1.Адмена прыгоннага права.
2.Буржуазныя рэформы 60-70 г. ХІХ ст.
3.Паўстанне 1863 г. К. Каліноўскага.
4.Фарміраванне беларускай нацыі.
5.ЭКАНАМІЧНАЕ РАЗВІЦЦЁ КАНЕЦ 19 СТ.
6.КУЛЬТУРА КАНЦА 19СТ.
Нізкая прадуктыўнасць сялянскай працы, разарэнне памешчыкаў, паражэнне Расіі ў Крымскай вайне прыводзяць да асэнсавання неабходнасці адмены прыгона.
Адмена прыгону.
Падрыхтоўку адмены прыгоннага права пачалі з беларуска-літоўскіх губерняў, улічваючы звязанасць з рынкам мясцовых памешчыкаў.
Была арганізавана “ініцыятыва” і “прапановы “з боку памешчыкаў Віленскай, Гродзенскай і Ковенскай губерняў.
“Палажэнне аб адмене прыгоннага права”Цар Аляксандр ІІ падпісаў 19 лютага 1861 г.
Умовы вызвалення сялян:
Зямлю можна было атрымаць за выкуп.
Сума выкупа вызначалася аброкам, капіталізаваным пад 6% гадавых. Яна перавышала рэальны кошт зямлі ў 3-4 разы.
Выкуп адмянілі толькі ў 1905 гг.
Ва ўсходнебеларускім
рэгіёне:
устанаўліваўся фіксаваны памер сялянскіх надзелаў (ад 5, 5 дзесяцін
– вышэйшы і ад 1 - ніжэйшы). У заходнебеларускім рэгіёне сялянам пакідаўся дарэрэформны надзел.
Дзяржава закладала за сялян 4/5 выкупной сумы, а вырталі яны пазыку 49 год (выкупныя плацяжы).
Выкупіць адразу можна было толькі сядзібу, палявы надзел выкупаўся толькі са згоды памешчыка.
Сяляне атрымалі свабоду і правы але каб не зьбеглі на 9 год яны заставаліся “часоваабавязанымі” і працягвалі выконвалі павінасці на пана і цара.
Памешчыкі:
Мелі права пакінуць за сабой не толькі лепшыя ворыўныя землі, але і сервітуты (лясы, сенажаці). З’явілася церазпалосіца
Умовы запісвалі ва ўстаўныя граматы. Да 1863 80% грамат не падпісана.
За 1861-63 г. на Бел.больш 450 сялянскіх выступленняў
На Беларусі ў 1863 г. пачалося паўстанне К. Каліноўскага.
Урад, напалоханы зямельнымі дэкрэтамі паўстанцаў, вымушаны быў змяніць ўмовы рэформы:
спынялася часоваабавязанае становішча сялян,
незалежна ад згоды памешчыкаў выкуп зямельных надзелаў стаў абавязковым. Дарэзалі зямлі абанкручаным ў 30-40х
Памер выкупных плацяжоў зніжаўся на 20 %.
Вынікі рэформы:
½ усіх зямель засталася ў памешчыкаў.
Сялянам засталася 1/3 частка зямель.Рэштка належала царкве і казне.сфармавалася церазпалосіца
На Беларусі правядзенне рэформаў залежала ад абстаноўкі, якая склалася ў сувязі з паўстаннем 1863 г.
Буржуазныя рэформы др. Пал.
ХІХ ст.
У 60 – 70 гг. ХІХ ст. былі праведзены таксама земская, судовая, цэнзурная, школьная, гарадская, ваенная рэформы. Накіраваны на пашырэнне самакіравання пры захаванні царызма. Цар няверыў мясцовым элітам таму:
Судовая рэформа адкладалася да 1872 г.
Гарадская рэформа праведзена ў 1875 г.