1.4 Деректер қорының архитектурасы

Деректер базасын құрастырған кезде алдымен табиғи нысандар мен олардың өзара байланыстары табиғи диаграммаларды және басқа құралдарды қолдану арқылы сипатталған тұжырымдамалық үлгі. Бұл модель белгілі бір ДҚБЖ-ға тәуелді емес және логикалық деректер базасының моделін құру үшін негіз болып табылады.

Логикалық модель ақпараттық мазмұнды көрсетеді және ақпараттық жүйенің барлық пайдаланушылары үшін негіз болып табылады. Логикалық модель жалпы дерекқорды сипаттайды. Әрбір пайдаланушының өзінің барлық міндеттері бар, оның шешілуіне дерекқордың барлық үлгісін білудің қажеті жоқ, сондықтан пайдаланушылар дерекқордың белгілі бір бөлігіне қатынау құқықтары үшін топтарға бөлінеді.

Әрбір пайдаланушыға арналған деректердің бөлек логикалық көрінісі сыртқы деректер моделі деп аталады. Деректер базасының үлгілері деректерді сақтау ортасында қалай сақталатындығын және физикалық деңгейде сақталатынына қалай қол жеткізуге болатынын анықтайды.Жеке деректер қоры-дан деректерді логикалық модельге ұсынуды ДББЖ жүзеге асырады, онда орнатылған қатынастармен негізгі объектілердің белгілі саны бар.

1.5 Дқбж негізгі түсініктері (дерекқорды басқару жүйесі)

ДҚБЖ негізгі функциялары:

- сыртқы жадыдағы деректерді басқару (дискілерде);

- дискілік кэш арқылы RAM-да деректерді басқару;

- сәтсіздікке ұшырағаннан кейін дерекқордың өзгеруі, дерекқордың сақтық көшірмесін жасау және қалпына келтіру;

- дерекқор тілін қолдау (деректерді анықтау тілі, деректерді өңдеу тілі).

Әдетте, заманауи ДҚБЖ мынадай құрамдастардан тұрады:

- Сыртқы және оперативті жадыдағы деректерді басқаруға жауапты ядро,

- процессор дерекқор тілі, деректер сұраулар алу және өзгерту оңтайландыру қамтамасыз ету және, әдетте, машина-тәуелсіз орындалатын ана коды,

- деректер айла-шарғы жасау бағдарламасын интерпретациялайды уақыты қолдау жүйенің өнімділігін, деректер базасын және қызмет көрсету бағдарламалары қызмет көрсету туралы ақпарат жүйесі үшін қосымша мүмкіндіктер бірқатар қамтамасыз (сыртқы коммуналдық), бар пайдаланушы интерфейсін құру.

1.5.1 Кесте

Кесте - деректерді сақтау үшін пайдаланылатын нысан. Әрбір кесте нысанның нақты түріне қатысты ақпаратты қамтиды. Кестеде: - түрлі деректер сақталатын өрістер (бағандар); - жазбалар (олар да жолдар деп аталады). Кестені дерекқорда үш жолмен жасауға болады: - дизайнердің көмегімен; - мастердің көмегімен; - деректерді енгізу арқылы. Кестелерді жасағаннан кейін сіз олардың арасында байланыс жасауыңыз керек. Екі кестенің жазбалары арасында болуы мүмкін қатынастар: - «біреуі бір», бір кестеден алынған әрбір жазба басқа кестеде бір жазбаға сәйкес келеді;

- «бірден-көпке», бір кестеден алынған әрбір жазба басқа кестенің бірнеше жазбаларына сәйкес келеді; «көпше біреу», бір кестеден алынған жазбалар жиынтығы басқа кестеге сәйкес келеді; - «көп-көпке», бір кестеден бірнеше жазбалар басқа кестеде бірнеше жазбаларға сәйкес келеді. Жасалатын қарым-қатынастағы қатынас түрі байланыстыру өрістері қалай анықталғанына байланысты: бір-біріне көптеген қатынастар өрістердің тек біреуі негізгі кілт өрісі болғанда пайда болады. - ілеспе өрістер екеуі де кілті болғанда, бір-бірімен қарым-қатынас жасалады. Көптеген-көпшілік қарым-қатынастар, шын мәнінде, екіншісі екі кестенің сыртқы кілттері өрістерінен тұратын үшінші кестемен бір-біріне көп қатынастар болып табылады. Әрбір кесте үшін кілт анықталуы керек. Кілт - кестеге қосылған баған (мүмкін бірнеше баған болуы мүмкін) және басқа кестедегі жазбаларға сілтеме жасауға мүмкіндік береді. Пернелердің екі түрі бар: бастапқы және екінші немесе сыртқы. Бастапқы кілт бір немесе бірнеше өріс (бағандар) болып табылады, олардың мәндерінің жиынтығы кестедегі әрбір жазбаны бірегей түрде анықтайды. Бастапқы кілт Null мәндеріне мүмкіндік бермейді және әрдайым бірегей индекс болуы керек. Бастапқы кілт кестені шетелдік кестелерге басқа кестелерде байланыстыру үшін қолданылады. Сыртқы (қосалқы) кілт кестеде өрістің немесе басқа кестедегі негізгі кілт өрістеріне сілтеме бар бір немесе бірнеше өріс (бағандар) болып табылады. Сыртқы кілт кестелердің қалай қосылғанын анықтайды. Екі логикалық байланысты кестелердің бірі бастапқы кілттер кестесі немесе негізгі кесте, екіншісі - екінші (сыртқы) кілттер кестесі немесе бағынатын кесте. ДББЖ екі кестеден салыстырмалы жазбаларды салыстыру және пішінде, есеп немесе сұрауда бірге жинауға мүмкіндік береді. Негізгі кілттердің үш түрі бар: пернелер тіркесімі (санауыш), қарапайым кілт және композитті кілт. Есептегіш өрісі (деректер түрі «Counter»). Кестеге қосылған әрбір өріс үшін бірегей сандық мән автоматты түрде енгізілетін дерекқордағы өрістің деректер түрі. Қарапайым кілт. Егер өрісте код немесе инвентарлық сандар сияқты бірегей мәндер болса, онда бұл өрісті бастапқы кілт ретінде анықтауға болады. Кілт ретінде, егер өрісте қайталанатын мәндер немесе бос мәндер болмаса, деректерді қамтитын кез келген өрісті анықтай аласыз. Күрделі кілт. Әрбір өрістің құндылықтарының бірегейлігіне кепілдік беру мүмкін болмаған жағдайда, бірнеше өрістерден тұратын кілт жасай аласыз. Көбінесе, бұл жағдай «екіталайдан көпке дейін» кестелерін байланыстыратын кесте үшін орын алады.