1.6. Каналдардағы су деңгейін үйлестіру және бойлық пішінін жобалау

Үлкен каналдағы судың деңгейінің кіші каналдағы су дейшейінен биігірек болуы немесе құлақ арықтағы судың деңгейінің жер бетінің биігірек болуын <<командование>> деп атайды. Каналдарда судың өздігінен ағуы үлкен каналдың кіші каналға командалық жағдайда болғанында ғана қамтамасыз етіледі.

Каналдардағы су деңгейі біртіндеп кіші каналдан үлкен каналға қарай үйлестіріледі. Алдымен уақытша тілінетін арықтардың басындағы жердің белгісіне 5-13 сантиметр қосқанға тең. Содан кейін телімдік таратқыштың бойымен жер бетінің бойлау көрінісін созып, онда осы учаскелік тартқыштан су алатын барлық арықтарға су жіберетін құлақтар шартты белгілермен көрсетіледі. Әрбір арықтағы су деңгей бойлау көрінісінде нүктелер арқылы белгіленеді және графикалық әдіспен командалық жағынан ең жоғарғы арықтарды анықтайды.

Шаруашылық таратқыштардағы судың деңгейлері телімдік жоғарыда көрсетілген жүйекпен үйлестіріледі, яғни үлкен канал бойымен жер бетінің бойлау көрінісі сызылып, онда телімдік таратқышқа су бөліне соғалар белгіленеді, содан кейін үлкен каналдағы судың қалыпты деңгейіне басқару жағдайында болатындай бойлау көрініске түсіріледі. Барлық белгілер өлшемдері және еңіс мөлшерлері бойлау көрінісінің астындағы тиісті графаларға жазылады.

Үлкен каналдың түбімен оның бүйір жағына орналасатын каналдардың түбі бір болуы керек немесе ол сызық төмендеу болу керек, өйткені танаптар үлкен каналда тоқтап қалмай, сумен бірге танаптарға жіберіледі.

Қорытынды

Курстық жұмысты орындау барысында 7 танапты көкөніс ауыспалы егістігіндегі суғармалау жүйесін жобаладым.

Аудандастырылған ауыспалы егістіктік жердің климаттық жағдайларына сай.Ауыспалы егістік ауданы қарастырылып отырған территорияның жер бедерінің ерекшеліктерін ескере отырып қабылданды. Суғару желісінің нетто және брутто өнімдері анықталды.

Суғару желісінің әр телімінің брутто анықталғаннан кейін,каналдардың гидравликалық есебі кесте түрінде орындалады. Одан соң жобаланатын каналдардың Q=f(h) және V=f(h) графиктері сызылды.Анықталған есептік тереңдіктер арқылы каналдардың бойлық және көлденең пішіндері тұрғызылды. Онда қалыпты су деңгейі, жер бетінің белгілері, канал табаны және үйінді биіктігі көрсетілді. Сонымен қатар каналдардың әр көлемдегі көлденең пішіндері тұрғызылды.

Қолданылған әдебиеттер

1. Рекомендаций по системе ведение сельского хозяйства.Алматы 1982г.

2. «Ауыл шаруашылық мелиорациясы», Қ.Бекбергенов,Алматы «Қайнар» 1994ж.

3. Орасительные нормы сельскохозяйственных культур в Казахстане, Джамбул 1981г.

4. Справочник орошение М 1:30 «Агропромиздат» 1990г.

5. Сельскохозяйственные гидротехнические мелиорации. Колос, 1981г.

6. Справочник механизация полева. М 1:30 «Агропромиздат».

7. Справочник гидротехника (под ред. Алексеева А.) Алматы, Колос, 1971г.

8. Сельскохозяйственные гидротехническая мелиорация (С.М.Гончаров, С.М.Коробченко и др.)- Львов. Высш. Школа издательства при Львовском институте,1988г.

9. Методикалық нұсқау. Гидромелиорация пәнінен курстық жұмысты орындауға арналған.Жамбыл,1992ж