2 Вариант

I Образуйте от данных слов форму множественного числа и запишите их.

Диван, шºрлек, кыз, малай, ел, илђк, шђм, шырпы, аккош, торна, чыпчык, козгын, к¿н, ябалак, атна, урын.

II Постройте правильные предложения из данных слов и переведите их на русский язык.

1. кешелђрне, дђвалады, табиб, бу, кичђ.

2. Кºп, б¿ек, шђхеслђр, бик, яшђгђн, Казанда.

3. китђрлђр, фђнни, иртђгђ, конференциягђ, студентлар, бђлки.

4. барачакмын, кинога, иртђгђ, бºген, яки, мин.

5. мин, ул, бардым, килгђнче, китеп.

III Закончите предложения

1. Марат уянганчы, Искђндђр инде ¿йдђн (вышел).

2. Кояш чыккач, кºк к¿нчыгыштан (начинает свететь).

3. Вђли кайчандыр биеклеккђ сикерº белђн (занимался).

4. Егет кеше ќитмеш ќиде ³¿нђр (должен знать).

5. Хђбир чаћгы ярышларын телевизордан гына (любит смотреть).

IV Поставьте вопросы к выделенным словам.

1. М¿хетдин Корбангалиевныћ иќади эшчђнлеге кºренекле урын алып тора.

2. Казанда яшђгђн чорда ул иќтимагый тормышта актив катнаша.

3. Бºгенге к¿ндђ дђ аныћ педагогик мирасы галимнђр тарафыннан ¿йрђнелђ.

4. Китапханђ фондларына д¿ньяныћ т¿рле университетларыннан китаплар килђ.

V Прочтите и устно переведите 1,2 абзацы текста. Перепишите и письменно переведите 3 абзац. Ответьте на следующий вопрос письменно.

Ни ¿чен кешелђр кºл янына килергђ курыкканнар?

КАБАН КªЛЕ

1. Кабан кºле борын-борыннан шундый зур, ќђйрђп яткан кºл булган. Исеме генђ Кабан дип аталмаган. Аны калын кђºсђле биек камышлар дивар шикелле уратып алган, кырыенда кић сазлыклар, ђ тирђ-ягында ºтеп чыга алмаслык кара урманнар ºскђн.

2. Шул сђбђпле кºл кырыена килеп, ярдан су алырга да м¿мкинлек булмаган. Урманда ³ђрт¿рле ќђнлеклђр: бºре, аю, т¿лкелђр, кабаннар кºп булган. Бу т¿н кебек кара урманда к¿ндез дђ ерткыч ќђнлеклђр очрап торганга, кешелђр аныћ янына якын килергђ дђ курыкканнар. Хђтта Алып батырлар да бу кара урманда й¿рергђ шºрлђгђннђр. Ч¿нки урманнан ³ђрчак кыргый ерткыч ќђнлеклђр ºкерºе ³ђм аќда³а, еланнарныћ сызгыруы ишетелеп торган.

3. Шућа кºрђ бу кºл куе камышлар ³ђм сазлыклар белђн уратып алынган килеш шактый кºп еллар буе файдаланылмый яткан. Татарларда Казанныћ кºп кенђ урыннары турында риваятьлђр бар. Кабан кºле – шуныћ бер мисалы. Кабан ºзенећ атамасын тирђ-юньдђге кара урманнарда бик кºп санда булган кабан дућгызлары исеменнђн алган. Риваятьлђр буенча, кºлнећ т¿бендђ явыз тылсымчы утырган. Ул, Казанныћ ќићелºен кºрергђ телђмичђ, дошманнан ºч алырга телђмичђ, дошманнан ºч алырга ант биреп, кºл т¿бенђ чумып югалган. Хђзергђ кадђр кºлдђ су керºчелђрне аска тартып т¿шермђкче ди.

Пояснения к тексту

ќђйрђп ятырга – раскинуться, расстилаться

ºтеп чыга алмаслык - непроходимый

риваять – легенда, предание.

