Владимир Ферапонтов

 Кӧӧлмӧктӧрди чачылттып,

Jерлештерим ӧткӱлейт,

Jаҥмыр суузы асфальтта

Суучакталып биjелейт.

Мениҥ бӱгӱн сӱӱнгемди

Кем де бир де оҥдобойт.

Такыылта:

Чураанала ойноойдым,

Улустарды кайкаада.

Jаҥыс карам—чыккан кӱн

Бир ле катап бир jылда.

Jаєыс карам—чыккан кїн

Бир ле катап бир jылда.

Илбиизиндӱ кӧрӱнип,

Кайкамдыылык учкелер.

Jараш кино кӧргӱзип,

Jыргалымды улалттар.

Эскимолор артырып,

Куйундалып, jӱркалар.

Такыылта:

Чураанала ойноойдым,

Улустарды кайкаада.

Jаҥыс карам—чыккан кӱн

Бир ле катап бир jылда.

Jаҥыс карам—чыккан кӱн

Бир ле катап бир jылда.

Јэҥӱӱ-Кӱни

* композитор: Давид Тухманов *поэт: Владимир Харитонов - Кобзон.

Jеҥӱ-Кӱни бистерге

Каамык баала jедишкен,

Бу ла кӱнди кӧрӧӧргӧ

Кажыбыс ла чырмайган.

Такуу.

Jеҥӱ-Кӱни байрамды

Таары ыжы керелейт,

Ак-буурайган саамайды

Jашту кӧстӧр сӱӱндирлейт.

Jеҥӱ- Кӱни!

Jеҥӱ- Кӱни!

Jеҥӱ- Кӱни!

Такуу.

Тӱжи-тӱни Тӧрӧлис

Кӧс jуҥбастаҥ тартышкан,

Тынын-канын уулдарыс

Карам јоктоҥ берлеген.

Такуу.

Jакшы, эне, айландыс!

Jе ончобыс эмес не...

Jарым jерди ӧткелдис,

Jеҥӱбиске jеттис ле.

Такуу.

Юрий Лоза

Мен саалымла jаҥыскан

Jоткон, jалкын ӧткӱре

Салыым ченеп jӱзедим.

Нетеем jаҥыс мениле.

Мениҥ араай jооругым

Ӱлгерликле колбуулу,

Jол кӧргӱзет аайладуум,

Алтай меге эҥ баалу.

Такыылта:

Меге jаман эткемнеҥ

Качып jаткан эмезим.

Тыш-амырлык кӱӱнимниҥ

Алдын коорый аладым.

Каралыкта jӱргендер

Оҥдоолобойт--канайдар.

Jолым мени сӱӱндирер,

Токынаалык—кӧӧкӱдер.

Ӧткӧн ӧйлӧ колбууны

Ӱӱзе-кезе чабарым,

Оноҥ аары болгоонып,

Ичкеерленип барарым.

Мен саалымла jаҥыскан

Jоткон, jалкын ӧдӧдим.

Салыым ченеп jӱзӱжим,

Нени сенеҥ тапкайым.

Такыылта:

Jоорык кӱч те келишсин,

Меге тӱҥей—кем ле jок.

Jӱӱгим уур да болгоожын,

Чыдал jедер—коркыш jок.

Jе мениҥ бу ээдимим

Кээндикле бай эмей.

Ӧчӧш кӱӱним, о, туткай.

Тӱҥейле мен jеҥерим.

Кудашева Р.

Композитор (музыка):

Бекман Л.

Jылу, койу аркада

Чибичегеш jурттаган,

Jайы-кыжы jаҥыс ла

Jажыл торко оронгон.

Кыштыҥ калыҥ каарыла

Шуурган оны куумыган,

Корон сооктор болзо ло

Кабай кожоҥ сыйлаган.

Кортык койон алдыла

Майчыҥдадып ӧдӧтӧн,

Кӧк тӧ бӧрӱ jаныла

Меҥдей-шиҥдей jелетен...

Чӱ, калттарым, кыймыктан—

Балдар бисти сакып jат,

Чибичегеш айылдаарын

Болчоолорыс кӱӱнзеп jат.

Jаҥы jылды сӱӱнчиле

Чибичегис уткуужар,

Jӱзӱн-jараш сыйларла

Чӱмееркебей ӱлежер!

Корней Чуковскийдиҥ

Муха-Цокотуха деп ӱлгери аайынча.

Чымыл- Кымыл—кыҥыылак,

Алтындалган каарынак!

Ол jалаҥла jӱгӱрген,

Акча табып сӱӱгӱнген.

Базар барып садыжып,

Саламарга jединген.

Курт-коҥысты айттырып,

Чайга-чапка кычырган.

Айттырууга jерлештер

Чубашкылап келлеген,

Аш-курзактаҥ амзаалап,

Алкыш-быйан айдышкан.

Бӱгӱн Чымыл байрамдайт,

Чыккан кӱнин темдектейт!

