Жоламан .Д ТГП (6)
.pdf
7-Ÿëã³
Мемлекетт³œ ••рылымды• нысаны
УНИТАРЛЫ•
МЕМЛЕКЕТ
Б³р парламент, б³р Ÿк³мет, б³р мемлекетт³к бюджет, б³р мемлекетт³к салы•, б³р •орƒаныс, б³р азаматтылы•.
Б³р жерг³л³кт³ бас•ару аппараты
КОНФЕДЕРАЦИЯЛЫ•
МЕМЛЕКЕТ
Уа•ытша б³р³гу, кей³н таратуƒа ти³с, немесе федерациялы• мемлекет ••руы да мŸмк³н
ФЕДЕРАТИВТ²К
МЕМЛЕКЕТ
Неше автономия болса, сонша Конституция. ½р автономияныœ парламент³, Ÿк³мет³, жоƒарƒы соты бар.
Автономиялар б³р³г³п ода•ты• мемлекет ••рады. ½р автономияныœ азаматы ода•тыœ да азаматы болып есептелед³.
Б³р •арулы кŸштер, б³р бюджет, б³р мемлекетт³к салы• жŸйес³
– 251 –
8-Ÿëã³
Мемлекетт³ саяси бас•аруыныœ нысаны
Демократиялы• бас•ару |
|
Тоталитарлы• бас•ару |
||
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
–экономика саласындаƒы адамныœ бостандыƒы,
–адамныœ бостандыƒы мен
•••ыƒыныœ толы• •амтамасыз ет³лу³,
–халы•тыœ мемлекетт³ толы• ба•ылауы,
–аз •лттардыœ •••ыƒын, бостандыƒын, теœд³г³н са•тау,
–мемлекетт³ •оƒамды бас•аруда демократиялы• принциптерд³ б•збау,
–барлы• б³рлест³ктерге, ода•- тарƒа бостанды• беру,
–•àòàœ çàœäûëû•òû,
•••û•òû• ò¾ðò³ïò³ ñà•òàó,
–Мемлекетт³к аппараттыœ ж•мысын •••ылы• баƒытта жŸрг³зу
–мемлекетт³œ б³рлест³ктерд³ толы• ба•ылауƒа алуы,
–адамныœ бостандыƒына,
•••ыƒына шектеу •ою,
–партияныœ диктатурасын орнату,
–•оƒамды• šм³рд³ милитаризациялау,
–азшылы• •лттарды •анаушылы••а алу,
–жеке адамдарды, б³рлест³ктерд³ •уƒынƒа алу,
–б³р адамƒа табынушылы•ты орнату,
–çàœäûëû•òû, •••û•òû•
ò¾ðò³ïò³ æîþ,
–•лтшылды•ты, шовинист³кт³, расизмд³ дамытып, кŸшейту
– 252 –
9-Ÿëã³
Мемлекетт³œ аппараты
Мемлекет аппаратыныœ тŸс³н³г³
–Арнаулы мемлекетт³к бас•а- ру органдары,
–Ти³ст³ мамандардан ••растырылады,
–толы• бюджетт³œ •арауында болады,
–•••ы•ты• т¾рт³пт³, заœдылы•ты ба•ылайды
Мемлекет аппаратыныœ ж•мыс ат•ару принциптер³
Халы•тыœ мŸддес³н орындау
Жариялы ж•мыс ³стеу
Çàœäûëû•òû,
•••û•òû• ò¾ðò³ïò³ •àòàœ áà•ûëàó
Мемлекетте демократияны орнату
Мемлекет аппаратыныœ с•рыпталуы
Мемлекет аппараты ••рылуына •арай ж¾не ат•аратын ж•мысына с¾йкес Ÿш жŸйеге бšл³нед³
Халы• šк³лдер³нен ••рылƒан аппарат: парламент ж¾не маслихаттар
Ат•арушы органдар: президент, Ÿк³мет, министрл³к ведостволар, жерг³л³кт³ ат•арушы органдар
Сот аппараты: Конституциялы• Кеœес, барлы• сот жŸйес³
