21) Retoryka komunikacyjna

• jest podstawowym narzędziem komunikacyjnym

• po stronie odbiorcy pozostaje pathos

• w dyskursie medialnym licza się przed wszystkim postawy

• retoryka to skutzeczna komunikacja

• sztuka negocjacji i porozumiewania się

• każda komunikacja jest retoryczna, a dobra to taka, w której dochodzi do sprzężenia zwrotnego

• nadawca to ten, kto przekonuje. Odbiorca to ten, który jest przekonywany.Arystoteles zwracał uwagę na interakcyjność retoryki. Komunikacja ma jakiś kontekst.

RETORYKA INTERPERSONALNA – liczy się równość i partnerstwo; gdy znamy odbiorcę, możemy pokusić się o ekspresywizmy; redagowanie informacji to twórcze komunikowanie; jest jeszcze cenzor/redaktor.

RETORYKA DOMINACJI – przejawia się w języku nauki oraz prośbach, nakazach, poradach, obwieszczeniach, instrukcjach, itp.

RETORYKA NIEWERBALNA – body language

22) Pojęcie mimesis

MIMESIS- (grc. Naśladownictwo), artystyczna zasada twórcza ukształtowana w starożytności, stawiająca naśladowanie rzeczywistości za cel sztuki. Dopuszczała przedstawienia piękniejsze lub brzydsze niż stan faktyczny.

-naśladownictwo, odtwarzanie. Naśladowanie natury ludzi itd. Mimezis nie jest kopiowaniem. Mimezis odnosi się do rzeczy i słów. Naśladuje się mistrzów, bierze z nich przykład.

23) „Retoryka” Arystotelesa

Arystoteles odwoływał się do mówcy Demostenesa, autor „Retoryki i poetyki” – naśladowanie jest dobre i potrzebne. Arystoteles łączył retorykę i dialektykę.

Twierdził, że retoryka jest mową wynajdywania wszystkiego co w mowie może mieć znaczenie przekonujące. Składnikiem mowy jest: wartość, opinia, prawdopodobieństwo. Wprowadził 3 rozdziały oratorstwa – polityczne, sądowe i popisowe. Składa się z 3 ksiąg:

• I księga zawiera: zasadę prawdopodobieństwa, klasyfikację perswazji, podział rodzajów mów (doradcza, sądowa, okazjonalna),

• II księga zawiera: teorię entymematu – sylogizm, rodzaj wnioskowania z opuszczoną przesłanką rzeczywistą, bądź pozornie rzeczywistą,

• III księga poświęcona jest stylowi i kompozycji mowy.

Dobra retoryka = sprężenie zwrotne (porozumienie ) i informacja zwrotna.

24) Retoryczność gatunków dziennikarskich I tekstów użytkowych /okołodziennikarskich/

Podział ze względu na funkcje retoryczne:

• docere – komentarz, reportaż, wywiad,

• movere – reklama,

• delectare – felieton,

Pojawiają się interaktywne gatunki:

• chat,

• e-mail,

• blog,

• sms,

• audiotele,

Genologia multimedialna wg Balcerzana:

Triada quasirodzajowa:

• reporterskość,

• eseistyczność,

• felietonowość,

Są to czyste gatunki, ale mamy do czynienia z gatunkami z pogranicza; np. intencja eseistyczna nie musi występować tylko w eseju.

Gatunek to kombinacja chwytów retorycznych. Z każdego tekstu można wydzielić chwyty charakterystyczne.

Asertoryczność – powinny się nią charakteryzować gatunki dziennikarskie: prawdziwość, obiektywność

Tekst nieasertoryczny zawiera efekty fikcjonalne: ekspresję, obrazowanie, przesadę, nacechowane słownictwo, sensacyjność, wielosłowie.

Publicystyka sięga częściej po literaturę niż odwrotnie.

W publicystyce narrator=autor, w literaturze nie zawsze.

W publicystyce teksty są współcześnie weryfikalne, w literaturze nie zawsze.

PRZEGLĄD GATUNKÓW ZE WZGLĘDU NA RETORYCZNOŚĆ:

1. życiorys, sylwetka, nekrolog – retoryka w nich występuje w rekomendowaniu osób, grze emocji, wyrażaniu szacunku i kreatywności formy

2. przegląd prasy – retoryka przejawia się tu w powiadamianiu o konkurencji i niechcianej reklamie; spełnia funkcje rozrywkowo-komentatorską

3. recenzja – dyskusja z dziełem, subiektywizm, polemika, własna postawa wobec dzieła; retoryka objawia się przy kształtowaniu gustów odbiorców; ta forma reklamy jest gatunkiem dialogowym i nastawionym na czytelnika

4. notatka – infotament=informacja+rozrywka

5. reportaż – piszący gromadzi w sobie emocje, problem jak je wyrazić; media elektroniczne zjadają reportażystom tematy; retoryczność polega na kształtowaniu postaw, wywoływaniu przeżyć i przedstawianiu autorskiego punktu widzenia; reportaż angielski jest bardzo chłodny, obiektywny a francuski – socjologiczny, daleki od literatury

6. komentarz – retoryczność polega na chęci przekonania odbiorcy oraz formule: teza + argument; gatunek polemiczny, subiektywny

7. polemika prasowa – erystyka odgrywa tu ważną rolę: walka na słowa, spór, dysputa publiczna

8. zapowiedź – retoryka w zaczęcie do przeczytania, formie apelu, reklamy

9. raport – retoryka w logicznym toku rozumowania; funkcja komentatorska z perspektywy całego społeczeństwa; temat aktualnie dyskutowany

10. wywiad – zależy od strategii jaką przyjmie gospodarz; retoryka w chęci zdobycia życzliwości rozmówcy, argumentacji i błyskotliwości

11. felieton – pole popisu dla retora: gawędziarskość, syntetyczny ale dowcipny, jak zaciekawić czytelnika, felietonista nakłada maski (np., kpiarza, przewodnika, prowokatora), gry językowe aktywują odbiorcę

12. esej – odmiana literatury retorycznej; ważna jest inwencja, atrakcyjna forma, polemiczność, indywidualność, wywiad fikcyjny z samym sobą, utajona perswazyjność, ważna jest sztuka argumentów

teksty użytkowe: płaszczyzna gramatyczna i płaszczyzna środków retorycznych (sterują postawami odbiorcy)

RETORYCZNOŚĆ TEKSTÓW UŻYTKOWYCH:

1. nota o dziele – to nota redakcyjna; to paratekst; ciekawą nota jest antynota (a rebours); ma zachęcić do przeczytania; ten gatunek ma przełożenie na zachęty publikowane w prasie

2. ogłoszenie – wiele tu aktów mowy z cechami perswazji; to co ogłaszamy jest najlepsze

3. list do redakcji – retoryka utwierdzająca w poradnictwie

4. list motywacyjny – pokazanie siebie z jak najlepszej strony

5. slogany, hasła – mikrowypowiedzi perswazyjne kondensujące treść o charakterze zaklęć słownych; zbiór planów, obietnic i opinii wykorzystywanych w walce politycznej, plotkarstwie

6. laudacja – wyrazy podziwu

7. życzenia – tu liczy się fajny pomysł, np. ułożenie rymowanki (tu pole do popisu dla retora)

8. oświadczenie – retoryczność polega np. w bronieniu czegoś

O retoryce gazety, obok tekstów, stanowią dołączane gadżety, konkursy i inne.