43. Бейсаналық түрлерінің өмірдегі мәнін ашыңыз.

Бейсаналық - саясатқа енжарлық; қоғамдық-саяси өмірге қатысудан бас тарту.

1. адам мінез-құлқындағы сананың қатысуынсыз, ойламай, дағдыға айналған қасиет арқылы әрекет жасау;

2. Фрейд концепциясындағы психикалық энергияны білдіретін ұғым. Бейсаналық адам мен жануарлар арасындағы ұксастықты, туыстықты аңғартады. *Бейсана - санасыз акт адамның жан дүниесінде санадан тыс атқарлатын әрекет. Бейсана әрекетке адам мән бере қоймайды. Бейсана субъект өзіне әсер бар екенін есеп бере алмайтын шынайы құбыстың ықпалымен болатын психикалық үрдістер актілер мен күйлер жиынтығы немесе психикалық бейнелеудің формасы. Бейсананың санадан айырмашылығы бейнесаны ырықты бақылау және ондай әрекеттерде бағалау мүмкін емес. Бейсаналықта өткен қазіргі және болашақ жай бірігіп бір психикалық актінде іске асады (мысалы түс көруде). Бейнесалық балада ертеректе болатын (таным әрекетінде) ойлауында интуициясында аффектісінде үрейленгенде түстерінде гипноздық жағдайда көрініс береді. Бейсаналы құбылыстарды психоанализ бағытымен түсіндіруге әрекеттеніп З.Фрейд "бейсаналықты динамикалық ығыстыру" терминін ғылымға енгізді.

44. Ғылыми танымның әдіс-тәсілдері мен түрлерін сыпаттап жазыңыз.

Ғылыми әдіс — жалпы ғылыми аясындағы қолданылатын әдістердің жиынтығы. Осыған қоса әрбір ғылым саласы тек қана арнаулы объектіге ғана емес, сол объектіге сәйкес арнаулы әдіске де ие болады.

Ғылыми танымның нәтижелері түсініктерді қалыптастырумен аяқталады. Ғылымның түсініктілігі бір-бірімен тығыз байланысты аксиомалар, теоремалар мен тұжырымдардың қатаң логикалық құрылысымен түсіндіріледі. Түсініктер көп жақты құрылымға біріктірілген. Теория – бұл түсініктің кеңейтілген түрі. Кез келген ғылыми теория – Евклидтің не Н.И.Лобачевскийдің геометриясы, кванттық механика, не қазіргі заманғы космогония - түсініктердің қалыптасуының мысалы бола алады. Түсініктердің қалыптасуы - үздіксіз жүретін күрделі үрдіс. Әрбір ғылым белгілі бір заңдылықтарға бағынатын түсініктер жүйесі болып табылады.

Ғылыми танымның әдістері жалпы деңгейлеріне, ғылыми зерттелу үдерісіне, қолданылу ауқымының кеңдігіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. Сондай-ақ олар:

• жеке,

• жалпы ғылыми және

• жалпылама (философиялық) әдістерге бөлінеді.

Жеке әдістер нақты зерттеулердің тар шеңберінде қолданылады және зерттелетін объектілердің сапалық ерекшеліктерімен тығыз байланыста болады. Пәндік бағдарына қарай зерттелу үдерісіне: физикалық, биологиялық, әлеуметтік әдістері қолданылады.

Мысалы, химиядағы валенттілікті табу, социологиядағы анкета жүргізу әдістері сияқты. Зерттелетін объекті мен оны зерттеу арасындағы тәуелділікті ескере отырып, зерттеуші объект пен әдістің сәйкестілігін қадағалау керек.

Жалпы ғылыми әдістер ғылыми зерттеулер аясында кең қолданылады.

45. Болашақ және ғылым. Ғылыми болжау, оның әдістерінің айырмашылығын түсіндіріңіз.

Жер бетінде адамзат пайда болғаннан бастап “әлеуметтік жұмыс” қоғамдық құбылысқа айналды. Қоғам өз даму кезеңдерінде сол қоғам мүшелеріне әлеуметтік қамсыздыру жолында түрлі көмек формаларын қолданған. Алғашқы рулық қоғамда көмек және өзара көмек түсініктері қолданысқа енді. Осыған сәйкес әрбір көмектің объектісі мен субъектісі дәстүрлік ұстанымдарға, түрлер формасына және қоғам мүшелерінің бір-біріне деген рулық көмек көрсетуімен анықталған. Әлеуметтік жұмыс түсінігінің көптеген мағыналық түрлері бар. Осы түсініктердің ішінде базалық түсінік ол әлеуметтік жұмыстың болжау ерекшелігі.

Қазіргі менеджмент негізін қалаушылардың бірі Анри Файоль былай дедйді: “Басқару – бұл көріпкелдік, алдын ала көру, ал көру – бұл ендігі әрекет ету”. Яғни болжау болмай жоспар құрылмайды. Болжаудың әлеуметтік салада жоспарлануы қазіргі таңда өге ауқымды мәселе. Әлеуметтік жұмыстың ең бір маңызды міндеттерінің бірі ол қоғамдағы басты проблеманы анықтап, сол проблеманының шешілу технологиясы мен әдістерін дұрыс таңдай білу, соның ішінде болжау әдістерін дұрыс қолдана білу.

