3. Нәрестенің ересектермен қарым-қатынасы.

Жаңа туған нәрестеде әсердің көпшілігіне аяқтарымен қолдарың жөн-жозықсыз қимылдатып қоздырып жауап береді. Өмірінің алғашқы аптасында көру мен естуі жақсы жетіледі. Екі үш айға қарай бала үлкендерге көңіл аудара бастайды. Ересек адам балаға қарағанда, бала жимиып күледі. Бұны жадырау комплексі деп атайды.

Психологтардың пікірі бойынша бала алғашқы айларында өзінің тұйық дүниесінде тіршілік етуші жан иесі деп бағалайды. Сондықтан жаңа туған баланың бөтен дүниемен кездескендегі сасқалақтап абыржуы дейді. Психолог Фрейд жарық дүниеге келген баланың шыр етіп жылауы оны ана организімінен бөлінген сәтте болатың қамыға жылауы дейді. Нәресте өмірі тұтастай үлкендерге тәуелді үлкен адам болса организімнің қажетін қанағаттандырады, яғни шомылдырады, тамақтандырады. Үлкен адам баланы қолға алғанда нәресте мәз болып қуанады.Нәрестелік жас (0-1) үлкен адам баланың заттың дүниемен қарым- қатнасы жасауына көмектеседі. Қарым қатнас шеңберіңде сөздің алғы шарттары пайда болып яғни екі айлығында бала былдырап, уілдейді. Бір жасының аяғына қарай сөздерді түсіне бастайды.

Емтихан билеті № 8

1. Кіші мектеп жасындағы оқушылардың психологиялық дамуы пәні және міндеттері.

Қазіргі қоғам талаптарының өзгеруіне байланысты, еліміздің көркейіп өркендеуіне, ел талап- тілектерінің бетбұрыстарына байланысты жаңа ұрпақтың психологиясы да айтарлықтай өзгерістерге ұшырап, оны неғұрлым өмір талабына қарай өрістету міндеттері қойылады. Еліміздің егемендігі мен тіліміздің тәуелсіздігі де өскелең ұрпаққа жаңа талаптар қояды.

Бала психологиясын жан жақты зерттеп, оны терең білу, оның даралық ерекшеліктерімен үнемі санасып отыру мектеп пен мұғалімдерге жауапты да құрметті міндеттер жүктейді.

Бастауыш мектеп оқушысының психологиясы тек жас ерекшеліктеріне ғана байланысты емес, сонымен қатар тұрған, өскен ортасына,балабақшада болу- балмауына, тұрақтылық жағдайына, табиғи ортаға, әлеуметтік ортаға тағы басқа жағдайларға байланысты.

2. Балалар психологиясының даму тарихы,теориялары туралы жалпы түсінік.

Бала психологиясы — жас ерекшелігі психологиясының негізгі бөлімі. Ол адам өміріндегі тұтас бір кезең болып табылатын балалық шақтың психикалық даму заңдылықтарын зерттейді. Жас ерекшелігі психологиясының іргетасы болған Бала психологиясы 19 ғасырдың аяғында дербес пән ретінде өмірге келді. Бала психологиясының негізін қалаған — неміс ғалымы В. Прейер. Ол Бала психологиясын зерттеуде тұңғыш рет интроспекция әдісінен объективті бақылауға өтуді жүзеге асырды. В. Прейердің “Бала жаны” атты кітабы (1882) — Бала психологиясын жүйелі зерттеуді бастап берген психол. еңбек. Бала психологиясының пәні — балалық шақтағы психикалық дамудың жалпы заңдылықтарын онтогенезде ашу, осы дамудың жас кезеңдері мен оған өту себептерін анықтау. Бала психологиясы үшін басты мәселе — баланың психикалық дамуының факторларын, психикалық даму шарттарын түсіндіру.Психология ғылымында баланың психикалық дамуын түсіндіретін теориялар шартты түрде 2 үлкен бағытқа бөлінеді: 1) биогенетикалық; 2) социогенетикалық.

3. Психологиядан жас кезеңдеріне бөлу.

   Психологиялық жас кезеңдеріне бөлу. Жас ерекшіліктеріне байланысты кезеңге бөлу — адамның жасына сәйкес даму заңдылықтарына байланысты өмірін кезеңдерге бөлу. Адамның жас кезеңдерінің мазмұны белгілі физикалық, психофизиологиялық, психологиялық, әлеуметтік өлшемдермен белгіленеді. Бұлар арнайы жүргізілген зерттеулер нәтижесінде дәлелденген. Мәселен, жас мөлшерінің деңгейі, басында әрекет, ойын, оқу, еңбек т.б. түріне байланысты келесі теориялар бар.

Даниил Борисович Эльконин адам өмірін мынадай кезеңдерге бөлінеді:

Балалық шақ 0-18 жас аралығы.

• нәрестелік немесе бал бөбектік жас – 1 жасқа дейін;

• бөбектік жас - 1 жастан 3 жасқа дейін;

• мектеп жасына дейінгі кезең - 3 жастан 6 (7) жасқа дейін;

• төменгі сынып жасындағы балалар – 7 жастан 10-11 жас аралығы;

• жасөспірім – 12-15 жас;

• балаң жас 17-18 жасқа дейін.

Жастық кезең - 18-23 жас арасы. Оның өзі беске бөлінеді:

• алғашқы жастық (18-20);

• ортаңғы жастық(20-23);

Кемелдену жасы(25-60);

Егде жас(60-70);

Қарттық, кәрілік жас (70-тен әрмен қарай).^[1].

Емтихан билеті № 9