Сиркелер де сыйга деп

Соокпок ӧӧдӱк экелген,

Сонуркаактар кӱйӱӱнип,

Сыкыйыжа берлеген.

Адаруулар jаанагы

Мӧтти сыйлап айдынган,

Айткан сӧзи- алкыжы

Мӧҥкӱлерге торгылган.

Кӧбӧлӧӧгӧш— jаражай,

Алама-шикир амзаган,

Алкыш сӧзин кысканбай,

Кымылаакты алкааган...

Той-jыргалды кенейте

Jӧргӧмӧӧжӧк ӱреген,

Кымыл-Кыҥыл кӧӧркийди

Jоголтторго умзанган.

«Альчыларым, болужар!

Jӧргӧмӧӧшти чабыгар!

Кӱндӱӱлегем адына

Jеткеримнеҥ айрыгар!»

Чарпаайышкан эдӱӱлер

Чыҥырыжып качкылайт,

Ӱстӱ-jуулу тамаштар

Ӱйеелерди тырмалайт.

Оорын-тӧжӧк алдында

Jаажынгандар тынлабайт,

Оҥко алар тартышка

Jаайылары чыклабайт.

«Канайтсаҥ ла онойткын...

Кӧӧркий, боойыҥ аргадан!»

Черткижеегис jырадӧӧн

Тынын алып секирди--

Чугууштаны чугуушсын,

Тыжын корууп ырады.

Кӱрӱм дезе кӧӧркийдиҥ

Буды-колын кӱлӱӱп jат,

Кыл-буузыныҥ учынаҥ

Бектеҥ ле бек тудун jат.

Кызыл канла jудынып,

Кал-коокумай кӧӧкӱнет;

Кымыл-Кыҥыл кородоп,

Каран кемге иженет?

Jе кенейте кайдаҥ да

Учуп келди Бӧкӧ-Нӧӧк,

Jаарыткышла jаарыдала

Каазырланды: «Бейи чык!»

Jӧргӧмӧӧжӧк jӱреги

Согулганы билдирбейт,

Бӧкӧ-Нӧӧктиҥ ӱлдӱӱзи

Базынчыкка jаҥылат...

Jаайымчы эр Чымылды

Омоорколду jединет,

Jӱрегинде санааны

Ончозына jетирет:

«Корууп алган кыҥылаак

Ал-санаамга jарады,

Кару элим jыргаайлык,

Айыл-jурттаҥ тӧзӧӧйли!».

Jаажынлаган качкындар

Айлангылайт jыргалга,

Jеҥӱӱчилди макташтар

Ашкындалат алкышта.

Куртыйактар, коҥустар

Ончолоры сӱӱнгилейт,

Кожоҥ, бийе, jаҥарлар...

Ойын-jыргал кӧндӱӱгет!

Тӱҥӱрлери тӱпӱлдеп,

Ток кылаптар биjеде;

Топшуурлары тыҥкылдап,

Томоноктор кожоҥдо.

Кӱл-чымылдар сӧгӱӱшлеп,

Кӧбӧлӧктӧр уткаалайт;

Чачактары jаайылып,

Чыккан кӱнлик кӧндӱӱгет…

Чымаалылар таажынып,

Частушкалар кожоҥдойт ;

Чымыл-Кыҥыл чинееркеп,

Чыккан кӱнин байрамдайт!

Бӱгӱн Чымыл байрамдайт,

Чыккан кӱнин темдектейт!

Улаалу

Улаазынаҥ уй ичкэн,

Иргээзинеҥ ийт jигэн

Улаалуны элтеерттип,

Уйгаштырып, болгоорттып...

Аттар, тӧӧлӧр jараттай

Jол-jоорыктаҥ амырайт;

Jоорыкчылар, мэҥдебей,

Азык-тӱлӱк тамзыктайт.

Бу--jолдордыҥ бэлтири,

Балтыргаанду Улаалу.

Кӱлӱӱмjилӱ улаачы

Кэлгендерге уткуулду.

Jоорыкчылар базаазы

Тӱни-тӱжи шакпыртта.

Jӱзӱн тилдер табыжы,

Туйгактардыҥ тибиртти...

Тӧмӧн, Кадын арjанда,

Бабырган туу ӱргӱӱлейт.

Туу-Каайаныҥ ӱстӱнде

Баjырт jылдыс койылат.

Улаалу

Узун jолдор белтири-

Улааркабас Улаалу,

Азып - тозып jӱргэнге

Айыл болор аргалу.

Тээнип - jоожып jӱргэнге

Токунаалды бэредиҥ,

Jэр jаражын сӱӱгэнге

Jэткил кӧӧрӱ сыйлайдыҥ.

Jэрге кааккан быдактаҥ

Jайканышкан агашту,

Jэр-ӧӧзӱмдик ажынаҥ

Jэрлештерис ток-тойу.

Таарып салган ӱрэннеҥ

Аламалар jайканат,

Тууда ӧскӧн jиилектиҥ

Амтам-таады сээзилет.

