1. Темір тотығының белсенділігін есептеу әдісі

Қож құрамы, моль %:

FeO	MnO	CaO	MgO	SiO2	P2O5
15	10	40	10	20	5

Тәжірибе шарты t^о = 1600^оС; L₀ = 0,023; [О] = 0,075%;

Тәжірибелік мағынасы: а(FеО) = [О] / L₀ = 0,362м.д. = 32,6моль %.

1.1 Чипмен әдісі бойынша есептеу (молекулалық теория)

1 - тотықтардың моль санын анықтаймыз 100г қож үшін және темір тотығының мольдік үлесін анықтаймыз Х(FеО):

n_FeO = 15 / 72 = 0,208; n_MnO = 10 / 71 = 0,141;

n_CaO = 40 / 56= 0,715; n_MgO = 10 / 40 = 0,25;

n_SiO2 = 20 / 142 = 0,140; n_P2O5 = 5 / 142 = 0,035;

Х_FeO = .

2 - Бос тотықтардың және байланыстардың (қосарланған молекулалар түзелгенін ескере отырып) моль / 100г концентрациясын анықтаймыз:

n(FеО) = 0,208;

n (4RO ∙ Р₂О₅)₂ = 0,018;

n(4Roсв) = (0,715 + 0,141 + 0,25) - (2 ∙ 0,333 + 4 ∙ 0,035) = 0,3,

∑n = 0,3 + 0,208 + 0,167 + 0,0 + 8 = 0,693.

3 - Белсенділік: а(FeO) = n(FeO) / ∑n = 0,3 м.д. = 30 моль, %.

4 - γ(FеО) = а(FеО) / Х(FеО) = 0,3 / 0,123 = 2,44.

Есептелінген а(FеО) тәжірибелік мәнге сейкес келеді.

1.2 Мүлтiксiз иондық ерiтiндiлердiң теориясы бойынша есептеу

Қождың г / ион / 100г санын есептеу үшін және FeO белсенділігін есептеуде келесі формуланы қолдананамыз (7.1 - 7.9):

n(FеО) = 15 / 72 = 0,208;

nFе⁺⁺ = n(FеО) = 0,208;

∑n₊ = n(FеО) + n(MnО) + n(СаО) + n(МgО) = 0,208 + 10 / 71 + 40 / 56 + 10 / 40 =

= 0,208 + 0,141 + 0,715 + 0,25 = 1,314;

nО²^- = ∑n₊ - 2n(SiО₂) - 3n(Р₂О₅) = 1,314 - (2 · 20 / 60) - 3 · 0,035 = 0,543;

∑n^- = ∑n₊ - n(SiО₂) - n(Р₂О₅) = 1,314 - 0,333 - 0,035 = 0,946.

а(FеО) есептік мағынасы тәжірибеліктен 3,6 есе аз.

1.3 Тсир Самарин және Шварцманның түзетуі бойынша есептеу

7.11 - ші теңдеу бойынша:

lg(γ_Fе++ γ_О²^-) = 1,53(Х_(SiO4-₎) + Х_(PO4³-₎ - 0,17 =

γ_Fе++ γ_О²^- = 3,02; а_(FеО) = ХFe³⁺ Х_(O²‾₎γ_Fе²⁺ γ_О²^- = 0,09 · 3,02 = 0,27м.д. = 27%.

а(FеО) есептік мағынасы тәжірибеліктен 1,2 есе аз.

1.4 12 - ші формула бойынша есептеу М.Я. Меджибожский:

а(FeO) = 15 / 1,3 · 40 + 5 + 10 - 1,8(20 + 5 - 10) = 0,3 м.д. = 30 моль.

1.5 Кожеуров әдісі бойынша есептеу (жүйелi иондық ерiтiндiлердiң теориясы):

1. 100г қож үшін катион - г санын анықтаймыз ∑n₊ және иондық үлестерін (Хi):

∑n₊ = n(FеО) + n(MnО) + n(СаО) + n(МgО) + n(SiО₂) = 0,208 + 0,141 + 0,715 + 0,25 + 0,333 + 0,07 = 1,717.

Х₁ = 0,208 / 1,717 = 0,122; Х₂ = 0,141 / 1,717 = 0,082; Х₃ = 0,715 / 1,717 = 0,415.

2. 1873 ^оК кезінде:

lgХ₁ = 0,534[2,18 · 0,082 · 0,194 + 5,9(0,415 + 0,145)0,194 + 10,3 · 0,415 · 0,041] = 0,456.

γ₁ = 2,86а(FеО) = ХFе²⁺ ХО²^- γFе²⁺ = Х₁Х₂ = 0,122 · 2,86 = 0,35м.д. = 35моль %.

Х₄ = 0,25 / 1,717 = 0,145; Х₅ = 0,333 / 1,717 = 0,194; Х₆ = 0,07/1,717 = 0,041.

Тәжірибелік мәліметтерге жақын нәтижелер алынды.

Кожурев әдісі бойынша фосфордың және марганецтің а_(Р2О5), а_(MnО) металдағы құрамын қанағаттанарлықтай есептеуге болады қожбен тепе - теңдік жағдайында.