- •1 Тарау. Тұрақты ток қозғалтқышы
- •1.1 Тұрақты ток қозғалтқышының құрылысы және әрекет ету принципі.
- •1.2. Қозғалтқыштарды іске қосу
- •1.3. Қозғалтқыштардың техникалық деректері
- •1.4 Тұрақты ток қозғалтқыштарының пәк
- •1.5 Тұрақты ток қозғалтқыштарының сипаттамасы
- •1.5.1 Жұмыс сипаттамалары
- •1.5.1 Сурет. Қозғалтқыштың реттеуші сипаттамасы
- •1.5.2 Сурет. Жылдамдық сипаттамалары
- •1.5.3 Сурет. Сәттік сипаттамалар
- •1.5.4 Сурет. Қозғалтқыштың п.Ә.К. Өзгеруі
- •1.5.2 Механикалық сипаттамасы
- •1.6 Қозғалтқыштарды таңдау және электр машиналарына техникалық қызмет көрсету.
- •1.6.1 Электр жетегі үшін қозғалтқыштарды таңдау
- •1.6.2 Электр қозғалтқышын дайындау және сынамалы іске қосу.
- •2 Тарау. Электр жетегі технологиялық процестерді электрлендіру және автоматтандыру құралы ретінде.
- •2.1 Тұрақты токтың электр жетегі. Түлендіруші жүйе — қозғалтқыш
- •2.6 Сурет. Реверсивтік басқарылатын түзеткішімен электр жетегінің схемасы
- •2.2 Кернеудің тиристорлық реттегіші бар электр жетегі
- •2.11 Сурет. Үш фазалық жүктемедегі кернеудің тиристорлық реттегішін қосу схемалары: а — жалпы; б — күш бөліктері
- •2.12 Сурет. Асинхронды қозғалтқыштың u-тәрізді сипаттамалары
- •2.3 Тұрақты ток қозғалтықштарын басқару
- •2.3.1 Тұрақты ток қозғалтықштарын автоматтық басқарудың типтік схемалары
- •2.3.2 Параллельді қоздырудың тұрақты ток қозғалтқышының уақыт функциясында іске қосудың және динамикалық тежелуінің реверсивтік емес басқару схемасы
- •2.3.4. Тұрақты ток қозғалтқышының уақыт функциясында іске қосуы, реверс және эқк функциясында қарсы тежелуімен басқару схемасы
- •2.3.5 Тұрақты ток қозғалтқышын басқаруға арналған құрылғылар
- •4 Тарау. Тұрақты ток қозғалтқышын модельдеу үшін Labview бағдарламалық ортаның қолданылуы
2 Тарау. Электр жетегі технологиялық процестерді электрлендіру және автоматтандыру құралы ретінде.
Коммунистік қоғамның материалдық-техникалық базасын құру, біздің қоғамымыздың жаһандық экономикалық және әлеуметтік міндеттерін шешу халық шаруашылығының барлық салаларын толық электрлендірусіз мүмкін емес. Оның негізінде жүргізілетін өндірістік және технологиялық процестердің автоматтандырылуы мен кешенді механизация еңбек өнімділігін арттырып, жұмысшылар мен колхрзшылардың өмірі мен еңбек жағдайларын жақсартуға мүмкіндік береді. Мұның салдары ретінде кеңес халқының материалдық әл ауқаты өсіп, олардың рухани әлемі байытылады, қала мен ауыл арасындағы, дене және ақыл ой еңбегі арасындағы қырлары біртіндеп жойылып келеді.
Біздің еліміздің электрлендіру жоспарының жүзеге асыруындағы маңызды рөлді электр жетегі атқарады, ол қазіргі кезеңде түрлі өндірістік және көлік механизмдерінің, тұрмыстық құралдардың, су және газбен жабдықтау құрылғыларының, телевизиялық және ғарыш техникасының, медициналық аппаратураның және т.б. жетегінің негізгі түрі болып табылады. Елдегі өндірілетін электр энергиясының 60% артығы электр жетегімен тұтынылады.
Өнеркәсіптің металлургия, машина құрылысы, химиялық, кен өндіруші және басқа бірқатар жетекші салаларында, электр қозғалтқыштарының анықталған жалпы қуаттылығының барлық түрлерінің анықталған жалпы қуаттылығына қатысын көрсететін, электрлендіру коэффициенті қазіргі кезде 100% жақындап келеді. Электр жетегінің басқа мүмкін болатын жетектің жылу, гидравликалық және пневматикалық түрлерінің арасындағы басты орны немен анықталады? Электр энергиясының белгілі артықшылықтары оның өндірілу мен бөлу қарапайымдылығы, энергияның басқа түрлеріне айналдыру жеңілдігі болып табылады. Сонымен бірге электр жетегі өзінің бірқатар артықшылығы мен белгілерімен ерекшеленеді:
электр қозғалтқыштарының түрлі қуаттылық пен қозғалыс жылдамдықтарына жасалу мүмкіндігімен. Заманауи электр жетегінің қуаттылық диапазоны ваттың минутына жүздеген үлесінен он мың киловаттқа дейін ауытқиды, ал айналым жиілігінің шектері – біліктің айналым үлесінен минутына бірнеше жүз мың айналым минутына дейін;
агрессивті сұйықтықтар мен газдар ортасында, ғарыш кеңістігі жағдайында, төмен және жоғары температурада және т.б. түрлі жағдайда жұмыс жасауға арналған электр жетектерін жасау мүмкіндігі. Электр қозғалтқыштары уонструктивтік орындалуының түрлілігі электр жетегінің жұмыс машинасымен оңтайлы буындасуын жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
қарапайым құралдардың көмегімен жұмыс машиналарының атқарушы органдары қозғалысының алуан түрлі және күрделі түрлерін жүзеге асыру, сонымен қатар қозғалыс бағыты мен оның параметрлерін, жеделдетуін өзгерту мүмкіндігімен;
өндірістік және технологиялық процестерді автоматтандырудың жеңілдігімен, электр жетегінің жалпы автоматтандырылған өндірісті басқару жүйесіне қосылу қарапайымдылығымен;
Электр жетегінің жоғары ПӘК, қолданыстағы беріктігімен, қызмет көрсетуші персонал үшін қолайлы жағдайларымен, қоршаған ортаның ластануы болмауымен.
Отандық өнеркәсібімен есептеуіш техника құралдарының, микроэлектрониканың, жартылай өткізгіш түрлендірушілер, электр машиналары, аппараттар және автоматтандырылған электр жетегінің басқа элементтерінің өндірілуі және сериялық шығарылуы оның қарқынды дамуына, жетілуіне және халық шаруашылығындағы барлық салаларын автоматтандыру және кешенді механизациясының негізгі құралына айналдыруына ықпал ететін, маңызды жайтты атап өту керек.