Jажарышкан ороомдор

Jайа-чача jаткылайт,

Jайканышкан чэчектер

Jиит-jиилэҥди сӱӱндирет.

Кин-Алтайда тӧс кала

Кӱннэҥ-кӱнэе jаранат,

Адын оныҥ ыраакта

Ар-бїткэнис мактадат.

Сӱӱген бистиҥ тӧс кала,

Амадууларыс курчуула;

Сӱӱндирэтен сӧзиҥле

Ал-санаасты бычуула.

Ижээмjилӱ Улаалу,

Иш-тожысты кӧндӱктир;

Алтайыбыс быйанду,

Артаарынаҥ кыыйындыр.

Бӱдӱӱмjилӱ тӧс jэрис,

Ӧзӧристи кичээгин;

Буурзаганду калабыс,

Ӧрӧ ӧӧзӱм алынгын !

Тӧс кала

Бислэ кожо jалтанбай,

Кэлер кӱнгэ кӧрӧдиҥ;

Бар jэдимге токтобой,

Кайыр ӧрӧ шуҥуйдыҥ.

Студенттердиҥ калазы,

Амадууларыс курчуула;

Билим - билик талазы,

Алтайысты бычуула.

Ижэмjилї калабыс,

Иш-тожысла оморкон !

Алтайыбыс--байлыгыс,

Ар-бӱткэнин кичээгин !

Буурзаганду калабыс,

Сэнле тудуш салымыс;

Бӱдӱӱмjилӱ тӧс jэрис,

Сӱӱжис--сэге, быйаныс !

Алкууларым--ак куулар,

Ак-айасла учлагар.

Алкыштарым--шуургандар,

Ак ийдээлэр шуурдырар!

Ӱн сээритбэс кӱӱк ӱнин

Ӱлгэрлэрим алынгай,

Ӱзӱл калган бӱр ыйын

Ӱн jогынаҥ такыгай.

Сэн укпаган сӧстӧрим,

Сӧзим jоктоҥ угулгай;

Сэн jогыҥда айтканым

Сэгэ, кӧӧркий, томылгай!

***

Ээлгир-эптӱ кыймыгыҥ—

Шаҥкыларлу кайыҥдый,

Токынаалу айтканныҥ—

Шымыранган аржандый.

Сэгэ, кӧӧркий, ээзиҥгэ

Нэни сыйлаар— билбэйдим;

Айса болзо, кӱӱниҥгэ

Ӱлгэр jараар—чӱмдэйдим.

Кӧстӧриҥди, кӧӧркийим,

Кандый сыйым сӱӱндирэр;

Санаам jэткэн сӱӱгэним,

Сӱӱжим качан айланар ?

***

Jӱрэгимдэ чэчэктэр

Jайканыжат кунукта,

Jаскы jылу эҥирлэр

Jылышкылайт ээриктэ.

Jаҥыс сэнлэ jӱрэгим,

Чынынча ла, ачылган;

Сэн баарыҥла jӱрӱмим

Чэчэктэргэ кӧӧмӱлгэн.

Эру-jымжак кӧӧрӱжиҥ

Тожоҥ ӧйим каайылткан,

Араай-jылуу сӧстӧриҥ

Ӧзӧгимди изииткэн.

Алып jӱр дэп, ээзиҥгэ,

Чӱмдэгээмди сыйлайдым;

Аалыс-аалын jолыҥга

Чийнэлэрди jайаадым !

***

Кара кӧстӧр чоктоорын

Каруузышта чаагылтсаҥ,

Карлагаштый кабагыҥ

Кӱлӱӱмjидэ оойнотсоҥ.

Ак колыҥла jааҥызаҥ-

Jэткэлэрим jаныҥга;

Аадым аадап кычырзаҥ,

Jок дэбэзим тушташка.

Имдэп ийзэҥ, кийниҥнэҥ,

Алаатыбай барарым,

Икиилидий ӱниҥниҥ

Аагынында jӱӱзэрим.

Кара кӧстӧр jаштарын

Кӧргӱспэгин, кӧӧркийим;

Кызу сӱӱштиҥ сӧстӧрин

Кысканбагын, сыргалjым !

***

Канча jылдар баажында

Кӧӧрӱштэнис jаҥжыккан,

Jӱрэгисте, сӱӱжистэ

Jӱзӱӱн-чэчэк чаалдыккан.

Ӧй ӧдӱӱжи, кэзиктэ,

Тура тӱжэ бэргэндий,

Ӧйкӧӧлишкэн санаада

Тургаактадып калгамдый.

Эмди сэниҥ кайдааҥды

Сэрӱӱн ээзин jэтирбэйт,

Эзен-амыр jӱргэҥди

Сэзээтэним сэстиртбэйт!

Эзэнимди сэн билип

Токунаайдыҥ, байала.

Ээригишти койылттып

Тымыып калдыҥ кайда да.

