- •Ислам әхлагы
- •I бүлек кереш
- •Чыганаклар
- •Характеристикалар:бөтенесен колачлау
- •Максатлар
- •Игелеклелек һәм йомшаклык
- •Башкаларны хөрмәт итү
- •Иҗтимагый үзара мөнәсәбәтләрдә ислам әдәбенең роле
- •Ислам әдәбенең дини аспекты
- •Ислам әдәбенең психологик аспекты
- •Ислам әдәбенең медицина һәм гигиена аспектлары
- •Ислам әдәбенең милли икътисадка булышуы
- •Өйләнү, гаилә һәм ислам әдәбе
- •Исламда җырлау гомумән тыелса да, туйда җырлау рөхсәт.
- •Исламда җенси мөнәсәбәт кагыйдәләре
- •Ислам әдәбе һәм хатын-кызның хәле
- •Ислам әдәбе һәм тәртип
- •Кешенең иминлеге турында
- •Ислам әдәбе һәм мөселманнарның бердәмлеген һәм мәдәни тиңләштерелүен саклау
- •Исламның мөселман булмаганнарның гадәтләренә һәм традицияләренә мөнәсәбәте
- •Исламча үз-үзеңне тотышның принципиаль кагыйдәләре
- •Йокларга әзерләнү
- •Йокларга ятканда
- •Уяну вакыты.
- •Төш һәм саташулар
- •Чисталык һәм пөхтәлек
- •Коену (юыну)
- •Коену урыны
- •Юыну кайчан мәҗбүри
- •Юыну ысуллары
- •Тәннең аерым өлешләренең чисталыгының мөһимлеге
- •Өстәл янында
- •Ашау алдыннан
- •Өстәл янында дөрес гадәтләр
- •Кием-салым
- •Гаиләдә үз-үзеңне тоту
- •Мөселман хатынның үз-үзен дөрес тотышы
- •Коръәнне өйрәнү һәм яттан уку
- •Мәчет диварларының тышына да, эченә дә берни дә, хәтта аятьләр һәм Аллаһының исемен дә язарга ярамый. Пәйгамбәрнең (с. Г. С.) һәм дүрт хак хәлифнең дә исемен язарга кирәкми.
- •Җомга көн тәртипләре
- •Мөселман бәйрәмнәре
- •Гадәттә бәйрәм вакытында күмәк намаз мәчеттә укылмый көн әйбәт булса, аны ачык мәйданда эшләргә кирәк.
- •Хатын-кызның ир сайлагандагы хокуклары һәм бурычлары
- •Никах турында килешү
- •Ир белән хатын багланышлары
- •Хатыннарга киңәшләр
- •Туй мәҗлесе
- •Полигамия (күп хатын белән тору).
- •13 Бүлек бала туу
- •Исем кушу һәм кешеләргә мөрәҗәгать итү.
- •14.1. Исемне ничек кушарга
- •14.2. Башка кешеләргә мөрәҗәгать итү
- •Иҗтимагый тормыш
- •Яхшы иҗтимагый элемтәләр
- •Башкалар белән мөнәсәбәттәге бурычлар
- •15.3 Шәхеснең мөһим сыйфатлары
- •15.4. Шәхеснең начар сыйфатлары
- •15.6. Сөйләшкәндә өстенлек бирелә торган тел
- •Ничек тыңларга
- •15.9. Нәзер әйтү (вәгъдәләр белән теләкләрнең үтәлүе бәйләнеше)
- •Шаярулар.
- •Очрашканда үз-үзеңне тоту
- •15.15. Чит кеше йортына керергә сорау.
- •15.17. Кунакларны каршы алу.
- •15.18. Чакырып сыйлау.
- •Ашка чакырылган очракта
- •Авырулар янында булу.
- •15.21. Күмәк очрашулар.
- •Ничек утырырга.
- •Хатын-кызның өйдән читтә үз-үзен тотышы.
- •Күршеләр белән мөнәсәбәт.
- •Төрле хәлләрдә үз-үзеңне тоту
- •Зиратта.
- •Урамда.
- •Мәетне озатуда, күмүдә катнашу.
- •Кайгы уртаклашу.
- •Мөселманның үлеме белән бәйле яңа кертелгән йолаларны (бидгатьләрне) үтәмәскә кирәк, мәсәлән, моңа җидесен, кырыгын үткәрү һ. Б. Керә.
- •17.6. Кайгырып елау.
- •Зиратларның төзелеше
- •Кабернең эчке төзелеше.
- •20 Бүлек спорт
- •Хайваннарга мөнәсәбәт
Полигамия (күп хатын белән тору).
