Жоламан .Д ТГП (6)
.pdf
27-Ÿëã³
Нормативт³к-•••ы•ты• акт³лерд³ жŸйелеу
ЖŸйелеу – •оƒамдаƒы барлы• нормативт³к-•••ы•ты• акт³лер д³ б³р жŸйеге келт³ру
КОДИФИКАЦИЯ – мемлекетт³к ресми заœмен ш•ƒылданатын органныœ •оƒамдаƒы барлы• нормаларды мазм•- ны т•рƒысынан б³р жŸйеге келт³р³п, кŸрдел³ нормативт³к жина• жасау
ИНКОРПОРАЦИЯ – •оƒамдаƒы барлы• нормаларды мазм•нын šзгертпей б³р³кт³р³п, жŸйеге келт³р³п, нормативт³к жина• жасау
Консалидация – •оƒамды• •атынастыœ б³р саласындаƒы нормаларды мазм•нын šзгертпей жŸйеге келт³р³п, нормативт³к жина• жасау.
Ресми тŸр³ – мемлекетт³к органныœ
•••ы•ты• жаœалы•ты ескере отырып, нормаларды жŸйеге келт³ру
Ресми емес тŸр³ – б³рлест³ктерд³œ, •жымдардыœ šздер³ Ÿш³н нормаларды жŸйеге келт³р³п, жина• жасау
– 271 –
28-Ÿëã³
•••ы•ты• норманы •олдану акт³с³
•олдану акт³с³н³œ тŸс³н³г³ |
Белг³л³ б³р заœды •алай шешу туралы |
|
оныœ субъект³лер³не мемлекетт³к |
|
органныœ ресми тŸс³н³г³, н•с•ауы |
|
|
|
|
•••ы• •олдану акт³лерд³œ тŸрлер³
Парламентт³œ акт³лер³
Мемлекет басшысыныœ акт³с³
Ат•арушы органдардыœ акт³с³
Соттыœ шеш³мдер³
Прокурордыœ ба•ылау акт³лер³
Жерг³л³кт³ бас•ару органдарыныœ акт³лер³
Šнд³р³с, •жым, шаруашылы• басшылардыœ акт³лер³
– 272 –
29-Ÿëã³
•••ы•ты• норманыœ заœды кŸш³н³œ уа•ыты
Норманыœ заœды |
|
|
|
|
Нормада кšрсе- |
|
|
|
|||
кŸш³н³œ басталу |
|
|
|
|
т³лген уа•ыттан |
|
|
|
|||
óà•ûòû |
|
|
|
|
басталады |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
Нормада кšрсет³лген мерз³м³ |
|
|
|
|
|
|
||||
|
б³ткеннен кей³н басталады |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Норманыœ заœды |
|
|
Б•рынƒы норманыœ орнына жаœа норма •абыл- |
||||||||
кŸш³н³œ жойылу |
|
|
данса жойылады |
|
|
|
|
|
|
||
óà•ûòû |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Норманы •абыл- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
даƒан органныœ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
н•с•ауы немесе |
|
|
|
|
|
|
|
øåø³ì³ |
болса |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
то•татылады |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Норманыœ мерз³мд³ уа•ыты |
|
|
|
|
|
||||
|
|
б³ткеннен кей³н жойылады |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Норманыœ заœды• |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Çàœíûœ |
êåð³ |
кер³ кŸш³ туралы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кŸш³ болады |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
Егерде жаœа заœда |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
êšðñåò³ëñå |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Егерде жаœа норма жауапкерш³л³кт³ жаœартса немесе кŸшейтсе, заœныœ кер³ кŸш³ болмайды
Егерде жаœа норма жауапкерш³л³кт³ жеœ³лдетсенемесежойса
– 273 –
30-Ÿëã³
•••ы•ты• норманыœ заœды кŸш³н³œ кеœ³ст³г³ ж¾не азаматтарды •амтуы
Ê圳ñò³ê êŸø³
Орталы• органдардыœ •абылдаƒан, бек³ткен нормалары жалпы •оƒамƒа кŸш³ бар
Орталы• органныœ нормасы барлы• азаматтарды, шетелд³ктерд³ •амтиды
Жерг³л³кт³ орган •абылданƒан норманыœ сол территорияƒа кŸш³ бар
Азаматтарды
