8. Мұрын қуысы: қабырғалары, мұрын жолдары, мұрынмаңы қойнаулары, қанмен қамтамасыз етілуі мен жүйкеленуі.

Жауабы: Мұрын қуысы, cavum nasi, сыртқы мұрын мен бет сүйектерімен шектелген. Мұрын қуысы кіреберіс бөлігіне, vestibulum nasi, және меншікті мұрын қуысына, cavum nasi proprium, бөлінеді. Мұрын қуысы кіреберісі, vestibulum nasi, меншікті мұрын қуысынан мұрын қуысының босағасы, limen nasi, арқылы шектелген. Мұрын қуысы кіреберісінің терісінде май бездері мен тер бездері және шаштар немесе вибристер көптеп орналасқан. Меншікті мұрын қуысының, cavum nasi proprium, қабырғалары сыртқы мұрын мен бет сүйектерінен тұрады. Мұрын қуысының: жоғарғы, төменгі, латеральды және аралық қабырғалары ажыратылады.

-Жоғарғы қабырғасы: сыртқы мұрынның латеральді шеміршегінен, cartilage nasi lateralis, мұрын сүйегінен, os nasale, торлы сүйектің торлы табағынан, lamina cribrosa, сынатәрізді сүйек денесінен,corpus ossis sphenoidalis, түрады;

-Төменгі қабырғасы: қатты таңдай, palatum durum, мен жұмсақ таңдайдан, palatum molle, тұрады;

-Бүйір қабырғасы: сыртқы мұрынның латеральді шеміршегінен, жоғарғы жақсүйектің мұрын бетінен, facies nasalis maxillae, таңдай сүйектің перпендикулярлы табағанаң мұрын бетінен, lamina perpendicularis, торлы лабиринттің мұрын бетінен, facies nasalis labirinthi ethmoidalis, көзжас сүйегінен, os lacrimalis, және төменгі мұрын қалқанынан, concha nasalis inferior, тұрады.

Мұрын қуысының бүйір ұабырғасындағы үш мұрын қалқанының аралығында: жоғарғы, ортаңғы және төменгі мұрын жолдары және мұрын жанындағы қойнаулардың мұрын қуысымен жалғасатын тесіктері орналасқан.

1.Жоғарғы мұрын жолы, meatus nasi superior, жоғарғы және ортаңғы мұрын қалқандарының аралығында орналасқан. Бұл мұрын жолы сынатәрізді сүйектің қойнауымен, sinus sphenoidalis және артқы торлы ұяшықпен, cellulae ethmoidalis posterior, байланысқан.

2.Ортаңғы мұрын жолы, meatus nasi medius, ортаңғы және төменгі мұрын қалқандарының аралығында орналасқан. Бұл мұрын жолы маңдай қойнауымен, sinus frontalis, жоғарғы жақсүйек қойнауымен, sinus msxillaris, және алдыңғы, ортаңғы торлы ұяшықтармен, cellulae ethmoidalis anterior et medius, байланысқан.

3.Төменгі мұрын жолы, meatus nasi inferior, ол төменгі мұрын қалқаны мен таңдайдың аралығында орналасқан. Бұл мұрын жолына мұрын-көзжас өзегі, canalis nasolacrimalis, ашылады, және күрек тіс өзегі, canalis incisivus, арқылы ауыз қуысымен байланысады.

-Мұрын қуысының аралық қабырғасы: желбезек, vomer, пен мұрын қуысының аралық шеміршегінен,cartilage septi nasi, тұрады.

Мұрын қуысының шырышты қабығы, tunica mucosa, кірпікшелі эпителиймен көмкерілген, терең қабатында шырышты бездермен қатар күрделі ұяшықты, шырыш-сірлі бездер көптеп орналасқан.Сонымен қатар, шырышты қабықтың астында, төменгі және ортаңғы мұрын жолдарының тұсында ауаны жылытуға арналған қалқандардың үңгірлі веноздық өрімдері, plexus cavernosi concharum, орналасқан. Шырышты қабық топографиялық орналасуына және атқаратын қызметіне қарай: мұрын қуысының жоғарғы мұрын жолының маңында орналасқан иіс сезу аймағына, region olfactoria және ортаңғы, төменгі мұрын жолының маңында орналасқан тыныс алу аймағына, region respiratoria, бөлінеді.

Қанмен қамтамасыз етілуі: мұрын қуысының шырышты қабығы (жоғарғы жақсүйек артериясының тармағы) сынатәрізді-таңдай артериясының тармақтарымен, a.sphenopalatina, және (көз артериясының тармағы) жұп алдыңғы және артқы торлы артериялар, aa.ethmoidalis anterior et posterior, арқылы қанмен қамтамасыз етіледі.

Нервтендірілуі: мұрын қуысы мен сыртқы мұрын үшкіл нервтің бірінші және екінші тармақтарымен нервтендіріледі. Мұрын қуысының шырышты қабығының алдыңғы бөлігін (үшкіл нервтің, n.trigeminus, бірінші тармағының) мұрынкірпіктік нервтің тармағы, n.nasociliaris, алдыңғы торлы нерв тармақтарымен, n.ethmoidalis anterior, қалған бөлігін – мұрын қалқанын (n.maxillaris, тармағы) мұрын-таңдай және артқы мұрын нервтерінің, nn.nasales posteriors et nasopalatinus, тармақтары, мұрын қуысының шырышты қабығының бездерін қанат-таңдай түйіні тармағы, мұрын таңдай нерві мен артқы мұрын тармақтары, rr.nasales posteriors et n.nasopalatinus, нервтендіреді.