3.1. Қазақстан Республикасының іі-деңгейлі банктеріндегі бухгалтерлік шот жоспарының құрылымы.

1. ІІ деңгейлі банктің нот жоспарының концепциясы мен сипаттамасы.

ІІ деңгейлі банктердегі бух. есептің шот жоспары кластар бойынша бөлінген келесі шоттар тізімінен тұрады.

Барлығы 7 класс:

І класс-Активтер 1000-1999

ІІ класс-Міндеттемелер 2000-2999

ІІІ класс-Меншікті копитал 3000-3999

IV класс-Кірістер 4000-4999

V класс-Шығындар 5000-5999

VI класс-Шартты және мүмкін талаптар мен міндеттемелер 6000-6999

VII класс-Банк балансыны меморандум шоттары 7000-7999.

Банк балансында I-II класс шоттары бейнеленеді, IV-V класс банктің қаржылық шаруашылық қызметі туралы есеп беруінде көрсетіледі.

Есеп беру кезеңі бойынша анықталған қорытынды III класс «Меншікті капитал» шоттарымен бейнеленеді. Балансты шоттармен I-V кластар және VI класты баланстан тыс шоттар бойынша қозғалыс екі жақты жазба әдісімен жүргізіледі. Әр класта ең көп дегенде 1000 шот ашылуы мүмкін.

Шоттар төрт санмен таңбаланады:

1-белгі қай класта,

2-3-белгі қай топта жататындығын,

4- шот пен топтардың одан әрі таратылуы мен жіктелуін көрсетеді.

1. Активтер

Нақты ақшалай 1000-1999

ҚР Ұлттық Банкіне талаптар 1100-1149

Ұлттық Банкпен қайта қаржыландыру қолданылатын қазыналық міндеттемелер және басқа да жоғары өтімді бағалы қағаздар 1150-1199

Сатуға арналған бағалы қағаздар 1200-1249

Басқа банктерге орналыстырған депозиттер 1250-1339

Филиал арасындағы есеп айырулар 1350-1359

Клиенткрге талаптар 1400-1449

Жалпы резервтер 1460-1469

Капиталға инвестиция және субордикалық беремек 1470-1499

Материалды артықтар 1600-1602

Негізгі құралдар және материалды емес активтер 1650-1690

Сый-ақылар (мүдделілік) мен байланысты қосылған кірістер 1750-1791

Басқа да дебиторлар 1850-1899

2. Міндеттемелер 2000-2999

Банк депозиттері мен міндеттемелері 2000-2149

Клиент алдындағы міндеттемелер 2200-2249

Айналымға шығарылған б,ағалы қағаздар 2250-2349

Қазыналық міндеттемелер мен басқа да жоғары өтімді бағалы қағаздарды қолдану арқылы банктерді қайта қаржыландыру 2350-2399

Сый-ақы (мүдделілік) төлеумен байланысты қосылған шығындар 2700-2749

Басқа да кредиторлар 2850-2860

3. Меншікті капитал 3000-3999

Жарғылық капитал 3000-3028

Банк капиталдары және бөлінбеген таза кіріс 3500-3599

4. Кірістер 4000-4999

Корреспонденттік шот бойынша сый-ақы (мүдделілік) алумен байланысты кірістер 4050-4099

Орналыстырылған депозиттер, несиеленр және басқа да әр түрлі баағлы қағаздар мен инвестициялар бойынша сый-ақы (мүдделілік) алумен байланысты кірістер 4100-4499

Банктің коммиссиондық және басқа да кірістері 4600-4699

5. Шығындар 5000-5999

Депозиттер, несиелер, қарыздар және бағалы қағаздармен операциялар бойынша сый-ақы (мүдделілік) төлеумен байланысты шығындар 5020-5449

Банктің жалақы төлуге, шаруашылық-әкімшілік қызметіне байланысты шығындары 5720-5759

Басқа да операциялық шығындар, жоғалтулармен байланысты басқа да шығындар 5800-5999

6. Шартты және мүмкін талаптар мен міндеттемелер 6000-6999

Шартты және мүмкін талаптар 6000-6999

Шартты және мүмкін міндеттемелер 6500-6999

7. Банк балансына меморагдум шоттары 7000-7999

Мемориалды шоттар-активтер 7100-7199

Мемориалды шоттар-пассивтер 7200-7299

Мемориалды шоттар-басқа да 7300-7407

2. Класс топтары бойынша шоттардың жіктелуі.

«Активтер», яғни I класқа төмендегіледің есебі бойынша шоттардың тобы жатады:

• нақты ақшалай қаржылардың

• қысқа мерзімді несиелердің

• ҚР Ұлттық банкіне талаптардың

• қазыналық міндеттемелердің

• сатуға арналған бағалы қағаздардың

• банкаралық несиелер мен басқа банкте орналастырылған депозиттердің

• басқа банктің несиелері мен аввнстарының

• филиал аралық есеп айырулардың

• клиенттерге қойылатын талаптардың

• басқа да бағалы қағаздардың

• жалпы резервтердің

• капиталға инвестициялардың

• төлем бойынша есеп айырулардың

• материалды артықтардың

• негізгі қорлар мен материалды емес активтердің

• қосылған сый-ақы (мүдделілілк) кірістердің

• сый-ақы (мүдделілілк) шығындардың алдын-ала төлемінің

• бағалы қағаздар бойынша сый-ақылар мен жеңілдіктердің

• басқа да дебиторлардың және ауыспалы кезеңдегі уақытша активтердің.

