4. Wyrazy modalne, ekspresywne, partykuły, a więc takie słowa, jak: widocznie, na pew-

no, chyba, niestety, prawdopodobnie, mogš być oddzielane przecinkiem albo nie. W wypadku

niektórych z tych słów częstsze jest stosowanie przed nimi przecinka (np. przed wyrazami

niestety, przeciwnie), w wypadku innych - raczej pomijanie tego znaku (np. przed słowami

widocznie, pewno, prawdopodobnie). Szczegółowe zalecenia w tym zakresie można znaleŸć

w „Słowniku interpunkcyjnym języka polskiego" J. Podrackiego w poszczególnych artyku-

łach hasłowych.

Œrednik jest to znak rozdzielajšcy słabszy niż kropka, pełnišcy funkcję poœredniš między

niš a przecinkiem. Zasady użycia œrednika nie sš œciœle okreœlone, zwykle stawia się go mię-

dzy zdaniami albo członami zdań równorzędnymi składniowo. Œrednika używa się zazwyczaj

między doœć samodzielnymi członami w rozbudowanych wypowiedzeniach złożonych, np. Na

œniegu były wyraŸne œlady; w jednym miejscu krzyżowały się ze sobš, w innym zachodziły na

siebie, mieszały się. Wypowiedzenia, w których zastosowano œrednik, majš zazwyczaj cha-

rakter dwudzielny, np. Bywa, że człowiek pragnie w życiu za dużo; ale bywa i tak, ze niepo-

trzebnie ogranicza swoje pragnienia i marzenia. Doœć typowym zastosowaniem œrednika jest

także kończenie nim dłuższych fragmentów tekstu, stanowišcych element wyliczania, np.

Wymiany tematyczne w rzeczownikach rodzaju żeńskiego: a : e, np. gwiazda - gwieŸdzie;

ch : sz, np. cecha - cesze; ę : š, np. męka - mšk; e : 0, np. ciem - ćma. Œrednik jest znakiem

interpunkcyjnym używanym stosunkowo rzadko w polskich tekstach.

Dwukropek jest znakiem służšcym do wyodrębniania pewnych fragmentów tekstu. Uży-

wa się go;

l. jako zapowiedzi wyliczenia szczegółów treœci, ujętej uprzednio ogólnie, np. Konkuren-

cje lekkoatletyczne obejmujšce skoki to: skok w dal, skok wzwyż, skok o tyczce i trójskok.

W skład komisji wchodzš: przewodniczšcy, dwóch wiceprzewodniczšcych, sekretarz i siedmiu

członków. Nie używa się dwukropka, jeœli w pierwszej częœci zdania nie ma uogólnienia, np.

i Byliœmy w Krakowie, Katowicach i Opolu (nie: Byliœmy w: Krakowie, Katowicach i Opolu). 3

Dwukropka nie stawia się wtedy, gdy szczegóły sš podane za pomocš dwóch wyrazów albo ^

! wyrażeń połšczonych spójnikiem i, np. Polskimi noblistami w dziedzinie literatury sš współ- oj

| czeœnie Czesław Miłosz i Wistowa Szymborska (nie: ...sš współczeœnie: Czesław Miłosz g

i ( Wistowa Szymborska). K

INTERPUNKCJA 1656

2. jako wprowadzenia zdania lub wyrażenia zawierajšcego uzasadnienie, wyjaœnienie lub

wynik zdania poprzedzajšcego, np. Tak bym zrobił: zmajstrowałbym pułapkę i do tej pułapki

wsadziłbym garnek miodu, a ty zwšchałbyœ go i wlazł do œrodka.

3. jako wprowadzenia fragmentu zawierajšcego słowa przytoczone (czyli tekstu w mowie

niezależnej), np. Powiedziała: „Nie chcę więcej słyszeć o tej sprawie". Pomyœlałem: „A może

i mnie się uda wyjechać w Alpy?"

4. jako znaku, po którym wymienia się tytuł utworu, termin lub inny wyraz objaœniany

w dalszej częœci tekstu, np. Okreœlenie: wspornik przegubowy jest używane w technicznej od-

mianie polszczyzny. W tej funkcji dwukropka używa się bardzo rzadko, stosuje się raczej wy-

różnienie cudzysłowem lub innym rodzajem czcionki.

Cudzysłów jest znakiem wyodrębniajšcym fragmenty tekstu lub pojedyncze wyrazy.

Współczeœnie ma on kilka postaci, z których najczęœciej używana to: „...". Spotykane sš rów-

nież formy: Ť ť (używana przede wszystkim wtedy, gdy zachodzi potrzeba użycia cudzysłowu

w tekœcie już zawierajšcym cudzysłów) i '...' (zwykle dla wyróżnienia w tekœcie definicji ja-

kiegoœ słowa). Cudzysłów pełni dwie funkcje: