2.5. Банктің инвестициялық операциялары

"Инвестиция" сөзін латын тілінен қазақ тіліне аударғанда "қаражат салу, жұмсау" дегснді білдірсді. Инвестицияның төмендегідей типтері болады:

1)Портфельдік (қаржылық) инвестшіиялар, мемлсксттік, муниципальдык органдардың бағалы кагаздарына жэнс корпоративтік компаниялардың шығарған акцияларына, облигацияларына нсмссе озгс бағалы кағаздарына жұмсаған қаражаттар.

2) Нақты капітал (капитал жасайтын) инвестиииялар - матсриалдыкөндіріске материалдық-заттай қызмет түрлсрін ұзақ мерзімді каражат салу нсмесе баскаша айтканда, жұмыс жасап отырған кэсіпорындарды кайтакұру жэне тсхникалык жағынан кайта каруландыруга, жаңа кэсіпорындарсалуға жұмсалған инвестициялар. Бүл жсрдс инвестор-кәсіпорын өзініңкапиталын, соның ішінде нсгізгі өндірістік корларын ұлгайту мақсатындажүмыс жасайды.

3) Материалдық емес активтерге салынган инвестициялар — кәсіпорынға, жобаларға және кандай да бір істі бастауға қажетқұқықтарға,лицензияларға, ноу-хау, мүлікке және баска да ғылыми-техникалык өнімдер нысанындағы ақшалай емсс инвестициялар.

Жалпы банк кызмстіндсгі инвестициялаудың өзіндік срекшслігі бар. Кең мағынада, банктік инвестиция — пайда табу мақсатында банктің ресурстарын ориаластыруга багытталган активтік операииялардың жиынтыгы.

Ал, тар магынада, баиктік инвестиция - табыс немесе пайда алу мақсатында ақшалай қаражаттарды багалы қагаздарга жұмсауы.

Сонымен қатар, банктік инвестициялау-деп негізгі капиталға жұмсаган каражаттарды да түсінуге болады.

«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның инвестициялык қызметі инвестициялык саясат көмсгімен жүзеге асырылады. Инвестициялык саясаттың негізгі мазмұны каражат жұмсау үшін біршама тиімді бағалы қағаздың түрлерін анықтау, әр уакыт кезеңінс инвестиция портфелінің кұрылымын оңтайландырудан тұрады.

Бапктердің инвестициялык саясаты - банк кызмстінің тұрақты жұмыс жасауын. нәтижелілігін нсмесе пайдалылығын, сондай-ақ өтімділігін қамтамасыз ету мақсатында инвсстициялар портфслін баскару стратегияларын жасауга жэне іскс асыруға бағытталатын шаралар жиынтығы.

Банктің инвестициялык саясатының басты бағыттары мынадай бөлімдерді камтиды:

• инвсстициялық саясаттың басты максаты;

• баланс активі мен пассивіндегі инвестициялык операциялардың шсгін (үлесін) аныктау:

• инвестициялык операциялардын сапасы үшін жетскшілер мен аткарушылардың жауаптылығы:

• инвестициялардын кұрамы мен кұрылымы;

• бағалы қағаздардын сапа денгейінін жэне өтсу мерзімінің тиімділігі;

• инвсстициялар портфелінің диверсификациялануына койылатын негізгі талаптар:

• портфельдің құрамына түзетулер енгізу механизмі;

• сактау тәртібі жэнс сақтандыру механизмі;

• пайдалар мен зияндарының есебі;

• компьютерлік камсыздандыру бағдарламалары. Бағалы кағаздар портфелін баскарудың екі әдісі бар: активті жэнс пассивті. Активті басқару эдісі бағалы қағазбен тұрақты жұмыс жасауды сипаттайды. Активті басқарудың әдістері мынадай жолдармен жүзеге асады:

• белгілі бір багалы қағаздарды тандау;

• бағалы кағаздарды сатып алу немесс сату мерзімін белгілсу;

• бағалы кағаз портфелінде тұрақты свопинг (ротация) жүргізу.

Егер де ҚР Ұлттык банкі қайта каржыландыру мөлшсрлемесін тө-мендетстін болса, онда төменгі купондық табысы бар ұзақ мерзімді об лигацияларды сатып алған дұрыс, себсбі, кайта каржыландыру мөлшерлемесінің төмендеуі облигацня бағамын жоғарлатады. Мұндай жагдайда купондық табысы жоғары кыска мсрзімді облигацияларды сатып жібсру кажет, өйтксні олардың бағамы төмендеуі мүмкін.