Міндеттемелер, яғни II класқа мыналардың есебі бойынша шоттардың тобы жатады:

• талап ету депозиттерінің

• банктен алынған несиелердің

• овернайтнесиелердің

• ақша нарығының жедел банкралық несиелері мен депозиттерінің

• филиал аралық есеп берулердің

• клиент алдындағы міндеттемелердің

• айналымға шығарылған депозиттік сертификаттардың

• айналымға шығарылған басқа да бағалы қағаздар

• қазыналық міндеттемелер мен басқа да жоғары өтімді бағалы қағаздарды қолданумен банктерді қайта қаржыландырудың

• төлем бойынша есеп айырулардың

• алдын-ала төленген кірістердің

• бағалы қағаздар бойынша жеңілдіктер мен сыйақылардың

• басқа да ркедиторлардың.

Меншікті капитал, яғни III кластың жарғылықкапиталымен есебі бойынша шот топтары жатады.

Кірістер, яғни IV класқа келесілердің есебі жатады:

• банктегі несиелер мен депозиттер бойынша сый-ақылық (мүдделілік) кірістрдің

• қысқа мерзімді несиелер бойынша сый-ақылық (мүдделілік) кірістердің

• Ұлттық Банкте қайта қаржыландыруға жарамды жоғары өтімді баағлы қағаздармен қазыналық міндеттемелер бойынша сый-ақылық кірістердің

• сатуға арналған бағалы қағаздар бойынша сый-ақылық кірістердің

• басқа банктерге берілген несиелер мен аванстар бойынша сый-ақылық кірістердің

• филиалдармен есеп айыру бойынша сый-ақылық кірістердің

• клиенттерге берілген несиелер бойынша сый-ақылық кірістердің

• басқа да бағалы қағаздар бойынша сый-ақылық кірістердің

• инвестицияға салымдар бойынша сый-ақылық кірістердің

• муингтік операциялар бойынша сый-ақылық кірістердің

• банктің коммиссиондық кірісткрдің

• басқа д операциялық кірістердің

• еншілес компаниялардың және ассоциациялардың бағалы қағаздары мен акцияларын сатудан түскен кірістердің

• айыппұл, өсімақы, тұрақсыздық салалары

• басқа да кірістер

• салыққа дейінгі таза кіріс.

Шығындар, яғни 5-ші класқа келесілердің есебі бойынша шот топтары жатады:

• банк несиелері мен депозиттері бойынша сый-ақы төлеу шығындар

• талап ету депозиті бойынша сый-ақытөлеу шығындары

• басқабанктердің несиелердің сый-ақы бойынша төлеу шығындары

• овернайт несиесі бойынша сый-ақы төлеу шығындары

• филиалдар арасындағы есеп айыру бойынша сый-ақы төлеу шығындары

• клиенттердің депозиттері бойынша сый-ақы төлеу шығындары

• айналымға шығарылған депозиттік сертификаттар бойынша сый-ақы төлеу шығындары

• жоғары өтімді бағалы қағаздарды қолданумен байланысты сый-ақы төлеу шығындары

• қамтамасыз етуге берілген ассигнованиялау

• банктің коммиссиондық шығындары

• еңбекақы төлеу, іс сапар және міндеттерді ударулар бойынша шығындар

• жалпы шаруашылық шығындар

• табысқа салынған салықтар, басқа да салықтар мен жинаулардың шығындары

• амортизациялық аударулардың шығындары

• басқа да операциялық шығындар

• әр түрлі шығындар мен жоғалтулар

• айыппул, өсімақы, тұрақсыздық сомасы

• басқа ды шығындар

• күтпеген шығындар

• табысқа салынатын салық шығындары.

Шартты және мүмкін талаптар мен міндеттемелер, яғни 6-шы класқа банктің болашақ кезеңде пайда болатын және ло бойынша белгіді бір тәуекелділікте болатын талаптары мен міндеттері бойынша шот топтары жатады:

• аккредитив шоттары

• кепіл шоттары

• болашақта депозиттер мен қарыздарды орналасыру бойынша шоттар

• алу бойынша шоттар

• бағалы қағаздарды алу бойынша шоттар

• қаржылық фьючерстің шоттары

• бағалы қағаздарды сату бойынша шоттар

• қаржылық фьючерстің бағалықағаздарын сату бойынша шотар

• шетел валютасын сату, сатып алу бойынша шоттар.

Банк балансына меморандум шоттары, яғни 7-ші класқа банктің талаптары мен міндеттемелері әсер етпейтін операциялар есебі бойынша шот топтары жатады:

• мемориалды шоттар-активтер

• мемориалды шоттар-пассивтер

• мемориалды шоттар-басқалар.