Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
15
Добавлен:
13.03.2015
Размер:
19.92 Кб
Скачать

Дәріс 6 Мәлiметтердiң үлгiлерi

Семантикалық пiшiндеу

Мәлiметтердiң үлгiсі деп ұғымдардың интеграцияланған жиының сипаттамасы, олардың арасындағы байланыстар және қойылатын шектеулер және кейбiр ұйымдағы мәлiметтерді айтады.

Басқаша айтқанда бұл схеманың биiк деңгейдегi сипаттамалары, нақты мақсаттық ДҚБЖ-ға тәуелсiз.

Үлгi нақты дүниенiң ұсынысы, объекттер және олардың арасындағы байланыс қазiргi оқиғалар болып табылады. Бұл абстракциялар ұйымның маңызды және қажеттi тұрғылары жасалынылатын екпiнде қызметi. Сайып келгенде, мәлiметтердiң үлгiсi – ұйымның өзін ұсынады.

Мәлiметтердiң үлгiсiн үш компоненттердiң тiркесі ретiнде қарастыруға болады;

  1. құрылымдық бөлiк, демек ережелердiң жиыны,ДҚ құрылысы

  2. анықтайтын бағдарлаушы бөлiк ,мәлiметтерi бар мүмкiн операциялардың түрі

  3. қолданылатын мәлiметтердiң түзулылық кепiлдiгін беретiн мәлiмет бүтiндiктерiнiң қолдауының шектеулерiнің жиыны

Үлгiнiң құрастыруының мақсаты мәлiметтердiң түсiнiктi түрде берiлуiнде болады.

Үш деңгейлi ANSI/SPARC архитектурасына мәлiметтердiң үш сабақтас үлгiлерiн ерекшелеуге болады .

  1. сыртқы үлгi,ұйым қолданушыларының қазiргi мәлiметтерiнiң түрі

  2. концептуалды үлгі,таңдаулыдан түрге тәуелдi емес ДҚБЖ-ның мәлiметтерi туралы логикалық ұсыныс

  3. мәлiметтердiң iшкi үлгiсi, нақтылы түрмен көрсететiн концептуалды түсiнiктi таңдаулы мақсаттық ДҚБЖ.

Жиі мәлiметтердiң үлгiлерiнiң үш дәрежелері қолданылады

- мәлiметтердiң объектiк үлгiлерi

- жазулы негiздегі мәлiметтердiң үлгiлерi

- мәлiметтердiң физикалық үлгiлерi

Алғашқы екеуі концептуалды және сыртқы деңгейлердегi мәлiмет сипаттамасы үшiн қолданылады, соңғысы iшкiге қолданылады.

Мәлiметтердiң объектiлерінің үлгiлерi

Мәлiметтердiң объектiлерінің үлгiлерiн құрастыруында мәндер, атрибуттар және байланыс ұғымдары қолданылады.

Мән - бұл ДҚ-қа елестетуi керек болған ұйымның жеке элементi.

Атрибут - қай объектiнiң кейбiр тұрғысын және мәнiн суреттеуін жазып қою қасиеті. Байланыс - бұл мәндердiң арасындағы ойдағы қатынас.

Мәлiметтердiң объектiнiң үлгiлерiнiң жұртқа белгiлi түрлерi: -мән немесе ER түрiнiң үлгiсi -семантикалық үлгі -функционалдық үлгi -объективтi-хабар үлгi

Үлгi мәні ДҚ жобалаудың есебiнiң жеңiлдету мақсатымен 1976 жылы жасалды. Мәлiметтердiң осы үлгiсi ДҚ құрылымды және жаңарту және мәлiметтердiң шығаруының оған қатысты транзакциялары суреттейтiнтұжырымдамалардың жиыны болады. Мәннiң үлгiсiнiң негiзгi тұжырымдамалары мәндердiң түрi, байланыстардың түрi және атрибуттарды қосады.

Мәндердiң түрлерi - объект немесе сол сияқты осы кәсiпорындарында бейнеленедi және тәуелсiз болу болатын тұжырымдама. ER негiзгi тұжырымдама – пiшiндеулерде бiрдей қасиеттерi бар нақты дүниенiң, объекттерiнiң жиынын ұсынатын мәннiң түрi болып табылады Мәннiң түрi тәуелсiз болумен бейнеленедi және (нақты ) физикалық болуы бар объектпен немесе (абстрактiлi ) концептуалды болуы бар объект бола алады.

Мән - сирек кездесетiн түрмен теңестiре алған мәннiң түрiнiң данасы. Мәннiң түрлерi күштi және әлсiз сияқты классификациялауға болады. Мәннiң әлсiз түрi - мәннiң қандай болса да басқа түрiнен тәуелдi болатын мәннiң түрi. Мәннiң күштi түрi - мәннiң қандай болса да басқа түрiнен тәуелдi болмайтын мәннiң түрi.

Атрибут - мәннiң түрiнiң қасиетi немесе байланыстың түрi. Мәннiң атрибуттары әрбiр суреттейтiн мәндерде болады. Атрибуттарда мәндер ДҚ бiр орында сақталатын негiзгi мәлiметтердiң бiр бөлiктерiн ұсынады. Екi мәндi жалғастыратын байланыс атрибуттар, мәннiң ұқсас атрибуттарын иемдене алады.