Ӧзӧӧгимди сӱӱш оды

Эмдигэ лэ изидэт,

Ӧрӧ jылдыс чоктооры

Эретӱӱмди кӱйбӱрттэт !

***

Кэм дэ сэнлэ jолдошсо,

Jол-jоорыгыҥ кӧндӱӱкбэс.

Кэлер таҥдар jаарытса,

Jӱрэк-буурыҥ ээрибэс.

Кӱӱн-санааҥ, билэрим,

Jаҥыс мэнле тынданат.

Каруузыжым чачпайдым--

Jылуу тушташ сакуулайт.

Бирдэ эмэс jӱрӱмис,

Бис экӱӱни чааксыдат;

Jаҥыс jолду саалымыс

Jастырууда кыйналат !

***

Ээригишкэ, айса, сэн

Шаайып калдыҥ, кӧӧркийим?

Эркэ кӧстӧ эртэ тӱн

Ширэп калтыр, сӱӱгэним.

Эш лэ болзо--болзынып,

Айса болзо, отурыҥ;

Эртэнгигэ ижэнип,

Амадууҥды саалбайдыҥ ?

Сакылтаалу салымыҥ

Качан бирдэ сӱӱнгэй нэ,

Санаа- кӱӱниҥ салганныҥ

Каруузыган кэлгэй нэ?!

***

Сэрээм салган болорыҥ,

Кӧргӧн jаҥыс кӧӧркийим ?

Сок-jаҥысты кӱӱнзэжиҥ

Качан токтоор—сурайдым ?

Эш бэдрэлӱ сыҥаарга,

Айса, туштап сэн калган;

Эрик jоктыҥ таабына

Алдырттыҥ ба, канайттыҥ ?

Jӱрэгимниҥ ээжиги

Сэгэ ачык, эмдигэ;

Jайдыҥ jылуу тӱндэри

Сандырадат бӱгӱӱнгэ.

Ороойтыжым jэткэлэк,

Ойто тушташ саакыйдым;

Озоогызы-- оҥгоолок,

Оноҥ сэгэ бӱдээдим !

***

Ӱлгэримди сыйлазам,

Сӱӱнэриҥ бэ, кӧӧркийим;

Кӱӱн-санаамды айдынзам,

Аайларыҥ ба, ӱӱрлэжим ?

Ӱлэшкээни — амтаамду,

Амадаагамды бэргэйнэҥ ?

Бӱгӱн санаам –- алааҥзу,

Амырымды быскайнэҥ ?

Сэн

Аркы jоктоҥ калааҥы

ӧйлӧр мэгэ сыйлагаҥ,

аймаашталбас солоҥы

ӧҥдӧӧрин дэ туттырткаҥ.

Jалкындардый jалттылдап,

ӧткӧн ӧйлӧр эзимдэ;

jонjолойдый чэчэктэп,

ӧчкӧн кӱндэр тӱжимдэ...

Алтын-Каазык jылдыстый,

амадуумда турадыҥ;

аскын-тоскын турнадый,

аадым аадап jайнайдыҥ.

Аайланайын, чолмоным,

алтайыҥды адазаҥ !

Аарып-чылап кэлгэжим,

алтын-сыным сыймаазаҥ !

***

Jаманымды таштап кӧй—

Jастыргамды оҥдоодым.

Ӧктӧӧнгӧмди ӧштӧӧбӧй,

Ӧткӱр кӧӧйгин—сурайдым.

Сэн дэ мэни качан да

Бу мынайда сурагаҥ.

Jок дээримдэ, ол тушта,

База-база jайнаагаҥ...

Эмди оорой болгоончо,

Бӱдӱр jаадым санааҥды.

Алын jӱрӱӱм jэткэнчэ,

Актаар турум аадыҥды!

Сэн ээзимдэ

Ээрӱ-эркэ кӧстӧрлӱ

Кызычагаш эзимдэ,

Ээриндэри каткылу

Экэм мэниҥ санаамда.

Кӱӱнзэк-каару сӧстӧри

Кайкаткан эди сӱӱжилэ;

Кӱрэҥ-кӱргӱӱл чачтаары

Кӧӧрӱн кэлэт эмди лэ.

Эмди, байла, сэн мэндий

Jажап калган jӱрэдиҥ,

Эртэ jашта сӱӱш-сысты,

Эр бойымдый, тӱжэйдиҥ?

Эркэ-эрӱ кӧӧрӱштӱ

Jаш туштарым эзээлэт,

Эриигиштэ сӱӱнӱштӱ

Jастыраалар кычырат !

Экэм

Элим-jоным ортоодоҥ

Талдаап алган кӧӧркийим;

Эҥ лэ jараш jарааштаҥ

Таабып алган экэйим.

Эҥ сӱрлӱӱниҥ артыгын,

Jӱрэгимлэ ылгаагам;

Эркэ-эрӱ чыраайын,

Jӱс кыстаардаҥ бэдрээгэм.

Эмди сэнлэ, сӱӱгэним,

Jӱрӱӱмимдэ сӱӱнэдим!

