1799 Жылы қараша айында Орта жүз қазақтарына (45 000 отбасы) Ертістің оң жағасына қайтадан қоныс аударуға рұқсат еткен император: і Павел.

 

ІҮ. Абылай хан.

 Абылай хан өмір сүрген жылдары: 1711- 1781 жж.

Абылай ханның шын аты: Әбілмансұр

Абылай ханның бала кезіндегі лақап аты: Сабалақ.

Абылай ханның атасының есімі: Абылай

Абылай ханның атасы «Қанішер» Абылай билік құрған қала: Түркістан

Сабалақ атанған Абылай келіп қосылған әкесімен ағайындас болған Орта Жүздің ханы :

Әбілмәмбет _

   Абылай жоңғар шапқыншылығына қарсы күреске қатыса бастады: 15 жасынан

Орта жүздің ханы Әбілмәмбет  пен Абылай сұлтан Орскіге келіп, Ресей империясының билігін мойындаған жыл: 1740 жылы тамыз

1741-1743 Жылдары Абылай сұлтан тұтқында болды: Жоңғарлардың

Қытайлармен шайқаста жеңіліс тауып, Абылайдан көмек сұраған, Жоңғар тағына дәмелілердің бірі: Әмірсана

Қытай қолбасшылары  Фу Дэ, Чжао Хой бастаған әскердің Қазақстанға басып кірді:1757 жылы маусым

Қытайлар (Цин үкіметі) мол қолмен қазақ шекарасына басып кірді: Абылай тұсында

Цин әскерлерінің Қазақстанға  мол қолмен басып кіру себебі:_ Абылайдың Әмірсананы ұстап беруден бас тартқаны үшін.

*    Цин әулетіндегі әскери- саяси тартыстың қазақ елі үшін қауіптілігін түсінген Абылай хан, Әбілмәмбет, Әбілпайыз ақылдаса келе, Қытаймен арадағы кикілінді келіссөзбен шешуге бел байлайды. Сөйтіп ХҮІІІ ғасырдың 20-30 жылдарында жоңғарлар басып алған шекаралық аймақтағы жерлер дипломатиялық жолмен қайтарып алынды.

Абылайдың Қытай билігін мойындаған  жылдары: 1757- 1760жж.

*    Абылайдың аманат ретінде жіберген баласы:_______________________________________

ХҮІІІ ғасырдың 70 жылдары Абылай бірқатар соғыстарда соққы беріп, салық төлеуге мәжбүр еткен қала: Түркістан, Сайрам, Шымкент, Созақ.

Орта жүздің ханы Әбілмәмбет  қайтыс болған жыл: 1771жылы

1771 Жылы Орта жүздің ханы Әбілмәмбет қайтыс болғаннан кейін қалыптасқан дәстүр бойынша хан тағына отыруға тиісті мұрагер: Әбілпайыз.

Үш жүздің өкілдері Абылайды ақ киізге көтеріп, хан сайлады: 1771 жылы

 ІІ Екатерина Абылай ханды: 1778 жылы 24 мамыр Орта жүздің ханы етіп бекіту туралы грамотаға қол қойды

Абылай тұсында билігіне енгізілген өзгеріс: қазы- билерге шектеу қойды

 «Жеті жарғы» заңдарына хан билігіне шектеулерді Абылай: Мойындамады

*     Сот істерін шариғат ережелеріне сай жүргізетін билер қызметіне  шек қойды.

*     Өз сарайында топтасқан халық батырларының қолдауна сүйеніп, Абылай ойлаған жоспарын іске асырды.

*     Қазақстанның шұрайлы, құнарлы жерлерді Абылай ханның атынан бақылаған:Төлеңгіттер

48 . Абылайдың қыстақтары орналасты: Петропавл, Көкшетау, Ертіс өңірі, Ой, Ақтөбе

Абылай хан дамытуды қолдаған шаруашылық саласы: Егін шаруашылығы

Абылай хан жер өңдеу шаруашылығын дамытқан өңір: Ертіс, Есіл, Көкшетау, Тарбағатай.

Абылай ханның 1761 жылы ағаштанүй тұрғызу үшін бінеше ұста 200-300 пұт астық  жіберуді сұрап хат жазды: ІІ Екатерина

Абылайдың өте бір ұнатқан ақын: Тәтіқара

Абылай ханның ішкі және сыртқы саясатына әсер еткен дарынды адам: Бұқар жырау

Абылай хан жерленген қала: Түркістан (Қожа Ахмет Йассауи)

Абылайдың бас мирасқоры: Уәли