Әрбiр атрибут домен деп аталған мәндердiң жиынымен байланған. Домен атрибутқа бере алатын барлық потенциалдық мәндерді анықтайды. Атрибуттар жәй және құрама, бiрмәндi және көп мәндi туындыларға жiктеледi Жәй атрибут - тәуелсiз болуы бар бiр компонент тұратын атрибуты. Құрама атрибут - әрбiрi тәуелсiз болумен бейнеленетiн бiрнеше компоненттен тұратын атрибут.

Бiрмәндi атрибут - бiр мән үшiн бiр мәнде болатын атрибут. Көп мәндi атрибут - бiр мән үшiн бiрнеше мәндерде болатын атрибут. Туынды атрибут - мәндi ұсынатын атрибут туынды және оған қатысты атрибутын мәннен немесе мәннiң кейбiр түрі тәуелдi атрибуттардың жиыны.

Атрибуттарды диаграммада тиiстi мәнге сызық қосылған эллипстардың түрiнде елестетуге болады. Мәннiң түрi жеке даналар кейбiр белгiлеуге сирек кездесетiн мүмкiндiк берген мәлiмет элементi кiлт деп түсiнедi.

Кілттер мынадай топтарға бөлінеді: потенциалды алғашқы құрама

Потенциалдық кiлт - мәннiң түрiнiң жеке даналарында сирек кездесетiн атрибут немесе жиын. Алғашқы кiлт - таңдалған алғашқы кiлт ретiнде потенциалдық кiлт. Құрама кiлт - екi және атрибуттары көп потенциалдық кiлт.

Байланыстың түрi - аралық қауымдастықтардың жиыны болып табылады және мәндердiң түрлерiмен - қатысушылар. Байланыстарды әрбiр түріне және оның функциясын суреттеуi керек болатын ат тағайындайды. Байланыс - мәндердiң арасындағы әрбiр қатысушыдан байланысқа мәннiң бiр-бiрден қосатын қауымдастық. Биiк деңгейде мәндердiң арасындағы байланысты ER түрiнде көрсетуге болады .

Диаграммаларда байланыс атының нұсқауы бар ромбиктер түрiнде көрiнедi. Екi есе шығын нобайы бар ромбик оны тәуелдi болатын әлсiз мәнi бар күштi мән байланысқа көрсетедi Қамтылған кейбiр мәндер байланыстары қатысушылар деп аталады. Кейбiр байланыстағы қатысушыларының саны бұл байланыстың дәрежесi деп аталады. Рекурсия байланысы (немесе унарлық байланыс)- бiр мән немесе әлденеше қатысатында және әртүрлi рөлде көрсетеді.

Құрылымдық шектеулер. Кардиналдылық көрсеткiші - мәндердiң әрқайсылары үшiн болуы мүмкiн байланыстардың санын суреттейдi.

Қатысу дәрежеде кейбiр басқа мәнмен байланысқа араласудан кейбiр мәннiң болуын анықтап, тәуелдi болады. Байланыстағы мәннiң қатысуының екi варианты бар болады: толық немесе жартылайы Егер кейбiр мәннiң болуы үшiн басқа мәннiң болуы керек болса, қатысуды дәреже толық болып табылады.

Толық қатысу диаграммада екi есе шығын сызықпен белгi қояды, жартылайда - жадағай.

EER- моделі

ДҚ қосымшалардың жаңа түрлерi, (CAD ) жобалаудың сондай аспаптары, (CAM ) өндiрiстiң автоматты әзiрлеуiнiң аспаптары, автоматты жобалау және ERның негiзгi ұғымдарының (CASE ) бағдарламаларының жасауының аспаптары пайда болумен - пiшiндеудiң жеткiлiксiз екенін көрсеттi, бастапқы үлгiге осыған байланысты арнайы тұжырымдамасы және категориялауы, мұндай үлгi қосылған EER деп аталады (немесе ұлғаймалы ER - үлгi) .

Енгiзiлген тұжырымдамалар класс тармағы, суперкласстың ұғымдары және атрибуттарды мұрагер болудың процессiмен тығыз байланған. Суперкласс - мәлiметтердiң үлгiсiн керегетiн әртүрлi класс тармақтарын қосатын мәндер түрі. Класс тармағы - жеке рөлдi орындаған мәннiң түрi сонымен бiрге суперкласстың мүшесi болып табылады.

Мамандандыру - бұл олардың айырмашылық мiнездемелерi мәннiң түрi жеке мүшелердiң арасындағы айырмашылықтардың үлкеюiн процесс ерекшелеу есебiнен Генерализация - ортақ мiнездемелердiң ерекшелеуi минимумға мәндердiң арасындағы айырмашылықтардың мәлiметтерiнiң процессi жолымен Мамандандыру және генерализацияның процедураларына нақтылы шектеулер салуға болады: 1 ) қиылыспаудың шектеулерi - кейбiр мамандандырудың класс тармақтары егер тоқтатылмайды, онда әрбiр жеке мән осы мамандандырудың класс тармақтарының бiр-ағы мүше бола алады. Кесiп өтпейтiн мамандандырудың ұсыныстары үшiн сапты аяқтың ортасында орналасады осы суперкласстың класс тармақ жалғастыратын dтың нышаны қолданылады.) мамандандырудың класс тармақтары егер кесiп өтедi, мән такомалардың жағдайында мамандандырудың бiрден бiрнеше класс тармақтары мүше бола алады. О, (қиылысатын мамандандыруының ұсыныстары үшiн нышаны қай қолданылады сапты аяқтың ортасында орналасады осы суперкласстың класс тармақ жалғастыратын)

Соседние файлы в папке Лекция