1. Ислам таләп иткәнчә, бер хатыны булган ир кыз кешега өйләнә икән, ул аның белән җиде төн йокларга, шуннан соавакытын ике хатынына да тигез бүләргә тиеш. Ә инде кайчан да булса ирдә булган хатынга өйләнсә, ул аның белән өч төнен үткәрергә һәм калган вакытын ике хатынына да тигез бүләргә тиеш.
Нинди генә хәлләрдә дә ир үз хатыннары янында тигез дәрәҗәдә булырга тиеш.
Әгәр ир авырый икән, аның кайсы хатыны янында калырга тиешлеген хатыннары үзләре хәл итрргә тиешләр.
Хатыннар белән мәхәббәт мәсьәләсендә тигез шөгыльләнү таләп ителми. Ирдән таләп ителгән бар Нәрсә — вакытын хатыннарына тигез бүлү һәм төнне анарның берсе белән куну.
Әгәр ир сәяхәткә китәргә тели икән, үзе белән кайсы хатынын алырга кирәклеген ачыклау өчен жирәбә салынырга тиеш.
Ир Хаҗга яки Гөмрәгә барырга җыенганда да шулай эшләргә кирәк.
Хатыннар көннәре белән алышсалар, ир әле көне килеп җитмәгән хатыны белән йоклый ала.
Әгәр ир үз-үзен контрольдә тотарга тиешле мәсьәләләрдә тигезлек һәм гаделлек урнаштыра алуына ышанмый икән, ул чакта бер генә хатын белән торырга тиеш
13 Бүлек бала туу
Белдерү.
Әгәр дә берәү үз дустының баласы тууы турында башлап белә икән, ул инициативаны үз кулына алырга һәм аңа әу хакта әйтергә тиеш.
Кыз бала туу турындагы хәбәр малай туу турындагы хәбәр кебек үк кабул ителергә һәм Аллаһыга мактаулар укылырга тиеш.
Бала өчен эшләнә торган беренче эш — аның колагына азан пышылдау.
Икенчедән, мәҗбүри булмаса да, хөрмә чәйнәп, баланың авызына азрак сыеклык тамызырга кирәк, аннары бала өчен дога укыла. Бу Тахник дип атала, һәм Пәйгамбәр (с. г. с.) гел шулай эшләгән.
Балага исемне мөмкин кадәр тизрәк бирергә кирәк. Бу хакта җентекләбрәк 14 бүлектә сөйләнә.
Бала гермофродит (кыз тәкә) булса, аңа малайга да, кызга да охшаган исем бирергә кирәк.
Бала үле туган очракта да аңа исем бирергә кирәк.
Котлаулар һәм өйгә килүләр
Ата-ананы бала туу белән котлау аларның шатлыгына тагын да шатлык өстәү булып санала. Котлауның формалары төрле булырга мөмкин, әмма котлау балага игелекләр теләү һәм Аллаһыга мактау укуга нигезләнергә тиеш.
Әгәр ата-ананы малай туу белән котлап, кыз туу белән котламасалар, бу исламча саналмый.
Котлауга җавап итеп: «Бәлкем Ходай Тәгалә сине дә рәхмәтеннән ташламас һәм балаңны да» — дигән сүзләр белән рәхмәте белдерергә кирәк.
Җиде көнне бәйрәм итү
Гаилә бала тууны ул туганнан соң җиде көн үткәч бәйрәм итә. Бу бәйрәм төп ике элементтан тора — корбан итеп мал чалырга һәм баланын чәчен алырга Кирәк13.4. Корбан чалу
Аллаһыга хөрмәтләү һәм Аның баланы саклавын үтенү өчен гаилә корбан итеп мал чала. Традиция буенча түбәндәгеләр эшләнергә тиеш:
Бу очракта иң яхшысы корбан итеп мал чалу, ә малның бәясен сәдака итеп өләшү түгел.
Бу сарык, кәҗә, сыер яки дөя, бикәч яки ата булырга
мөмкин.
Чалына торган малга таләпләр Корбан бәйрәмдә чалына торганнарына булган кебек үк (11 нче бүлекне кара).
Кыз бала туу хөрмәтенә бер сарык яки кәҗә, ир бала туу хөрмәтенә ике сарык яки ике кәҗә чалырга киңәш ителә.
Терлекне чалучы кеше: «Бисмилләһ, Аллаһуммә Хадха Минка үә иләйкә» (Аллаһы исеме белән. И Аллаһы, бу фәкать Синең өчен генә эшләнә) дип әйтергә тиеш.
Малның канын башка, ян-ягына яки тагын кайда да булса чәчрәтү катгый рәвештә тыела.
Терлекнең итен, иң яхшысы, өч өлешкә бүләргә кирәк. Берсен өйдә ашарга, икесен туганнарга, күршеләргә һәм ярлыларга өләшергә.
14 БҮЛЕК
