •1623 Г., 12 лістапада
- •1629 Г., 26 верасня.
- •1632 Г., 8 лістапада.
- •1633Г., 11 — 13 чэрвеня.
- •1633,1648, 1649, 1651 (Двойчы) г.
- •1634 Г., 27 мая — 14 чэрвеня.
- •Каля 1634 г. — 1689 г., 30 сакавіка
- •1668 Г., 16 верасня.
- •1669 Г., 19 чэрвеня.
- •1696 Г., 8 лістапада.
- •1697 Г., 27 чэрвеня.
- •Канец 17 ст. — 1-я палова 18 ст.
- •Канец 17 ст. — пачатак 19 ст.
- •18 Стагоддзе
- •1702 Г., пачатак.
- •1703 Г., вясна.
- •1704 Г., 13 ліпеня.
- •Пачатак 1706 г.
- •1716 Г., 23 сакавіка.
- •1717 Г., 1 лютага.
- •1717 Г., 20 лістапада — 1795 г., 13 лютага.
- •1740 Г., красавік.
- •1744 Г., студзень.
- •1746 Г., 4 лютага — 1817 г., 15 кастрычніка.
- •1757 Г., 16 лютага — 1841 г., 21 мая.
- •1764 Г., 7 верасня.
- •1765 Г., 25 верасня — 1833 г., 15 кастрычніка.
- •1767 Г., 20 сакавіка.
- •1768 Г., 29 лютага.
- •1768 Г., кастрычнік.
- •Каля 1770 г. — 1790 г.
- •1771 Г., 12 верасня.
- •1774 Г., люты.
- •1776 Г., 4 верасня.
- •1776 Г., 2 снежня — 1835 г., 26 красавіка.
- •1770-Я гады.
1770-Я гады.
Пабудаваны Бешанковіцкі палац —- помнік архітэктуры класіцызму; пры ім закладзены парк.
1780 г.
Заснаванне ў Магілёве тэатра.
1780 г.
Утварэнне ў Магілёве каталіцкага архіепіскапства, якому падпарадкоўваліся ўсе касцёлы у Расійскай імперыі.
1780—1870 г.
Дзейнасць у мястэчку Вішнева (Валожынскі раён) металургічнага завода, які працаваў на мясцовай сыравіне.
1783 г.
Пабудаваны Будслаўскі касцёл бернардзінцаў (в. Будслаў Мядзельскага раёна) — помнік архітэктуры позняга барока.
1784 г. 8 лістапада — 1864 г.
Жыццё і дзейнасць Тэадора Нарбута — гісторыка і археолага, аўтара 9-томнай «Гісторыі літоўскага народа», шматлікіх іншых прац па гісторыі Беларусі.
1785 г., 21 красавіка.
Даравальныя граматы дваранству (збор саслоўных прывілеяў) і гарадам (асновы самакіравання) Расійскай імперыі; пашыраліся і на ўсходнія землі Беларусі.
1785 г.
Адкрыццё суднабудаўнічай верфі у горадзе Крычаве.
1786 г., 22 сакавіка — 1861 г., 29 мая.
Жыццё і дзейнасць Іахіма Лялевеля — гісторыка, вучонага, патрыёта.
1788—1792 г.
Вялікі сойм Рэчы Паспалітай, празваны Чатырохгадовым, правёў некалькі наспелых рэформ.
1788 г., 26 верасня — 1877 г., 25 ліпеня
Жыццё і дзейнасць Івана Іванавіча Насовіча — беларускага філолага, этнографа і фалькларыста, стваральніка «Слоўніка беларускай мовы».
1789 г.
Адкрыццё ў Магілёве і Полацку галоўных народных вучылішчаў; аналагічнае вучылішча ў 1793 г. адкрыта ў Мінску.
1791 г., 3 мая.
Прыняцце Вялікім соймам Рэчы Паспалітай новай канстытуцыі, якая мела на мэце спрыяць палітычнаму і эканамічнаму развіццю краіны, гарантавала, што кіруючыя органы дзяржавы будуць складацца напалову з прадстаўнікоў польскіх зямель, напалову — з зямель Вялікага княства Літоўскага.
1791 г.
У Пінску адбылася Кангрэгацыя праваслаўнай царквы Польшчы, Літвы і Беларусі, якая прызнала яе аўтакефальнасць (самастойнасць) і стварыла сваю кансісторыю.
1792г., 27 красавіка.
Стварэнне Таргавіцкай канфедэрацыі (існавала да верасня 1793 г.) саюза магнатаў і шляхты Рэчы Паспалітай, незадаволеных рашэннямі Чатырохгадовага сойма 1788—1792 г. і Канстытуцыяй 3 мая 1791 г.; расійскія войскі перайшлі граніцу Рэчы Паспалітай і памаглі канфедэратам захапіць уладу.
1792 г., май—ліпень.
Расійскія войскі з баямі занялі Браслаў, Ушачы, Бабруйск, Нясвіж, Навагрудак, Слонім, Гродна; 11 чэрвеня пад Мірам разбіты корпус Ю.Юдзіцкага; 3 ліпеня адбылася бітва пад Зэльвай, 10 ліпеня — пад Мсцібавам, 23 ліпеня — пад Брэстам.
1792 г., 25 чэрвеня.
Утварэнне Літоўскай генеральнай канфедэрацыі на чале з канцлерам літоўскім А.Сапегам.
1792 г., 6 верасня — 1852 г., 13 лістапада.
Жыццё і дзейнасць І.І.Грыгаровіча —- беларускага гісторыка афіцыйнага кірунку, археографа, мовазнаўца.
1792 г., верасень.
