2. Деректер қоры жобалауның қадамдары

Осылайша, жобалау процесі келесі кезеңдерді қамтиды:

1. Деректер қоры алдында тұрған міндеттерін анықтау.

2. Зерттелетін пәндік салаға қатысты құжаттарды жинау және талдау.

3. Пәндік саланың объектілер (субъектілер) арасындағы тәуелділіктерді және қарым-қатынастарды орнатуға мүмкіндік беретін ПО ерекшелектерінің сипаттамасы.

4. Пәндік саланың моделін құру.

5. Пайдаланушы топтарын және әрбір топ алдында тұрған міндеттерін анықтау.

6. Деректер қорын іске асыру үшін аппараттық және бағдарламалық платформаларын таңдау.

7. ДББЖ (деректер қорын басқару жүйесін) таңдау.

8. ДҚ-ның логикалық схемасын құру.

9. Қатынас схемаларын құру, деректер түрлерін, атрибуттарын және тұтастығының шектеулерін анықтау.

10. Қатынастарды қалпына келтіру (үшінші немесе төртінші қалыпты формасына дейін).

11. Деректер қоры объектілеріне пайдаланушының қатынау құқықтарын анықтау.

12. Деректер қорының негізгі объектілерін таңдалған ДҚБЖ синтаксисінің SQL тілінде (пайдаланушылар, кестелер және т.б.) құру мәтінін жазу.

13. Деректер қорының қосымша объектілерінің (ұсыныстар, индекстер, триггерлер, рөлдер, т.б.) мәтінің құру.

Бұл қадамдарды 5 кезеңнен біріктірілуі мүмкін:

1.Инфологиялық жобалау (1-5).

2. Ақпараттық жүйенің (6) жұмыс істеудің операциялық ортасына қойлатын талаптарды анықтау.

3. Деректер қорыны басқару жүйесін (ДҚБЖ), және басқа да бағдарламалық құралдарды таңдау.

4. Деректер қорыны логикалық жобалау (8-11).

5. Деректер қорыны физикалық жобалау (12-13).

Бүгінгі күні, шындықты модельдеу ешқандай ресми жолы жоқ, бірақ инфологиялық тәсіл - пәндік саланың моделі ретінде деректер қоры жобалау әдістемесінің негізі болып табылады.

2.1.Инфологиялық жобалау

Инфологиялық жобалау кезеңнің негізгі міндеттері жүйенің пәндік саланы анықтау және болашақ деректер қоры пайдаланушылардың қоғамдастықтың тұрғысынан бұл көрініс қалыптастыру, яғни ақпарат және логикалық моделін құру.

Пәндік саланың (ПС) инфологиялық моделі пайдаланушыға түсінікті және деректер қорын іске асырудан тәуелсіз терминдерде ПО құрылымының және динамикасының, пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктер мінездемесінің сипаттамасы болып табылады. Бұл сипаттамасы ПО белгілі бір объектілердің және олар арасындағы байланыстардың емес, олардың типтерінде, олармен байланысты тұтастығының шектеулердің және ПО бір күйден басқа күйге әкелу процестерінің терминдерінде көрініс.

Пәндік саланың инфологиялық моделін құру үшін негізгі көзқарастары болып табылады:

1. Деректер қорын жобалау үшін функционалдық көзқарас («міндеттері»).

2. Деректер қорын жобалау үшін пәндік көзқарас («пәндік саладан»).

3. «Маңыз-байланыс» тәсілі (entity–relation, ER–method).

Кең таралған «Маңыз-байланыс» тәсілін қолдануға болады. Қолданатын негізгі түсініктерін келтірейік:

Маңызы - жүйеде деректері жинақталатын объект. Маңыз үшін атауын және түрін (күшті немесе әлсіз) көрсетіңіз. Күшті маңыздар өз бетінше болады, ал әлсіздердің болуы күшті маңыздардың болуына тәуелді.

Атрибут - маңыздың қасиеті. Ажыратылады:

1) Анықтаулық және сипаттамалық атрибуттар. Анықтаулық бір маңызды басқа маңыздан ажыратуға мүмкіндік береді. Сипаттамалық атрибуттары бізге керек маңыздың қасиеттерін бейнелейді.

2) Құрамды және қарапайым атрибуттар. Қарапайым атрибуттың мәні бөлінбейтін болып табылады. Құрамды атрибуты мүмкін әр түрлі деректер түрлеріне (атауы, мекен-жайы және т.б.) жататын бірнеше элементтердің тіркесімі болып табылады.

3) Бірмәнді және көпмәнді атрибуттары (маңыздың әрбір экземпляры үшін сәйкесінше бір не бірнеше мән болу мүмкін). Мысалы, туған күні - бірмәнді атрибут, ал телефон нөмірі - көпмәнді.

4) Негізгі және туынды атрибуттары. Негізгі атрибут мәні басқа атрибуттарға байланысты емес; туынды атрибут мәні басқа атрибуттар мәндерінің негізінде есептеледі. Мысалы, жасы, туған күні және ағымдағы күнгі негізінде есептеледі.

5) Міндетті және міндетті емес (деректер қорыдағы деректер орналастыруда міндеттілер көрсетілу тиіс, міндетті еместер көрсетілмесе де болады).

Әр атрибут үшін атауын анықтау, деректер түрін көрсету және тұтастығының шектеулерін– бұл атрибуты қабылдай алатын мәндердің жиынын, сипаттау керек.

Байланыс - маңыздар арасындағы бірлестік болып табылады. Байланыс үшін атын, түрін (факультативті немесе міндетті), кардиналдығын (1: 1, 1: n немесе m: n) және дәрежесін (унарлы, бинарлы, тернарлы және n-арлы) көрсету керек.

Сурет. 1 ER- диаграммаларында пайдаланылатын белгілер келтірілген.

Сур.1. ER-диаграммаларында қолданылатын белгілер