Роторлы –поршенді қозғалтқыш.
Роторлы қозғалтқыштың артықшылықтары мен кемшіліктері
Поршеньдің, иінді білік пен бұлғақтың болмауы Ванкел қозғалтқышының көлемін және массасын азайтуға көмектеседі, ол көлік құралының басқарулылығын және сипаттамаларының жақсаруын көрсетеді. РПҚ шығудағы қуаттары поршенді қозғалтқыштарға қарағанда біршама төмен. Роторлық қозғалтқыштың барлық бөлшектері бір бағытта айналады, бұл қарапайым қозғалтқыштарға піспектің айнымалы бағыттағы қозғалысымен байланысты вибрацияларды болдырмайды. Ванкел қозғалтқышының көрнікті артықшылықтарымен бірге өтелу күрделі құрылымдық кемшіліктері де бар. Роторлы қозғалтқыштың жану камерасы жоспарда ораққа ұқсас формада болады. Сондықтан бірдей көлемде қарапайым мотордың цилиндрлік камерасы сияқты оның беттік ауданы біршама үлкен. Нәтижесінде қозғалтқыштың үлкен жылу жүктемесі және төмен жылулық ПӘК болды. Одан басқа орақ формалы болуы отын ауа қоспасының толық жануының әкелетін жану камерасын құйынды толтыруға мүмкіндік бермейді. Бұдан поршенді қозғалтқыштармен салыстарғандағы нашар экономикалық тиімділік және зиянды заттар шығару мәселесі туады. Технологиялық кемшіліктер тізімі де өте үлкен. Бірінші орында желінуге төзімді бетті күрделі формадағы статорды жасау процесі тұр. Қиындықтың тағы бірі, ол статор қарапайым моторларға қарағанда температуралық деформацияларға қарсы тұруы керек. Қарапайым моторларда жылу кернеулігі жоғары жану камерасы енгізу және таза жұмыстық зарядты сығымдау фазасында біртіндеп салқындайды, мұнда жану процесі барлық уақытта қозғалтқыштың бір бөлігінде жүреді, ал енгізу басқасында. Келесі бір мәселе ол роторды тығыздықтау. Егер поршенді қозғалтқышта цилиндр айнасымен сақиналар бір шеиімен ғана және тұрақты бұрышпен жанасатын болса, ал РПҚ роторының шындарының тығыщдықтары статорымен әрдайым өзгеретін бұрышпен жанасады, бұл олардың шегінде үлкен жүктемеге алып келеді. Бұдан басқа бұл тығыздықтар шектеулі майлау және нашар жылу алуда жұмыс істейді. Оларды майлау үшін енгізу коллекторына тікелей қосымша май шашу қажет болады, РПҚ экологиялық көрсеткіштерін нашарлатады.
2.Іштен жану қозғалтқышының иінді біліктері. Құрылымы мен атқаратын қызметі. Умк. Лабо
Иінді білік шатундар арқылы поршендерден күштерді қабылдап, жинақтап оларды жетектелейтін жүйелерге, күш берілістерін қозғалтқыш механизмдеріне береді. Ол (1-сурет) түпкі (6) және шатунды (6) мойындардан, қарсы салмсақтары (1) бар беттерден (7), алдынғы (В) бен артқы шекті жақұтардан тұрады.
Жұмыс кезкінде иінді білік газ қысымдардың күштерін, қайтымды-ілгерілмелі қозғалыстағы денелердің инерция күштерін, айналушы денелердің ортадан тепкіш күштерін, тіреулердің реааквциялары мен жетектелетін механизмдердің қарсылас күштерінің әсерлерін қабылдайды. Иінді білік негізінде майысумен бұралуға ұшырайды. Қарсы салмақтар түпкі подшипниктерге әсер ететін инерцияның ортадан тепкіш күштерін бәсендету үшін арналған.
Иінді біліктер көміртекті және легірленген болаттардан, кейде жоғары сапалы шойыннан жасалады.Шатун мен түпкі подшипниктеріне май әкелу үшін иінді білікте тесіктер қарстырылған.Біліктің остік жылжуы түпкі подшипниктердің біреуінің арнайы орнатылуымен немесе басқа құралдармен шектеледі
.