Польская і Літоўская часткі Таргавіцкай канфедэрацыі аб'ядналіся ў Брэсце ў «Найсвятлейшую канфедэрацыю абодвух народаў».
1792 г., верасень.
Інтэрвенцыя Расійскай імперыі на тэрыторыю Рэчы Паспалітай; адмена Канстытуцыі 3 мая 1791 г. Рэчы Паспалітай і рэформ Чатырохгадовага сойма.
1793 г., студзень.
Другі падзел Рэчы Паспалітай (паводле Пецярбургскай канвенцыі ад 23.1.1793 г.); далучэнне да Расійскай Імперыі цэнтральнай часткі Беларусі і Правабярэжнай Украіны.
1793 г., 3 красавіка.
Утварэнне Мінскай губерні (існавала да 1921 г.).
1793 г., 17 чэрвеня — 23 верасня.
Гродзенскі сойм — апошні сойм Рэчы Паспалітай (у горадзе Гродне; палац, у якім адбываўся сойм, быў абкружаны расійскімі войскамі), прыняў новую канстытуцыю Рэчы Паспалітай і у канцы маўкліва прыняў рашэнне аб 2-м падзеле дзяржавы.
1793 г., верасень.
Роспуск Таргавіцкай канфедэрацыі і стварэнне Гродзенскай канфедэрацыі.
1793 г., лістапад.
Сойм Рэчы Паспалітай прыняў Гродзенскую канстытуцыю, якая аднаўляла ўсе ранейшыя прывілеі шляхты і захоўвала liberum veto.
1793 г.
Утварэнне Мінскай праваслаўнай епархіі.
1793—1795 г.
Утварэнне і існаванне ў Рэчы Паспалітай Браслаўскага і Гродзенскага ваяводстваў.
1794 г., 24 сакавіка — 16 лістапада.
Вызваленчае паўстанне ў Рэчы Паспалітай пад кіраўніцтвам Андрэя Тадэвуша Касцюшкі.
1794 г., 23 красавіка.
Вызваленчае паўстанне пачалося ў Вялікім княстве Літоўскім; створаны паўстанцкі ўрад —- «Найвышэйшая рада літоўскага народа»; у Вільні дзейнічала паўстанцкая арганізацыя «Віленскія якабінцы»; выдавалася «Віленская народная газета» (на польскай мове).
1794 г., красавік.
Мясцовыя органы вызваленчага паўстання (камісіі парадку) створаны ў Гродне, Брэсце, Ваўкавыску, Слоніме, Навагрудку, Пінску, Ашмянах, Кобрыне, Лідзе, Браславе і шш.; штаб паўстанцкай арміі Я.Ясшскага размяшчаўся ў Ашмянах.
1794 г., 7 мая.
А. Касцюшка выдаў Паланецкі універсал, якім абвясціў сялян свабоднымі ад прыгону, але без прадастаўлення зямлі.
1794 г., 23 мая.
Указ Кацярыны II пра ўвядзенне у Расійскай імперыі «мяжы яўрэйскай аселасці»; уключала ўсе беларускія губерні (скасаваны 2.4.1917 г.).
1794 г., 10 чэрвеня.
Утварэнне ў Гродне Цэнтральнай дэпутацыі Вялікага княства Літоўскага — выканаўчага органа паўстання.
1794 г., 25 чэрвеня.
Паражэнне паўстанцкага войска (тры корпусы пад камандаваннем Я.Ясінскага, Ф.Сапегі, А.Хлявінскага, палкі на чале з Ю.Беляком, Кіркорам, Бараноўскім, Ахматовічам) пад мястэчкам Солы.
1794 г., 4 верасня.
Бой паміж паўстанцкімі войскамі і расійскім атрадам на чале з П.Дз.Цыцыянавым каля мястэчка Любань; атрад паўстанцаў пад кіраўніцтвам С.Грабоўскага разбіты і капітуляваў.
1794 г., 17 верасня, 19 верасня
Корпус расійскіх войск на чале з А.В.Суворавым у баях пад Крупчыцамі і Брэстам нанёс паражэнне корпусу К.Серакоўскага.
1794 г., 10 кастрычніка.
Перамога расійскіх войск над войскам паўстанцаў у баі пад Мацяёвіцамі; паранены А.Т.Касцюшка трапіў у палон; гэты бой фактычна прадвырашыў лес паўстання.
1794 г. — 1851 г., 11 сакавіка.
Жыццё і дзейнасць беларускага і польскага пісьменніка Яна Баршчэўскага.
1794—1912 г.
Існаванне Літоўскага (з 1830 г. называлася Віленскае, з 1893 г. — Віленскае, Гродзенскае і Ковенскае) генерал-губернатарства, у склад якога ўваходзіла большая частка тэрыторыі Беларусі, да 1796 г. яго цэнтр г. Гродна, потым — Вільня.
1795 г., кастрычнік.
Трэці падзел Рэчы Паспалітай (паводле Пецярбургскай канвенцыі ад 24.10.1795 г.) — далучэнне да Расійскай імперыі заходняй часткі Беларусі, часткі Літвы (да Коўна) і Курляндыі; паўднёва-заходняя частка Берасцейскага ваяводства была далучана да Аўстрыі, паўночна-заходняя частка Гродзеншчыны — да Прусіі.
1795 г., 25 лістапада.
Кароль польскі і вялікі князь літоўскі Станіслаў Аўгуст Панятоўскі адмовіўся ад трона на карысць расійскай імператрыцы Кацярыны II; федэратыўная дзяржава Рэч Паспалітая і абедзве краіны ў яе складзе — Каралеўства Польскае і Вялікае княства Літоўскае — спынілі свае дзяржаўнае існаванне.