Эҥ лэ кааруу сӧстӧӧрим-

Jаҥыс сэгэ, кэлтээйим!

Аҥырлар

Эртэ jаста сӱӱнлэгэн,

Элэҥ-талаҥ аҥырлар.

Ээбирэде айланган,

Ээлбишлэгэн канаттар...

Эркэлээштиҥ, кӱӱнзэштиҥ,

Эштээништиҥ куштары;

Эш-бараандык jӱрӱӱмниҥ

Ээлэбэйтэн кэрээзи.

Ээбир jанган аҥырлар,

Ээзин-санаа экэлди.

Ээлеҥдэжип шӱӱлтэлэр

Эр-боойымды куйуултты...

Эптӱ-jӧптӱ jӱрӱмлэ

Эжим, бис тэ, каайыбай;

Элкем-тэлкем Алтайла

Эзээн тушта учууртпай !

Эмди база ӧӧркӧшпӧй,

Элдэ-jондо jӱрээлик;

Эдэр ишти уурзынбай,

Эптэп-тааптап эдээлик !

Эзен-амыр билээбис

Элэн чакка jурт болгой,

Эмээн-ӧгӧӧн бойлоорыс,

Эрчээш билбэс, нак болгой !

Јайнуу-алкуум

Эткэн кэрэк салтарын

Ӱзӱӱ-таарый билбэгэм,

Ээбир кэлэр буруузын,

Ӱӱрэм, экээм, сэспэгэм.

Кӱчӱркээгэмди,

Тыҥыыгамды

Аалынадым;

Јастыргамды,

Јаманымды таштап кӧй,

Кӧӧркийим!

Сӧстӧримниҥ коронын,

Колдорымныҥ јылгыырын

Јастыра дэп оҥдодым…

Тӧккӧн кӧстӧр јаштарын,

Тӱнниҥ аскан уйкуузын

Јайнуу-алкуум тӱзээтсин.

Кӱчӱркээгэмди,

Тыҥыыгамды

Аалынадым;

Јастыргамды,

Јаманымды таштап кӧй,

Кӧӧркийим!

Салдак-Боочы

(Саал-Дактыҥ боочызы)

Экпиндэлгэн ээзиндэр

Мында jайым ойнолойт,

Элбиреген кыйралар

Маҥдык кептӱ кӧринлэйт.

Аары-бээри ашкандар

Алкаангылап ӧткилэйт,

Jол-jорыкта jӱргэндер

Jаламаалар буулалайт.

Коштойында Сары-Кыр

Курчуулаган боочы бу,

Куйундалган салкындар

Кайнашлаган тала бу.

Алтай-Кудай, баш болзын!

Алын jолым аруутар,

Кийин jаным курчуулар.

Кэлэйимгэ jэткэлдим!

Кэлэй

Энэ болгон тӧрӧл jурт

Мэҥдэй-шиҥдэй ойгонот.

Эртэ таҥдак карайлайт,

Мэниҥ уйкум каайылат.

Салдак сууны jараттай

Сэргэк jыбар ээзиндэйт,

Сӱӱгэн jэрим ӱстӱӱлэй

Суйук ыштар jӱскилэйт.

Кызыл таҥдак jалбыжы

Таҥ-Чолмонды jаажыдат,

Кайран jэрим тыныжы

Тын-кӧксимди оойлодот!

Энэ-Кэлэй Алтайым

Эки байлу тууларлу

Энэ-Кэлэй Алтайым,

Эjэ-сыйын jаҥарлу

Эки Кэлэй Тӧрӧлим!

Эки колым кӧдӱрип,

Ак-jарыкка мӱргӱӱйдим;

Эҥмэгимди ээҥилттип,

Алтайымды мактаайдым !

Бала-барка курчуузын

Тӱндӱ-тӱштӱ бычуугар;

Буруубыс бар болгожын,

Таштап кӧйзӧӧр, канайдар !

Jэрлэштэрим айлында

От-очогы бэк турзын,

Jал-куйрукту малына

Jаман-jуудык jуубазын !

Кутус-шулмус jииттэрим

Ачу-аштаҥ ашпазын;

Кутук-суузын сууларым

Ала-кӧнчӧ соолбозын !

Кӧс одындый Кэлэйим

Кызыл-Таш-- энэ-туубыс

Кӱн-Энэниҥ алдында;

Сары-Кыр-- туу-адабыс,

Санаа-кӱӱнис ӱстӱндэ.

Кийим-тудым кээлэйтэн,

Усчыл-кээчил албатым;

Кэлген кижи байыйтан,

Кӧс одындый Кэлэйим!

Мэниҥ jуртым Кэлэйим--

Эки Кэлэй Алтайда,

Мааҥырлаган тӧҥдӧрим--

Эмдигэ лэ санаамда.

Ӧркӧлӧгӧн jиктэрим

Jажаргылайт jастарда,

Ӧлӧҥ эткэн jэрлэрим

Jарангылайт jайларда.

