3.6 Қорғаныстың жеке құралдары

Өндіріс цехтарында жұмыс істейтін барлық жұмыскерлер штаттық жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етіледі және оларды пайдалану ережелеріне оқытылады.

Жеке қорғаныс құралдары жоқ қызметкерлерге жұмысқа рұқсатнама берілмейді.

Цех әкімшілігі противогаздардың берілуін және олардың жарамды мезгілдерін бақылайды, сонымен қатар оларды сақтаудың санитарлық шарттарын, противогаздардың бет бөлімдерінің дезинфекциясын, қораптарының дұрыстығын тексеруді, сақтандыру (құтқару) белдіктерінің сенімділігін және тағы басқаларды қамтамасыз етеді.

Әрбір цехта апаттық аспаптардың және аккумуляторлық шамдардың сақталуын жүзеге асырады.

Цехтың әрбір қызметкері апаттық сүзгі, бөлектеуші противогаздар және басқа да қорғаныс құралдары тұрған кебеженің, алғашқы көмек көрсетуге арналған дәріқұтының, кішкене фонтандардың және апаттық душтардың орындарынан хабардар болады.

Арнайы қорғаныс киімі, арнайы аяқ киім және жеке қорғаныс құралдары белгіленген тәртіпте бекітілген нормамен беріледі.

Берілетін арнайы киім және арнайы аяқ киімдер стандарт талаптарына сәйкес келеді және өлшемдері шақ болады.

Тегін арнайы қорғаныс киімінің, арнайы аяқ киімнің және жеке қорғаныс құралдарының берілу, сақтау және пайдалану реті, оларды жуу, дезинфекциялау және жөндеу белгіленген тәртіп бойынша бекітілген нормалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Шикізаттардың, аралық өнімдердің және дайын өнімдердің шаңы бөлінетін өндірістерде арнайы киімдерді шаңдардан тазалайтын арнайы механизмдермен және киімдерден шаңды сорып алатын сорғыш желдеткіштермен жабдықталған арнайы бөлме қарастырылады.

Бақылау сұрақтары

1. Химия өндірісіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талабы.

2. Жылыту, желдету, су кұбырлары және ағын су жүйелері.

3. Электротехникалық бөлім.

4. Технологиялық бөлім.

5. Газ қауіпті жұмыстар.

6. Өндірістердегі ерекше талаптар.

7. Қорғаныстың жеке құралдары.

4 Иондайтын сәулелену көздерімен жұмыс істеу кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптар (Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2011 жылғы «10» қарашадағы № 455 бұйрығымен бекітілген)

Осы Иондайтын сәулелену көздерімен жұмыс істеу кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптар (бұдан әрі – Талап) Қазақстан Республикасы «Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» заңының 7-бабы 17-1) тармағына сәйкес өңделді және иондайтын сәулелену көздерімен жұмыс істеудің кез келген жағдайында туындайтын:

- жеке жылдық тиімді мөлшер 10 мкЗв артық болғанда;

- жеке жылдық сәйкес мөлшер теріде 50 мЗв артық және көз жанарында 15 мЗв артық болғанда;

- жымды тиімді жылдық мөлшер 1 адамнан артық болғанда – 3в, не ұжымдық мөлшер 1 адамнан артық болғанда – Зв пайдаланылады.

Талап Жер бетіндегі ғарыштық сәулеленуге және табиғи калийден жасалатын адамның ішкі сәулеленуіне пайдаланылмайды.

Осы Талапта келесі терминдер пайдаланылады:

- радиоактивті зат – осы Талап пайдаланылатын (радионукльдер) белсенді радионукльдері бар кез келген агрегатты жағдайдағы зат;

- дезактивация – қандай да бір беттен немесе қандай да бір ортадан радиоактивті ластануды төмендету немесе жою;

- ластанған радиоактивтер – радиоактивті заттардың бетте, материал ішінде, ауада, адам денесінде немесе басқа орында осы Талаппен белгіленген деңгейден асатын мөлшерде болуы;

- радиоактивті қалдықтарды көму – радиоактивті қалдықтарды оларды кейін алып шықпау ниетімен қауіпсіз орналастыру;

- иондайтын сәулелену көздері – радиоактивті материалдары бар радиактивті материалдар, аппараттар немесе құрылғылар, сондай-ақ осы Талап әрекеті пайдаланылатын, иондайтын сәулеленуді шығаратын немесе шығаруға қабілетті аппараттар мен құрылғылар;

- радионуклидті жабық көз – құрылғысы ондағы бар радионуклидтерді ол есептелген қоршаған ортаға пайдалану мен тозу жағдайында шығаруды болдырмайтын сәулелену көзі;

- радионуклидті ашық көз – пайдалану кезінде ондағы бар радионуклидтің қоршаған ортаға түсуі мүмкін сәулелену көзі;