Бостанды•ты, теœд³кт³, ¾д³лд³кт³ дамыту
•оƒамдаƒы б³рлест³ктермен б³р³г³п ж•мыс ³стеу
– 253 –
10-Ÿëã³
•оƒамныœ саяси ••рылысы
|
|
|
|
•Î•ÀÌ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Саясаттыœ |
|
|
|
Мемлекетт³œ |
|
|
•алыптасуы |
|
|
|
••рылуы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Оœшылдар |
|
|
САЯСИ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
•€РЫЛЫС |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Орталы• топ |
Мемлекет |
|
|
|
Саяси |
|
|
|
|
партиялар |
|
|
Солшылдар |
|
|
|
€жымдар |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Б³рлест³ктер
– 254 –
11-Ÿëã³
•••ы•ты• мемлекет
•••ы•ты• мемлекет
ϳê³ðëåð
Макиавеллиазаматтарƒа бостанды•, теœд³к беру
•••ы•ты• мемлекетт³œ мазм•ны
Заœныœ Ÿстемд³г³
Монтескье – бостанды••а заœнан бас•а тыйым болмау керек
Дидро – заœныœ нег³з³халы•, адам
Кант – мемлекет – халы• б³рлест³г³, ол •••ы•ты•
нормаƒа баƒынуы керек
Гегель – •оƒамда барлы• ж•мыс •••ы••а с¾йкес болу керек
Марксизм – •••ы•ты•
мемлекет коммунист³к •оƒамда болады
Азаматтардыœ теœд³г³, бостандыƒы ж¾не ерк³нд³г³
Мемлекет ж¾не адамныœ šзара жауаптылыƒы
•àòàœ çàœäûëû•,
•••û•òû• ò¾ðò³ï
Мемлекетт³к демократиялы• режим
Мемлекетт³к бил³кт³œ бšл³ну принцип³
– 255 –
12-Ÿëã³
•••û•òûœ ìàçì•íû ìåí áåëã³ëåð³
•оƒамды• ж¾не жеке адамдардыœ мŸддес³н •арым-•атынас
•îðƒàó
•••ы•тыœ мазм•ны Ÿш м¾селен³ б³р³кт³ред³
|
|
Норма |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
•••ы•ты• нормаларды |
|
|
|
•••û• õàëû•òûœ |
|
мемлекетт³œ •абылдауы |
|
|
|
мŸддес³н, ма•сатын |
|
|
|
|
|
орындайды, •орƒайды |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
•••û•òûœ áåëã³ëåð³ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
•••ы•ты• норма ер³кт³ |
|
|
|
Жалпыƒа м³ндетт³л³г³ |
|
орындалмаса, ер³кс³з |
|
|
|
|
|
орындату |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Мемлекетт³к аппарат- |
|
|
|
•••ы•ты• мораль, |
|
тыœ •абылдаƒан |
|
|
|
|
¾äåò-ƒ•ðûï |
нормалары, ••жаттары |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
•••û•òûœ |
|
|
•••û•òû• |
|
|
|
|
êåë³ñ³ì-øàðò |
|
|
|
íåã³çäåð³ |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Д³ни нормалар |
|
|
|
Соттыœ т¾ж³рибес³нен |
|
|
|
|
|
•абылданƒан нормалар |
|
|
|
– 256 – |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-Ÿëã³