Кандыктаган чэттэрим

Койу агаш болкалды,

Балыктаган Салдагым,

Бай ла бойы, акjады.

Кайда да мэн jӱрзэм,

Jӱрэгимдэ--Кэлэйим.

Кородозом, тымуурзам--

Jаазылттадыҥ, Тӧрӧлим!

Кэлэйим

Аазып-jоожуп jӱрзэм дэ,

Адам айлын санайдым.

Аарып-чыылап ыраакта,

Айланарын болгоойдым.

Кӱрэҥ кӱстиҥ кӱндэри,

Кӱйбӱрэдэт санаамды;

Jаскы кӱӱктиҥ кӱкӱӱги

Jайнаттырат кӧксимди.

Энэ-Кэлэй Алтайым-

Айлым болгон Тӧрӧлим.

Эртэн-соҥзун jэдэрим,

Алтайымды алкаарым.

Аскын уулыҥ айланза,

Jайкап ийзэҥ, кабайым.

Айтканымды угала,

Jаажыт ийзэҥ, Кэлэйим!

Наралка

Сары-оошкы таҥдардыҥ

Аадыжыныҥ jаражын,

Сургулjындый кӱндэрдиҥ

Ажыыжыныҥ сӱрлӱӱзин.

Jайлуум кызыл чэчэктэ

Мӧҥӱн ыжын чӧӧйӱлттэт,

Jылдыстарым тӱндэрдэ

Мэгэ тӱштэр тӧӧгӱлттэт.

Jажын-jажыл мӧштӧрим

Jайканыжат кээндиктэ.

Jайы-кыжы арчыным--

Jажыл-кӱмӱш ӧҥдиктэ.

Арчын таады кӧксимди

Кээҥидэт лэ jэҥилттэт,

Аржан-кутук ичкэмдэ

Каным кайнап сӱӱндирттэт.

Тоолун айым тӱнӱктэҥ

Тӱмээн тӱштэр тӧӧгӱлттэт,

Тӧрӧл турлуум эмэштэҥ

Туйуктарды чэчкиилэйт.

Jажын-jажыл мӧштӧрим

Jайканыжат кээндиктэ,

Jайлуу айлым—сӱӱгэним,

Jажыл торко ӱстӱндэ.

Эзэн !

Эртэ таҥда jӱрэксип,

«Эзэн»-дэйдим, Алтайым !

Эбирэдэ jӱгӱрип,

Эзэнимэе сӱӱнэдим.

Эзэн слэрге, От-Энэм,

Ээлбип-jаалбып туругар !

Эзэн, каару айылым,

Эҥ лэ артык нӧкӧрлӧр !

Эзэн,эзэн, Кӱн-Энэм !

Эзэн,эзэн, тэҥэрим !

Эзэн,эзэн, тууларым !

Эзэн,эзэн,сууларым !

Эки jанда тааныштар,

Эзэн,эзэн, эзэндэр !

Эҥ лэ jуук тӧрӧӧндӧр,

Эпти-jӧпти кӱӱнзэктэр!

Эзэндэшлэ бу кӱнди,

Эрмэктэшлэ баштаактар.

Эҥ лэ jакшы сӧстӧрди

Эркэлэжип айдаактар.

Эзэн jӱрэр, энэйим !

Эзэн болор, адайым !

Эзэн сэгэ, Тӧрӧлим,

Эзэн,эзэн, эзэним !!!

***

Ӧлӧҥ ишкэ кӱнлэ тэҥ,

Ойгонтоныс jаш тушта.

Тӱн кирзэ лэ jалаҥнаҥ,

Айлаантаныс айлыска.

Jайдыҥ кыска тӱндэри

Jаш бойыска jэтпэтэн,

Кӧгӧӧндӧрлӱ тӱштэри

Кандый тӱргэн ӧтлӧйтӧн...

Колхоз ижин кӧӧрӧмлӧ

Эткэн туштар ундулбайт,

Эбирбэйтен ӧйлӧргӧ

Кызыл таҥдар кунуклайт !

Коноочыны чӧӧктӧри

Айылчыныҥ кэлэри

От-очокто ырыымду,

Коноочыны чӧӧктӧри

Озоогыда баай-чӱмдӱ.

Энэлэрим чӧмчӧйип,

Кӱндӱӱ-кӱрээ этлэйтэн;

Оноҥ тӧжӧк салгылап,

Амыр уйку кӱӱнзэйтэн...

Эмди сени, коноочы,

Кэм онойдо кӱндӱӱлэйт;

Эскирэген jаҥдашты

Кажы jэрлэр унутпайт?

Кижикӱӱнзӱ jаҥысты

Jаҥыртсаабыс кайдарыс,

Кылык-jаҥыс jакшызын

Jаҥдазаабыс—ӧзӧрис!

Jылыйтуум

Мэндэ нэ дэ jылыйган,

Нэ дэ jэтпэй тургандый.

