1.Түсіндірмелі-иллюстрациялы оқыту.

Оның дәстүрлі оқыту деп аталатыны тарихта ұзақ уақыт бойы өміршең болғанына байланысты. Дәстүрлі оқыту жаңадан пайда болған түсіндіру жолдары мен көрнекіліктерді өзіне кіріктіріп отырады. Бұл жүйедегі негізгі оқыту әдіс-тәсілдеріне көрнекіліктерді пайдалана отырып түсіндіру жатады. Оқушылардың негізгі іс-әрекеті: берілген білімнің мазмұнын тыңдау, қабылдау, естерінде сақтау. Мұндай оқытудың талабы: оқушылар есте сақтаған өткен оқу материалының мазмұнын қатесіз қайталап айтып беруі.

Түсіндірмелі-иллюстрациялы оқытудың ғасырлар бойы нығайтылған пайдалы жақтары:

-         Уақытты үнемдейді;

-         Мұғалім мен шәкірттердің күш-қайратын жетілдіреді;

-         Күрделі білімдерді қабылдауды жеңілдетеді;

-         Оқыту процесін тиімді басқаруды қамтамасыз етеді.

-         Түсіндірмелі-иллюстрациялы оқытудың кемшіліктері:

-         Оқушылардың дайын білімді жаттап алуы,

-         Шәкірттердің өз бетінше ойлауына қажетті көңіл бөлінбеуі;

-         Дара және бөліп оқыту мүмкіндіктерінің жетімсіздігі.

Дәстүрлі оқыту әдістері мен оқытудың қазіргі педагогикалық технологиялардың ерекшеліктеріне салыстырмалы талдау

 

	Дәстүрлі оқыту	Қазіргі технологиялар
1	Оқыту
	Білім мен дағдыны жас ұрпақ бойына сіңіру	Маңызды мәселелерді шеше білу, сондай тәжірибені меңгеру
2	Негізгі ұйымдастыру формасы
	Сыныптық жүйе,мұғалім түсіндіреді,оқушыдан түсінгенін сұрайды. Бағалайды.	Әр түрлі деңгейдегі белгілі формада сыныптан тыс жердеде өткізіледі, белгілі мәселені шешу тапсырылып,оқушы ізденіп тапсырманы өзі орындайды.Сабақ құрылымы өзгешелеу болады.
3	Мұғалімнің ролі
	Жауапты тұлға, білім тасымалдаушы, ақылшы, төреші	Ұйымдастырушы, кеңесші, бағыттаушы
4	Оқушының ролі
	Жауапкершілігі жоқ, бағынышты	Өз жетістігіне жауапты, өз бетінше даму бағытындағы лидер
5	Бақылау мен бағдар
	Мұғалім бақылауында, тапсырма «орындалды» не «орындалмады» Жетістік деңгейі орташа көрсеткішпен өлшенеді	Ішкі бақылауда, өзін өзі бақылап, бағалайды. Мектептен тыс жетістіктерін көрсету мүмкіндігі. Оқушы жетістігі көп деңгейлі өлшеммен өлшенеді.
6	Нәтиже
	Білімнің белгілі бір жиынтығы, тұрақты қоғамда жұмыс істей алатын тұлға	Өз бетінше жауапты әрі саналы әрекет ете алатын жеке тұлға

36 Сұрақ. Балалар мен жеткіншектердің дезадаптивтігінің түрлі салдары

Дезадаптация-жоғалу,құру толықтай жоқ болу және өте сирек мағынада төмендеу,кішірею,бір сөзбен айтсақ бейімделуді білдіреді.Балалар мен жеткіншектердің дезадаптивтігінің түрлі салдарлары кездеседі.Көбінесе олар жағымсыз сипат алады,соның қатарында:

-тұлғалық деформация (бүліну)

-физикалық жағынан толықтай дамымауы

-Психикалық дамуының тежелуі

-Ми қызметінің бүліну мүмкіндіктері

-Типтік жүйкелік ауытқулар (көңіл-күйінің төмендігі,тежелу немесе қозу,бүлікшлік)

-Жалғыздық

-адам өз басындағы шешілмеген мәселелер мен оңаша қалуы.Ол сырттай оқшауланумен байланысты немесе өзін жоюға бе алу.

-өз қатарларымен және өзгелермен қарым-қатынасының шиеленіске ұшырау мәселелері.Аталған мәселелер негізінде баланың өз өмірін сақтау инстинктін төмендетеді.Күрделі жағдайларға бейімделе алмауынан адам өзіне қол жұмсауға деейін барады.