- радиациялық бақылау – ұйымдағы, қоршаған ортадағы радиациялық жағдай туралы және адамдарды сәулелендіру деңгейі туралы ақпарат алу (мөлшерді және радиометриялық бақылауды қосады);

- атом энергиясын пайдалану объектісі – ядролық қондырғылар; орналастыру пункттері; алу деңгейінен жоғары иондайтын сәулелену көздері; медициналық, оқу, зерттеу, коммерциялық, ауылшаруашылық, өнеркәсіптік, таукен өндіру, қайта өңдеу кәсіпорыны, сондай-ақ басқа ұйымдарды қосатын, иондайтын сәулелену көздері;

- радиоактивті қалдықтар – радинуклиді осы Талаппен белгіленген деңгейден асатын кез келген агрегатты жағдайдағы бұдан әрі пайдалануға арналмаған заттар;

- иондайтын сәулелену көздерімен жұмыс – жұмыс орнында сәулелену көзімен жұмыс істеудің, радиациялық бақылауды қоса, барлық түрі;

- радиациялық қондырғы – ядролық болып табылмайтын, радиоактивті материалдармен жұмыс істеу деңгейінен жоғары қатысу жүзеге асырылатын, оған жататын, ғимарат, құрылыс және жабдықтарды қоса қондырғы;

- радиоактивті материалдар – кез келген агрегатты жағдайдағы, осы Талап әрекеті пайдаланылатын, радионуклиды бар, табиғи немесе техногендік шығудағы кез келген материал;

- радиоактивті қалдықтар – радиоактивті материалдар, ядролық материалдар немесе бұдан әрі пайдалану көзделмейтін радионуклидті көздер;

- санөткізгіш – киімді, аяқ киімді ауыстыруға, персоналды санитарлы өңдеуге, тері жабындарының радиоактивті ластануын бақылауға, жеке қорғаныс құралдарына, персоналдың жеке және арнайы киіміне арналған үй-жай кешені;

- иондайтын сәулеленуді генерирлейтін құрылғы (көз) – иондайтын сәулелену тартылған бөліктердің, олардың аннигиляция немесе ядролық реакциясының жылдамдығы өзгеруі есбінен туындайтын, электрофизикалық құрылғы (рентген аппараты, үдеткіш, генератор және т.б.);

- ядролық қондырғы – алу деңгейінен артық мөлшерде ядролық материалдармен жұмыс істеу жүзеге асырылатын, оған жататын ғимараттарды, құрылыстар мен жабдықтарды қосатын арнайы қондырғы.

«Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 сәуірдегі Заңының талаптарына сәйкес, иондайтын сәулелену көздерін пайдаланатын аймақтар:

- жұмыс орындарында, үй-жайларда, аймақ аумағында, бақыланатын аймақтарда радиоактивті заттардың лақтырылуы мен жиналуына радиациялық жағдайға өндірістік бақылауды ұйымдастырады және жүзеге асырады;

- жұмысты қауіпсіз жүргізуді қамтамсыз ететін ұйымдастыру-техникалық шаралардың белгіленген талаптарына сәйкес жұмыскерлер штатының жиынтықталуын қамтамасыз етеді;

- радиациялық қауіпсіздік пен иондайтын сәулелену көздерінің сақталуын қамтамасыз ету бойынша шараларды жоспарлап жүзеге асырады;

- иондайтын сәулелену көздері пайдаланылатын объектіге бөтен тұлғалардың кіруін болдырмайды;

- персонал сәулеленуіне тұрақты бақылау мен жеке мөлшер есебін жүргізеді;

- персоналды тұрақты түрде олардың жұмыс орнында иондайтын сәулелену деңгейі туралы және олардың алған сәулеленудің жеке мөлшерінің үлкендігі туралы ақпараттандырады;

- персоналдың алдын ала (жұмысқа тұру алдында) және кезеңді медициналық қаралуын жүргізуді ұйымдастырады;

- оқудан өткен және жұмысқа рұқсаты бар лауазымды тұлғалар мен жұмыскерлерді иондайтын сәулелену көздерімен жұмысқа жібереді;

- авариялар, оқиғалардың туындау себептеріне талдама жасайды, авариялардың, оқиғалардың және олардың салдарының алдын алуға, таратуға бағытталған шараларды жүзеге асырады;

- авариялар, оқиғалар есебін жүргізеді;

- иондайтын сәулелену көздерімен және радиоактивті сәулеленумен авария, оқиға жағдайында бақылау, хабарлау, байланыс және әрекетті ұстау жүйесін құрады және олардың тұрақты қызметін қамтамасыз етеді;

- радиациялық қауіпсіздік қатерін туғызатын авариялар, оқиғалар туралы өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік органды уақытылы ақпараттандырады.