Әлеуметтік жұмыстың болжау әдістерін әртүрлі тұрғыдан қарастыру, оны ғылыми түрде дәлелдеу біздің осы жұмысымыздың алына қойған мақсаты болып табылады. Әлеуметтік жұмыстың болжау әдістерінің типологиясынын жасауда жұмыстың басты мақсатына енеді. Ауқымы кең, жан-жақты проблема болғандықтан оны оны әлеуметтанудың бір саласы деп қабылдауға болады.

Ғылым ретінде әлеуметтік жұмыстың дамуының ғасырлық тәжірибесі шетелдерде тек әлеуметтік ойлаудың классикалық парадигмаларын модернизациялау ғана ықпал етіп қана қоймай, сонымен бірге қоғамның әлеуметтік қайта құрылуындағы жаңа ағымдардың ғылыми негізін салды. Қазіргі уақытта әлеуметтік жұмыс теориясының дамуы дау туғызады. Оның ғылымдар жүйесіндегі орны туралы мәселе талқылануда. Әлеуметтік жұмыс теориясының ғылым ретінде қалыптасқандығы туралы болжам жасауға мүміндік беретін барлық құрылымдық белгілерге ие: оның өзіндік зеттеу объектісі, пәні, оған тән заңдылықтары, іс-әрекеттің арнайы түсініктері, категориялары, әдіс-тәсілдері бар. Осымен бірге оны қолданбалы ғылымдар тобына жатқызады және пәнаралық ретінде сипаттайды.

Бітіру жұмысының мақсаты — әлеуметтік жұмыс саласында қолданылатын болжау әдістерінің жіктелуін көрсету.

Бітіру жұмысының міндеттері – болжау ұғымына қатысты толық ақпараттар жинақтау, Қазақстан Республикасының заңдары, бағдарлама, болжау әдістері туралы мәселерді қарастырған ғалымдар еңбектерін қарастыру.

Патристика - I –III ғғ христиан ойшылдарының теологиялық, философиялық және саяси - әлеуметтік доктриналарының жиынтығы.

Схоластика - логикалық мәселеге баса көңіл аударған және теологиямен байланысқан догматтық рациональды әдіске ие діни философияның бір түрі.

Теоцентризм - дүниедегі шынайы ақиқат, дүниенің негізі Құдай болып табылады деп жариялайтын ілім.

Реализм - заттар емес керісінше жалпы ұғымдар универсалилер шынайы ақиқат өмір сүреді деп көрсететін ілім.

Универсалийлер - заттарға дейін өмір сүреді, олар ақыл – ой, құдай санасындағы идея, осы сананың арқасында заттардың ішкі мәні.

Номинализм - жалпы ұғымдардың онтологиялық мәнін жоққа шығаратын және олар тек қана санада өмір сүреді деп қарайтын философиялық ілім.

1. Гуманизм (лат.humanus-иманды)-кең мағынада алғанда, адамның қадір -қасиеті мен хұқын құрметтеуді, оның жеке тұлға ретіндегі бағасын, адамның игілігіне, оның жан-жақты дамуына, адам үшін қолайлы қоғамдық өмір жағдайын жасаған қамқорлықты білдіретін көзқарастардың жүйесі;тар мағынада алғанда, қайта өрлеу дәуіріндегі идеялық қозғалыс. 

2. Антропоцентризм - дүниетанымдық айқындама, оған сәйкес адам дегеніміз- әлемнің орталығы және асқар шыңы. 

3. Гелиоцентризм (гр.gelios-күн)- поляк астрономы Н.Коперник жасаған жүйе, әлемнің орталығы Жер емес, орталық денені Күн деп қарау. 

4. Пантеизм (гр.pan- бәрі және theos- құдай)- құдай табиғаттан тыс бола алмайды, ол табиғатпен барабар бейқам бастама дейтін философиялық ілім. 

5. Реформация (лат.pesopmare-өзгерту, жөндеу)- Еуропада ХҮІғ.-дың І-жартысында протестантизм негізін салған антифеодалдық және антикатоликтік қозғалыс. 

6. Утопия (гр.u-ештеңе де емес, жоқ; және topos-орын, "еш жерде жоқ орын")- ойдан шығарылған идеалды қоғамдық құрылысты бейнелеу."Утопия" ұғымын Т.Мор (1516) енгізген.

Монизм-тек бір ғана алғашқы бастаманы мойындайтын философиялық ағым. 

Дуализм (лат. Dualis-екіжақты)-екі ғана бастаманы (материя және сана) мойындайтын философиялық ағым. 

Плюрализм-көп түрлі бастаманы мойындайтын философиялық ағым. 

Эмпиризм-танымның қайнар көзі тәжірибеде деп санайтын философияның бір ағымы. 

Рационализм-танымның қайнар көзі ақыл-ойда деп санайтын философияның ағымы. 

Монада-бірлік. Кең мағынасында космостық немесе индивидуалдық өмір сүрудің бейне бір бөлшегі. (Мысалы, Лейбництің ілімінде немесе теософияда). 

Индукция-жеке ұғымнан жалпы ұғымдарға қарай бағытталып ойқорытынды жасау. 

24