Кӧс одындый, та нэ дэ…

Согоно баажындый, та кэм дэ

Мэннэҥ та нэ ыраган,

Кӧксим эмди--курудый !

Кэмгэ дэ cэн jаан чаптык

Болбогоҥ нэ, jе салым

Сакытпады. Канайдар?

Сысты нэгэ шиҥирэр?

Кара тӱндий, о, карык,

Канай сэни ӧткӱӱрэр !

База ла бир чэнээлтэ

Кэлди ушкуш ӱстӱмэ.

Алтай-Кудай табы нэ…

Jайааныбыс билгэй лэ…

Тӱш

Тижим тӱшти тӱжӱмдэ-

Тӱбэк кэлэр бэлгээзи.

Ийдим улуйт кэзиктэ.

Нэгэ болды ыраазы?

Нэ дэ болзо, канайдар?

Алтай-Кудай кӧргӧй лӧ.

Эртэн кэмди ыйладар-

Салым, конок билгэйлэ!

Озолдыра сэзээле,

Оны канай токтодор?

Эртэнгизин билэле,

Сӧсти кэмгэ jэтирэр?

Тижим тӱшти тӱжӱмдэ-

Болор нэмэ болгой ло!

Туйук санаа кемди дэ

Бӱдӱӱрилтпэ бодооп ло!

06.02.12j.

Ырыымым

Кӧзим тарткан канча кӱн-

Ачынышла ӧткалды,

Кара кӱчтэр jэҥӱӱзин

Албан-кӱчлэ алалды.

Болгон нэмэ болгон ло-

Сызым тӱҥэй сыныгар.

Бӱркӱк кӱндэр тӱҥэйлэ

Солоҥыттып айазар.

Базынышта jаантайын,

Байла, узак болбозым.

Кэлэр ӧйдиҥ jаркынын

Кӧгӱзимлэ сэзэдим.

Jэҥдирттип алганым-

Ак санаалар чаагылткай;

Jэҥ jастан та калгажым,

Ак-аруулык чаалыгай!

Каарытырым

Бу ла кӧрзӧм, ак-буурыл

Таадак болып калттырым.

Бажым чачы--боро кӱл,

Тазаар ӧйгӧ jэттирим.

Балдарым да jаанайла,

Айыл-јуртту јаткылайт.

Баркалар да чыдайла,

Аары-бээри учурлайт.

Кармай алзам-- кӧлӧткӧм

Тымык санаа экэлэт,

Кажайышкан jылдарым

Таҥдакталып кызарат.

***

Баркыларым алкаайла,

Бар-jогымды бэргэйим;

Бу jӱрӱмди мактайла,

База барын кӧргӧйим !

Чыккан кӱним

Бу бэжинчи бар jылым

Ээбир кэлди сыр-маҥла,

База такып бу кӱним

Ээкчэл кэлди учышла.

Апаайышкан каргандар

Эптӱ сӧзи эзимдэ,

Айткан мэгэ алкыштар

Эмдигэ лэ санаамда.

Адам-энэм айтканын

Бӱдӱрбэйтэн аргам jок,

Алтай-Кудай бэргэнин

Болсынбайтан табым jок.

Эл-тӧрӧгӧн, jууктарым,

Кэлгэнээргэ сӱӱнэдим,

Эки jаактаҥ окшоойдым,

Кучактанып jыттайдым !

Каруузыжып, кӱӱнзэжип,

Куучын-эрмэк баштаактар;

Аш-курсактаҥ амзаажып,

Алкыш-быйан айдаактар.

Jаскы jылу ээзиндий,

Jаҥар кожоҥ jаайылзын;

Октол кэлгэн куйундый,

Ойын-jыргал кӧӧjизин !

***

Чыккан кӱним тэмдэктэп,

Адам-энэм санайдым.

Ак-jаарыкка алкаанып,

Чын сӱӱништэ кӱйэдим.

Быйан Слэргэ, Jайаачым!

Быйан Слэргэ, Быркандар!

Быйан Слэргэ, Алтайым!

Быйан Слэргэ, тӧрӧӧндӧр!

Тулаан айдыҥ бу кӱни

Jӱрӱӱмимдэ ааҥылу,

Jалттырт-jаарык кӧргӧним

Тэн нэдэҥ дэ агару!

Алтай-Кудай мактайдым,

Ак-jаарыкка--быйаным!

Арга-чыдал бэригэр,

Алын jолым ачыгар!

Кыспаакчылар

Ойто мэни кызаарга,

Шоотчыларым чырмайлайт;

Ойнодышта арттарга,

Шакпыртууны куйултлайт.

Бой-бойлорын кӧӧкӱдип,

Тыҥзынышта эзирлэйт.

Баайды, jаҥды кирээлэп,

Тардаҥдажып тургулайт.

Албатыныҥ таптарын

Тэпсээр ӧйлӧр ӧткӧн нэ!

Алды-кийнин шӱӱйтенин

Тэнэксӱӱлэр билэт нэ?

19.05.12 j.

