19. Бәсеке, оның мәні және түрлері.

Рыноктық қатынастардың мән- мағынасын байқататын ұғымдардың бірі- бәсеке(латын сөзі конкурро- түйістіру) болып табылады. Бәсеке нарық субъектісінің тепе- теңдік құқықтағы тауарды пайдалы өткізу үшін өзара экономикалық жарысын көрсетеді немесе қаржыны өте пайдалы жұмсау. Бәсекенің болмауы монополизмге алып барады. Рынок субъектілері көп болса, бәсеке тиімді жүреді. Себебі бәсеке мен монополия бір- біріне кері ұғымдар.Бәсеке түрлері: 1\ Ішкі салалық- бір салалық кәсіпорындар арасындағы ең үлкен табыс үшін күрес. 2\ Салааралық- түрлі салалық кәсіпорындар арасындағы капитал салудың ең пайдалы жағдайы үшін күрес. Бәсекелік күрестің әдістемелері: 1\ Баға бәсекесі- өндіріс шығындарын азайтып, ассортименті мен сапасын өзгертпей тауар бағасын төмендету негізінде қосымша табыс алу үшін күрес. 2\ Күрестің нарықтан тыс нысандарын пайдалану- қаржылық қулық-сұмдықтар, құнды қағаздармен алып-сатарлық жасау, өнеркәсіптік тыңшылық, мемлекеттік органдар арқылы қысым жасау, бәсекелестің көзін жою. 3\ Бағадан тыс бәсеке- тауар қасиетінің өзгеруі және оған сапалы жаңа ерекшіліктердің берілуі, субститут-тауарлардың құрылуы, сатудан кейінгі техникалық қызмет, жарнама.

20. Бәсеке әдістері. Адал емес бәсеке.

Баға бәсәкәсі: Өндіріс шығындарын азайтып, ассортименті мен сапасын өзгертпей , тауар бағасын төмендету негізінде өосымша табыс алу үшін күрес.

Күрестің нарықтан тыс түрлерін пайдалану: Қаржылық құлық-сұмдылықтар, құнды қағаздармен алып-сатарлық жасау, өнеркәсіатік тыңшылық, мемлекеттік органдар арқылы қысым жасау, бәсекелестің көзін жою.

Бағадан тыс бәсеке: Тауар қасиетінің өзгеруі және оған сапалы жаңа қасиеттердің берілуі, субститут-тауарлардың құрылуы, сатудан кейінгі техникалық қызмет, жарнама.

20)Бәсеке әдістері. Адал емес бәсеке.

1.баға бәсекесі-басқа бәсекелестікке қарағанда төмен бағамен тауар сату, төмен тарифпен қызмет көрсету. 2. Баға емес бәсеке- нарыққа жоғары сапалы, артық сенімділігі бар, пайдалану мерзімі ұзақ, көп ассортиментті тауар ұсынады. 3. Арсыз бәсекелестік- бұл әдіс бәсекелестіктің нормасын, ережесін бұзу, демпинг, нарықта үстемдік ету, өтірік мәлімет т.б.

Казақстан Республикасының монополияға қарсы заңы мынадай нормативті-құқықтық актілерге негізделген: ҚР «Табиғи монополиялар туралы», «Адал емес бәсекелестік туралы», «Бәсеке және монополия қызметін шектеу туралы» заңдары.

Адал емес бәсекенің келесі түрлері бар:

1. Фирмалық атауды, тауар белгісін заңсыз пайдалану.

2. Бәсекелестің бәсекеші тауарының сыртқы рәсімдеуін тікелей ұдайы өндіріс жолымен көшіру.

3. Сатушының сатудың қосымша шарттарын зорлап еңгізу;

4. Басқа бәсекелестің қызметін әдепсіз түрде салыстыратын жарнаманы тарату.

5. Тауардың нағыз қасиеттері мен сапасы туралы мәліметтерді жарнамада әдейі бұрмалау немесе жасыру.

6. Бәсекелестікті болдырмауға әкелетін нарықты қатынас субъектілерінің деңгейлес қосылуы т.б.

21.Таза бәсекелі нарық үлгісі және оның мазмұны.

Таза бәсеке- кезкелген ұқсас тауарларды сатушылар мен сатып алушылардың көптеген құрамынан турады. Бірде- бір сатып алушы мен сатушы жеке дара сұранымды, рынокқа тауардың түсуін немесе оның бағасын бақылай алмайды. Сатушы бағаны нарықтық бағадан жоғары қоюға дәрмені жетпейді, себебі сатып алушы өзіне қажетті мөлшерде тауарды рыноктық бағамен еркін ала алады. Әрбір сатушы бір ғана тауар өнімін сатады.