•амтуы
Жерг³л³кт³ органныœ нормасы сол территорияныœ азаматтарын тŸгел •амтиды
К е œ ³ с т ³ к т ³ œ шеœбер³ нормада кšрсет³лед³
Н о р м а д а кšрсет³лген азаматтар ƒ а кŸш³ бар
Шет елд³œ азаматтары нормамен •амтылмайды
Дипломатиялы• •••ы•тары
бар азаматтар
½скери ж¾не сайлау заœдарымен
– 274 –
31-Ÿëã³
•••ы•ты• •атынас
•••ы•ты• •атынас – мемлекетт³к кеп³лд³ •••ы•ты• норма ар •ылы басталатын ек³ жа•ты •••ыƒы мен м³ндет³ бар •оƒамды• •аты нас
•••ы•ты• •атынастыœ басталу себептер³
•••û•òû• |
|
•••û•òû• •àá³ëåò |
|
Заœды шарттар, |
норма |
|
ж¾не ¾рекетт³л³к |
|
себептер |
|
|
|
|
|
•оƒамды• •атына- |
|
•••û•òû• •àòû- |
|
•оƒамды• •атына- |
|
ñòûœ òåê •••û•òû• |
|
настыœ белг³лер³ |
|
стыœ субъект³- |
|
нормамен реттелу³ |
|
|
|
ëåð³í³œ åê³ æà•òû |
|
|
|
|
|
•••ûƒû |
ìåí |
|
|
|
|
м³ндет³н³œ болуы |
|
|
|
|
|
|
|
Субъект³лер •оƒамды• •атынасты šз ер³ктер³мен бастауы
•оƒамды• •атынастыœ мемлекетт³œ ба•ылауында болуы ж¾не ер³кт³ орындалмаса, ер³кс³з орындатылуы
– 275 –
32-Ÿëã³
•••ы•ты• •атынастыœ ••рылымы
•••ы•ты• •атынастыœ ••рылымы тšрт элементтен т•рады
Субъект
Заœды т•лƒа: мемлекет, мемлекетт³к органдар, заœды т³ркелген б³рлест³ктер, ода•тар, •йымдар, •жымдар
Объект
Адамдар, азаматтар, жеке т•лƒалар
Субъективт³к •••ы•
Çàœäû
ì³íäåò
•••ы•ты• •аб³лет – адамныœ туƒан кŸннен бастап •••ыƒы мен м³ндет³ болуы
½рекетт³л³к – адамныœ •олынан ³с келет³н, •оƒамды• •атынастыœ субъект³с³ болып, •••ыƒы мен м³ндет³не šз³ жауапты болуы
ijíø³ëä³ê |
|
|
Жалпылама |
|
|
Арнаулы ¾рекетт³л³к |
|||
|
|
|
¾рекетт³л³к |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сотталƒан адам |
||
½рекетт³л³кт³œ шектеулер³ |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
К¾мелетт³к |
|
|
|
Денсаулыƒы |
|
|
|
Туыс•андас |
|
æàñ•à |
|
|
|
нашар |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
болса |
|
|||
толмаса |
|
|
|
болса |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
– 276 – |
|
|
|
|
|
33-Ÿëã³
•••ы•ты• •атынастыœ субъект³лер³н³œ
•••ыƒы мен м³ндеттер³
•••ы•ты• •атынастыœ субъект³лер³н³œ •••ы•тары
•атынасты šз |
|
Ек³нш³ субъект³- |
|
•••û•òû• |
ерк³мен бастау |
|
äåí ì³íäåò³í |
|
•атынас д•рыс |
•••ûƒû |
|
д•рыс орындауды |
|
орындалмаса, |
|
|
талап етуге |
|
мемлекетт³к |
|
|
•••ûëû |
|
органнан ж¾рдем |
|
|
|
|
ñ•ðàóƒà •••ûëû |
|
|
|
|
|
•••ы•ты• •атынастыœ субъект³лер³н³œ м³ндеттер³
Белсенд³ м³ндеттер: •••ы•ты•
•атынасты нормативт³к акт³де кšрсет³лгендей б•лжытпай орындау
Сылбыр м³ндеттер: нормативт³к акт³де кšрсет³лген шек- теу-тиымдарды болдырмауƒа тырысу
•••ы•ты• •атынастыœ субъект³лер³ šздер³н³œ •••ыƒын ж¾не м³ндеттер³н орындау барысында бас•а азаматтардыœ •••ыƒымен бостандыƒына нышан-зиян келт³рмеуге м³ндетт³
– 277 –
34-Ÿëã³
•••ы•ты• •атынастыœ объект³лер³
•••û•òû• |
•оƒамды• •атынаста субъект³лерд³œ šздер³н³œ |
•атынастыœ |
•••ыƒымен м³ндеттер³н орындау барысындаƒы ³с- |
объект³с³ |
¾рекеттер³ |
|
|
Затпен байланысты •арым-•атынас
Субъект³лерд³œ šз мŸддес³н материалды• ма•сатын орындау барысындаƒы ³с-¾рекет³, ж•мыстары т.б.