37-сұрақ Мектеп психологтың тұлғаның өзін өзі бағалауы бағытында жұмыс жасау

Өзiндiк сана-сезiмi мен өзiн-өзi бағалауы белсендi түрде қалыптасып, өз тұлғалық қасиеттерiне қоршаған адамдардың бағалауына қызығушылық пайда болады. Қызығуында маңызды өзгерiстер байқалады және рухани қажеттiлiктерi дамып, құнды бағыт иерархиясы, өзiндiк дүниетанымы, қоғамға, өзге адамдарға, өзiне көзқарасы қалыптаса бастайды.

Кеңес психологиясында тұлғаның жалпы құрылымындағы өзіндік сана-сезім оның психикалық іс-әрекетінің күрделі интегративтік қасиеті ретінде қарастырылады:

- бір жағынан, ол тұлғаның белгілі бір кезеңдердегі дамуын анықтайтын сияқты болса;

- екінші жағынан, мінез-құлықты іштен реттеуші ретінде көрінеді.

Орта мектеп оқушылары және мiнез-құлқында ауытқуы бар балалардың өзiн-өзi бағалауы мен талаптану деңгейiнiң ерекшелiктерiн, даму заңдылықтарын ескере отырып, эксперименттік тұрғыда зерттеу үшін келесі мiндеттерi қойылды:

1. Мiнез-құлқында ауытқуы бар балалардың өзiн-өзi бағалауының ерекшелiктерiн анықтау;

2. Мiнез-құлқында ауытқуы бар балалардың өзiн-өзi бағалауы мен талаптану деңгейiнiң даму заңдылықтарын ашу;

3. Мiнез-құлқында ауытқуы бар балалар тұлғасының дамуына ықпалын тигiзетiн факторларды анықтау.

Мiнез-құлқында ауытқуы бар балалардың өзiн-өзi бағалауы мен талаптану деңгейiн анықтауға байланысты әңгімелесу және келесi реттегi эксперименталдық әдiстемелер қолданылды:

Т.Дембо-С.Я.Рубинштейiн әдiстемесi өзiн-өзi бағалаудың ерекшелiктерiн зерттеуге бағытталған (Қосымша А).

Ф.Хоппе әдiстемесi балалардың талаптану деңгейi және олардың тапсырманы орындауына байланысты эмоционалдық қарым-қатынасын анықтауға бағытталған (Қосымша Ә).

С.А.Будасси әдістемесі тұлғаның өзін-өзі бағалауын сандық түрде зерттеуіне мүмкіндік береді (Қосымша Ә).

Мінез-құлқында ауытқуы бар балалардың өзін-өзі бағалауы талаптану деңгейінің ерекшеліктерін статистикалық өндеуде мәнді айырмашылықтарын анықтау үшін Фишер критериясы қолданылды

38-сұрақ Бейімделмеуді жеңу бағытында мектеп психологтың жұмыс жасауы

 Жылдан жылға оқушылардың бастауыш сыныптан орта буынға  бейімделу кезеңі өзекті мәселе болып туындайды.Оқушылар мектепке, мұғалім талабына, сыныптастарына үйренсе де, бейімделу проблемасы бар. Олар қайтадан жаңа әлеуметтік жағдайға үйренеді, жаңа сынып жетекшісі, пән мұғалімдері, жаңа пән. Әр мұғалім өз талабын қояды. Бұл кез бастапқы жеткіншек шақ, бала ағзасында физиологиялық өзгерістер өтіп, ол да із қалтырады.

Оқушылардың бастауыш буыннан орта буынға көшкен кезеңін бейімделу кезеңі дейміз. Жылдан жылға оқушылардың бастауыш сыныптан орта буынға бейімделу кезеңі өзекті мәселе болып туындайды. Оқушылар мектепке, мұғалім талабына, сыныптастарына үйренсе де, бейімделу мәселесі бар. Олар қайтадан жаңа әлеуметтік жағдайға үйренеді, жаңа сынып жетекшісі, пән мұғалімдері, жаңа пән.

Оқу жағдайының өзгеруін ғана емес, сонымен бірге 10-11 жастағы балалардың  жас ерекшеліктерін және қажеттіліктерін де есепке алу өте маңызды. Сол себепті де, оқушылардың дезадаптациялық жағдайларын анықтау мақсатында диагностика бағдарламасы жасалынды. Диагностика бағдарламасының мақсаты:

5-ші сынып оқушыларына орта мектепте оқуға бейімделуіне психологиялық-педагогикалық көмек көрсету.

1. Оқу мотивациясының тұрақтылығын қалыптастыру

2. Балаларда жағымды «Мен» концепциясын, өз-өзін сенімді ұстау дағдысын қалыптастыру және үрей, қорқыныш сезімдерін төмендету.

3. Өздігінен қабылдау, өздігінен ашылу және басқаларды қабылдау негізінде - басқа адамдармен қарым-қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру

Диагностика бағдарламасына төмендегі әдістемелер алынды: