Государственное бюджетное общеобразовательное учреждение «Средняя общеобразовательная школа №18 г.Малгобек»

386302, Ри г. Малгобек ул. Гоголя, 2а

тел.: 62-33-54; e-mail: malgobek18@mail.ru; http:/shkola18-malgobek.ru/

Разработка урока по ингушской литературе во 2 классе.(Джандигова З.С.)

Тема урока: Шадиев Султан « Хьа Даьхе-Г1алг1айче»,

«Моя малая Родина Ингушетияш».

“Для России Ингушетия – частица, А для нас – родительский дом.  И мы рады, что можем гордиться Малой Родиной, где мы живем”.

Урока лоарх1ам: 1. Дешархой дешара навыкаш лакхъяр;

2. дувзаденна къамаьл шаьрдар;

3. Даьхенца берий безам кхебар.

Цель: расширение и углубление знаний обучающихся о «малой Родине-ингушетия».

Задачи: 

1) способствовать формированию у обучающихся понимания

значения выражения «малая Родина»;

2) развивать у детей речь, творческие способности, желание больше

узнавать о своем крае;

3) способствовать воспитанию чувства уважения, гордости,

патриотизма, любви к своей стране и малой Родине.

Урока никъ

1. Урока кийчо яр.

-Ди дика хилда шун, массане а. маьрша доаг1алда шо, тха деза хьаьший.

(Гимн Ингушетии).

Метта разминк:

Мотт, са мотт, са наьна мотт!

Хьоца диста хьама дац.

Дистача вай укх дунен т1а

Хьа мах болаш цхьаккха дац.

- Бераш, вай шуца тахан д1ахьогья йийла урок.

- Вай урок д1ахьош аз укх тайпара эпиграф йоалаяьй -

Даьхе, Даьхе, хьо са вахар,

Хьо са рузкъа – ше мел дар.

Цхьа са да вай шинне доахар,

Цхьа дог да вай шинне дар!

- Бераш, ер байт к1оарга чулоацам болаш ба. Са вахар да хьо Даьхе йох поэта. Даьхено а ше а цхьа са доах , йох поэту. Шоай шинне а цхьа дог хилар белгалду поэта. Бераш, шо раьза дий укх дешашт?

(- Вай Даьхе Г1алг1айче я. Йоазанхочоа санна, тхона а еза вай Даьхе дукха. Вай хьалкхувш доаг1а моттиг я вай Даьхе.)

2. Ц1аг1ара болх тахкар

- Хьанз вай ц1аг1ара болх тохкарг ба.

1. Шадиев Султан « Акха боабашк» яха дувцар 1одешийт ворх- барх1 дешархочунга.

2. Хаттарашта жоп а луш, дувцара чулоацам хьабувц.

1. Iам т1а бераш кхаьчача фу б1аргадайнад царна?

2. Фу аьннад Ахьмада?

3. Топ мичад1аеннай цар?

4. Мишта хиннай нана- боабашк, берашта из хьакорайича? Фу даьд бераша цун к1оригаша?

5. К1оригаш йоккха хилча мича яхай?

6. Фу хилар нана – боабашках? Шоана фу хет бераша даьчох?

3. Керда тема: Шадиев Султан «Хьа Даьхе – г1алг1айче»

1. Хехархочо дагахь 1оеш шийна дукхаеза даьхенна хетаяь байт. Из хила мег Озиев Салман «Даьхенга» яха байт:

Са х1ара ден 1уйре

Хьо гарца б1арг белаш,

Хьо хесташ йолалу.

Са х1ара ден сейре.

Хьа диках дог дувзаш,

Хьо езаш кхоачалу…

Хьо маьрша яхийла, са хьамсара Даьхе!

- Бераш сена хетаяь я вай таханара урок?

(- Вай таханара урок хетаяь я Вай Даьхенна, Г1алг1айченна.)

- Дика да, нийса аьлар 1а. Бераш шоана дукха безий вай г1алг1ай мотт?

(Тхона вай наьна мотт дукха беза. Со г1алг1а я (ва), цудухьа геттара хьамсара ба сона сай мотт.)

- Дукха безе, вай наьна мотт ц1ени шаьреи бувца беза, 1алаьмате хоза ба бераш вай мотт хоза ц1ена бувцаш хилча. Вайна ма харра, вай метта юкъера цхьадола дешаш д1адоалаш латт. Уж дешаш кердадоахаш, вай метта юкъера уж дешаш д1адерг доацаш вай цу дешашца болх д1ахьорг ба. Х1ан дувцарг да цу дешаех лаьца?

(2-3 улга т1а хьа а хьокхаш, къаьнара дешаш дувцийтт).

Кхуозар – п1ендараш.

Чартеи овххатеи- вязать даь хьяь х1ам я.

Шана –морж.

2. Слайд. Шадиев Султане сурт. (Лоацца биографи Шадиев С.)

- Ткьаь цхьоалаг1а августе эзари ийс б1аь ткьаь вурийттлаг1а шера ваьв Шадиев Султан. Из ц1ихеза йоазанхо, журналист, таржамхо ва. Цо дукха рассказаш яздаьд берашта хетадаь а. Боккха лоарх1ам болаш, эшаш болчарна уйла т1айохийташ да Шадиев Султане произведенеш.

- Шадиев Султана кхолламе юкъе йоаккха моттиг д1ахьош я Даьхена хетадаь тематика. Къоарга сурт дуллаш гойт цо вай 1алама, Даьхен Галг1айчан сурт.

3. Хьехархочун вай Даьхенах – Г1алг1айченах дола дош.

Ха – зама хувцаяларах хувца ца луш дусарех да сага ший даьй мехкацара, даьй лаьттацара безам. Х1ара сага декхар да хьамсара Г1алг1айче тоае, хозъе г1ертар. Вай ц1аккха а дицде йиш яц, мел хала, чоалхане никъ хьабенаб вай къамо, вай Г1алг1айчено кортамукъа хила г1ерташ. Из вайна дика хьахьокх хьинаре къахьегаш болча йоазонхоша, поэташа шоай мах баь варгвоацача произведенешка. Цар дукхахчар кхоллам техкача, кертера тема Даьхе, цун сийле, цун йоакхо яр я. К1аьд а ца луш, шоайла яхье баьлча, хестабу цар шоай боча Даьй- мохк. Вай Дай- мохк – Г1алг1айче. Аз шоана 1ойийша байт язъяр ва г1алг1а халкъа поэт Озиев Исма1ал Салман. Ший са санна шийна дукхаезача Даьхенна хетадаьд цо уж муг1араш. Цу тайпара муг1араш дукха а да.

Ладувг1ал оаш укх муг1арашка.