1-қарсы салмақ,2-шатундық подшипниктерді майлау жолдары, 3-маховикті бекіту фланеці, 4-тарақ, 5-түбірлі мойын, 6-шатундық мойын, 7-жақ, 8-тасушы
2.6-сурет.төрт цилиндрлі қозғалтқыштың иінді білігі
Құрылымдық қатынастарына және массаларына қарай инді біліктер құрамды немесе біртұтас болып жасалады. Инді білктің пішіні(кривошиптердің өзара орналасуы), өлшемдері қозғалтқыш типіне, цилиндрлер блогының құрылымына, шатундық пен түпкі подшипниктер санына, материалына, жасалу тәсіліне байланысты. Иінді біліктің пішіні цилиндрлерде біліктің айналуына байланысты жұмыс адымдарының біркелкі ауысуының, қабылданған цилиндрлер жұмысын және қозғалтқыштың тепе – теңдігінің қамтамасыз ету керек. Біліктегі шатундық мойындардың(кривошиптердің) өзара орналасуы жұмысшы тактілерінің бұрыштық интервалының ауысуына, қозғалтқышта цилиндрлердің орналасуына (бір немесе екі қатарды, V-тәрізді т.б.) және цилиндрлердің жұмысшы тактілерінің қабылданған кезектілігіне байланысты. Иінді біліктің шатунды және түпкі подшипниктері көбінесе сырғанау подшипниктері болады. Тербелу подшипниктері сирек қолданылад. Иінді біліктің сырғанау подшипниктері көбінесе жұқа қабырғалы, бір – бірімен ауыстырмалы, болаттан жасалатын төсемшелер ретінде болады. Олардың үйкеліс беті антифрикциялы (үйкеліс күштерін азайтатын) қорытпамен жағылады. КШМ бөлшектері қозғалтқыштың жұмысы кезінде күштік және жылулық жүктемелерге ұшырайды.
3.Қозғалтқыштардағы механикалық шығындар. Пәк. Умк45. Тиімділікте.
Қозғалтқыштардың тиімділік керсеткіштері деп олардың өздеріне қажетті ішкі мұқтаждарын өтегеннен кейінгі сыртқа пайдалы жұмысқа жұмсай алатын көрсеткіштерін айтады. Яғни бұл көрсеткіштер жоғарыда аныкталған индикаторлық көрсеткіштерден бөлек болады. Индикаторлық көрсеткіштер цилиндр ішінде тікелей жанар май жанғаннан кейін пайда болатын көрсеткіштер. Оларды анықтау кезінде қозғалтқыш механизмдеріндегі шығын болатын энергияларды есепке алмайды, ал шын мәнінде онда біраз шыгындар пайда болады. Сол пайда болатын шығындардың негізгісіне механизмдердегі үйкеліс күштерінің әсерінен жоғалатын энергияны жатқызуға болады.
Осындай қозғалтқыштың ішкі мұктажына жұмсалатын энергия шығындарын теориялық жолмен аныктау өте күрделі. Өйткені олардың жұмсайтын энергия шығындары қозғалтқыштың жұмыс жағдайына байланысты үнемі өзгеріп отырады. Сондықтанда ондай шығындарды тәжірибе мәліметтеріне сүйене отырып, бір ғана көрсеткішпен есепке алады. Сол көрсеткішті қозғалтқыштың механикалық пайдалы әсер коэффициенті(ηΜ) деп атайды. Осы механикалық ПӘК жоғарыда айтылған қозғалтқыштың ішкі қажетіне жұмсалатын барлық энергия шығындарын есепке алады. Жуықтаған шамамен бұл коэффициенттің мәні карбюраторлы қозғалтқыштар үшін ηΜ= 0,70 - 0,87, ал дизельді қозғалтқыштар үшін ηΜ= 0,75 - 0,90 болады.
Іштен жану қозғалтқышындағы суыту жүйесінің механизмдері мен аспаптары.умк