½леуметт³к нормалар
½ЛЕУМЕТТ²К НОРМА ДЕГЕН²М²З – •О•АМДЫ• ŠМ²РДЕГ² АДАМДАРДЫŒ Т½РТ²Б²Н²Œ ЕРЕЖЕС²
½леуметт³к норманыœ тŸрлер³
Б³рлест³ктерд³œ, ода•тардыœ •абылдаƒан нормалары
½дет-ƒ•рып нормалары
Д³ни нормалар
|
|
Моральды• нормалар |
•••ы•ты• нормалар |
|
|
– 257 –
14-Ÿëã³
•••ы•тыœ •аƒидалары мен функциялары
•••ы•тыœ принциптер³: •оƒамды• šм³рд³œ объективт³к даму заœдылы•тарын жан-жа•ты аны•тап, нег³зг³ баƒыттарын •••ы•ты• норма ар•ы лы бек³ту
Жалпы •оƒамды• •аƒидалар: •оƒамды б а с • а р у д а ƒ ы ¾д³летт³к, бостанды•, теœд³к, демократияныœ шеœбер³ кšрсет³лед³
•••û•òûœ
•аƒидалары
Салалы• •аƒидалары: •оƒамныœ ¾р саласыныœ бас•ару е р е к ш е л ³ к т е р ³
•••û•òà òîëû• êšðñåò³ëåä³
Салааралы• •аƒидалар: •оƒамныœ б³рнеше саласыныœ бас•ар у ерекшел³ктер³ кšрсет³лед³
•••ы•тыœ функциясы – оныœ •оƒамдаƒы •арым-•атынас•а тиг³зет³н ¾сер³, ы•палы. •••ы•тыœ фунциясы мемлекетт³œ функциясына с¾йкес. Б•ƒан •оса
•••ы•тыœ šз³не т¾н ек³ функциясы бар.
Реттеу-бас•ару функциясы. •оƒамдаƒы •арым-•атынасты реттеу т¾с³лдер³.
•••ы•ты• нормада •арым-•атынастыœ тŸрлер³н кšрсету
тыйым салу
•••û•òûœ
šз³не т¾н функциясы
Адамдарƒа, б³рлест³ктерге бостанды• беру
Жауапкерш³л³кт³œ тŸр³н кšрсету
•орƒау функциясы. •оƒамƒа, адамдарƒа •арсы •арым-•аты- настар болдырмау т¾с³л³
Жауапкерш³л³кт³
•олдану
– 258 –
15-Ÿëã³
•••ы•ты салаƒа бšлуд³œ нег³з³ мен критерий³
•••ы•ты салаƒа бšлуд³œ нег³з³ мен критерий³
– •••ы•ты реттеуд³œ п¾н³ мен ¾д³с³
•••ы•ты реттеуд³œ п¾н³: •оƒамды• •атынастыœ б³р кŸрдел³ саласына с¾йкес жина•талƒан топталƒан норма
Еœбектег³
•атынас
æŸéåñ³
Åœáåê •••û•
саласы
•••ы•ты• реттеуд³œ ¾д³с³:
•••ы•ты• норманыœ адамдардыœ ж•мысына, ³с³не, т¾рт³б³не, •оƒамды• •атынас•а ¾сер ету жолдары, т¾с³л³
Åê³ æà•òû |
Азаматты• |
êåë³ñó, åð³êò³ |
•••û• ¾ä³ñ³ |
øàðò |
|
Æàí•ÿ |
|
Æàí•ÿ •••û• |
|
•атынас |
|
|
|
|
саласы |
|
|
æŸéåñ³ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Á•éðû• ½ê³ìø³ë³ê šê³ìåòò³ê •••û• ¾ä³ñ³ í•ñ•àó
– 259 –
16-Ÿëã³
•••ы•тыœ салалары
Конституциялы•
•••û•
½ê³ìø³ë³ê •••û•
•àðæû •••ûƒû
Æåð •••ûƒû
Азаматты• •••ы•
Åœáåê •••ûƒû
Халы•аралы• •••ы•
•••ы•тыœ нег³зг³ салалары
Æàí•ÿ •••ûƒû
Азаматты• ³с жŸрг³зу
•••ûƒû
•ылмыс •••ыƒы
•ылмысты• ³с жŸрг³зу •••ыƒы
Еœбекпен тŸзеу
•••ûƒû
Экологиялы• •••ы•
(òàáèƒàòòû •îðƒàó)
– 260 –