3 Вариант

I Образуйте от данных слов форму множественного числа и запишите их.

Дус, шђ³ђр, туган, апа, эне, тычкан, болан, песнђк, агроном, сђлам, ¿н, ат, канат, ќи³аз, табын.

II Постройте правильные предложения из данных слов и переведите их на русский язык.

1. акчасы, булса, ул, Марат, машина, алыр, иде, сатып.

2. аларны, Алабуга, бик, й¿ри, автобуслары, сирђк, озак, кирђк, к¿тђргђ.

3. була, кайтмакчы, кышны, Искђндђр, каникулда, авылга.

4. ярата, с¿йлђргђ, кызык, ³ђм, дђ, кºп, эшлђмђсђ, кºп, Марат.

5. Тºгел, анда, кºћелсез, эш, кºп, авылда, да, булса.

III Закончите предложения

1. Без сезне Арча районы Яћа Кырлай авылындагы Г. Тукай музеена (приглашаем).

2. Рђмзия ђбисенђ чђй ђзерлђргђ (помогает).

3. Милли-мђдђни ºзђк музеенда «Татар д¿ньясы» исемле кºргђзмђ (работала).

4. Кºренекле татар язучылары, ќђмђгать эшлеклелђре, эсперанто белђн кызыксынып, аны таратуда (участвуют).

5. Казанда 1852 елда ачылган рус театры Россиядђ ић яхшылардан (считается).

IV Поставьте вопросы к выделенным словам

1. Экскурсиябез ахырында мин сезне кабат шђ³ђр ºзђгенђ алып кайтам.

2. Кºптђн тºгел Казан Кремле казылмалары арасында бик борынгы ике к¿меш тђћкђ табылды.

3. Музейныћ беренче залы Тукайныћ балачак еллары белђн таныштыра.

4. Казан губернасы хуќалык ºсеше ягыннан Россиядђ алдынгы урында торган.

V Прочтите и устно переведите 1, 4 абзацы текста. Перепишите и письменно переведите 2, 3 абзацы.

НИЯЗ ДАУТОВ

1. М. Ќђлил исемендђге Татар дђºлђт опера ³ђм балет академия театрында кºп еллар буе баш режиссер булып эшлђгђн Татарстанныћ ³ђм Рђсђйнећ халык артисты, республикабызныћ Г. Тукай исемендђге Дђºлђт бºлђге иясе Нияз Курамша улы Даутовныћ исеме ºз вакытында театрыбызныћ визит карточкасы булып санала иде. Тавышы Мђскђº, Ленинград, Свердловск, Чилђбе ³´м башка кºп шђ³ђрлђрнећ сђхнђлђрендђ яћгыраган кºренекле ќырчы илебездђге ул чактагы опера йолдызлары белђн бер рђткђ куелды.

2. Кырыгынчы елларда режиссер «Сильва» кинофильмын куйганда А. Ивановскийныћ Эдвин ролена кºп ќырчылар арасыннан Н. Даутовны сайлап ала. Аныћ беренче башкарган партиясе «Евгений Онегин» операсында Ленский партиясе була. Аннан соћ ул «Снегурочка»да – Берендей, «Травиата»да – Альфред, «Риголетто»да – Герцог, «Дубровский»да – Дубровский, «Фауст» операсында – Фауст, «Отелло»да – Кассио, «Богема»да – Рудольф ³´м башка партиялђрне башкара.

3. Талантлы режиссер буларак Нияз Даутов илебезнећ т¿рле шђ³ђрлђрендђ 30 га якын спектакль куя. Алар арасында д¿нья опера классикасыныћ кºренекле ђсђрлђре бар.

4. Казан опера сђхнђсендђ Даутов татар, рус ³´м чит ил ´с´рл´рен ућышлы сђхнђлђштерђ. Шулар арасыннан Н. Ќи³ановныћ «Алтынчђч», Х. Вђлиуллинныћ «Ќи³ангир», Б. М¿лековныћ «Кара й¿злђр» операларын кºрсђтергђ була.