•••û•òû•
•атынастыœ ма•сат-мŸддес³
Затсыз •••ы•ты•
•атынас
бас•ару органдардыœ б³рлест³ктерд³œ, адамдардыœ т.б. •оƒамды• •атынаста šздер³н³œ •••ыƒы мен м³ндеттер³н орындау баƒытында ³с-¾рекеттер³, ж•мыстары
Адамдардыœ •йымдардыœ материалды•, рухани, саяси, ¾леуметт³к т.б. заœды мŸдде-ма•саттарын орындау, дамыту, ныƒайту
– 278 –
35-Ÿëã³
•оƒамды• •атынасты •••ы•ты• реттеуд³œ механизм³
ÒŸñ³í³ã³ |
•оƒамды• •атынасты •••ы• жŸйес³н³œ д•рыс реттеу |
|
механизм³ |
|
|
•••ы•ты• норма – •оƒамды• •атынасты заœды реттеуд³œ нормативт³к нег³з³
Жеке •••ы•ты• акт – на•ты šм³рл³к жаƒдайда ресми мемлекетт³к органныœ заœды норманы •олдану акт³с³
•••ы•ты• сана-сез³м, оныœ •оƒамды• •атынаста •••ы•ты• реттеуге тиг³зет³н ¾сер³
•••ы•ты• •атынас-•оƒам- ды• •атынас субъект³лер³н³œ •••ыƒы мен м³ндеттер³ туралы заœды норманыœ жалпы н•с•ауын аны•тау шаралары
•••ы•ты• т¾рт³п – •оƒамды• •атынаста адамдардыœ šздер³н³œ •••ыƒы мен м³ндеттер³н орындауы
– 279 –
36-Ÿëã³
•••û•òû• ñàíà-ñåç³ì
•••ы•ты• сана-сез³м деген³м³з – адамныœ •••ы•ты•
нормалардыœ мазм•нын, оныœ баƒытын, ¾сер³н жанжа•ты тŸс³ну, сол ар•ылы šз³н³œ сана-сез³м³н дамытуныƒайту
Адамдардыœ норманыœ мазм•нын толы• тŸс³ну
•••ы•ты• ж•мыстыœ жа•саруына, нормалардыœ маз- м•ныныœ жоƒарƒы деœгейде болуына кšп ¾сер етед³
•••ы•ты• санасез³мн³œ ерекшел³ктер³
•••ы•ты• санасез³мн³œ •оƒамƒа тиг³зет³н ¾сер³
•••ы•ты• нормадаƒы адамдардыœ
•••ыƒын, м³ндет³н ж¾не жауапкерш³л³г³н айыра б³лу
Мемлекетт³к аппаратында •ызмет ³стейт³н мамандардыœ •••ы•ты•
б³л³м³н кšтеруге кšмек етед³
Адамдардыœ •••ы•ты• б³л³м³н жа•сартуƒа, сол ар•ы- лы •оƒамдаƒы заœдылы•ты, •••ы•ты• т¾рт³пт³ ныƒайтуƒа мŸмк³нш³л³к беред³
– 280 –