Jӱрӱӱмис

Jӱрэк согуп турарда,

Jӱрӱӱм баалап jӱрээктэр;

Салым улал барарда,

Санааркабай иштээктэр.

Бӱгӱнгизин болзынар,

Болоорзыныш jаайлазын.

Эртэнгигэ ижээнэр

Эрээтӱӱжӱ jоголзын.

Jӱрӱм jолы мыйрыҥдап,

Кызалаҥдар кыйыылзын;

Jакшы аадыс адалып,

Кэрэктэрис jаранзын!

19.05.12 j.

***

Jӱӱдэш эмди ундуулып,

Jӱрӱӱм кэзээм кубуулды;

Кэрэк-jарак оҥдолып,

Корондолыш токтоды,

Jобол jоктыҥ jоболы

Jӱрэк эмди оорытбайт,

Кэрэк jоктыҥ оорузы

Кӧксим мэниҥ сыстатбайт.

Калас ӧткӧн jылдарым

Карам эмэй, Салымым;

Канча jазым, jайларым

Каару болбой, Jӱрӱӱмим!

***

Ичсэ бискэ нэ туза?

Ичпэзээбис нэ болгой?

Бу ла сурак jӱрӱӱмди

Булгайт ошкош jастырлай.

Ичпэс аргаас jок ошкош-

Амзап ийзээс кайтай нэ?

Ичкээризи--jылаҥаш,

Алдындаагыс ӧткӧй нэ?

Кэмлэ кожо ичэрин

Кэм кэмгэ дэ jартабайт,

Кемjӱӱ-кирээ билэрин

Кэрэккэ дэ кошлобойт.

Ичин aлзa--jакшызын,

Билинбэстэ сэспэйдис;

Ичтиҥ-буурдыҥ оорырын,

Билэ-тура табадыс.

Jаан ашты баайлайла,

Амзап jӱрэр арга кэлгин!

Jыга ичиш токтойло,

Аайлан jӱрэр санаа калгын!

Jаман-jакшы кэлгэжин,

Амзап ийтэн аш эмэй!

Jэҥил-кӱчти ӧдӧрин

Аайлажып та ол бэрбэй!

***

Тэмдээлэжип санаасты

Jӱрӱмдэлттип jазаактар,

Таҥдакталган таҥдарды

Jакшылыкту уткууктар.

Тээриркэжип этсэбис,

Кэрэктэрис кӧндӱӱгэр.

Тэҥдээлэжип тутканыс,

Канча чакка арткалар.

Эпти-jӧпти jэрлэштэр

Эпjоксынбай кӱӱнзэктэр,

Бой-бойысты jӧмӧӧктӧр,

Буурзанышта чӧҥӧӧктӧр!

***

Кыштыҥ тӱни.Компьютер.

Та некролог,та уткуул...

Кӱндэр ӧтлӧйт, эҥирлэр…

Тӱнтӱрэйгэн карачкыл.

Ӱӱлэ-коонок сыймаадап,

Кунуугымды айдайдым...

Ӱлгэримди учурлап,

Кэмгэ бӱгӱн сыйлаарым?

Баркаларды jаажыдып,

Акыр, барып кэлэдим;

Башта санаам сээргидип,

Айылдап мэн барадым...

***

Бой-боойысты оҥдоштон

Ӧйлӧр качан кэлгэй нэ,

Кижи адын адаантан

Jӱрӱм кэмге jэткэй нэ ?

Шуну батыр кэлэрин,

Айса, сакып карыырыс;

Айса jӱрӱм jаражын

Киноноҥ ло кӧрӧрис ?

Кыймык jоктоҥ отурзас,

Кем бистэргэ болужар;

Амырысты ла кичээзэс -

Алын jолыс тапчыркаар !

Кижиликтиҥ салымы

Кажыбыстаҥ ла камаанду,

Каралыкты jэҥэри-

Кэмибистэҥ лэ аргаалу!

***

Ӧткӧн ӧйдӧ jӱргэним

Калас ӧдӱп артпаган,

Кызалаҥдар ашканым

Ӧрӧӧликти кууйӧрӧн.

Jаштар сыгар jабарлаш

Канча чыдуум чэнээгэн,

Jара согор jамандаш

Кылыгымды каадырган...

Бала-баркам кӧзинэ

Чикэ кӧрӱп jӱрэрим.

Буруу болзо--бойым ла

Чэнээлтэзин аларым.

Ӧткӧнимгэ тайанып,

Эм дэ кӧпти эдэрим!

Ӧктӧӧмимгэ тайанып,

Эдэр ишти jэҥэрим!

Бу jӱрӱӱмдэ

Алдырткам да кэмге дэ.

Сабаттырткам,соктурткам,

Соолустагам, сӱрнӱӱккэм...

Кайкаалагам, кунууккам,

Караайлагам,jыгылгам...

Бӱдӱӱрӱлиш jыкпаган

Бӱдӱӱмjигим чачпаган

Айтырткам да кэзиктэ,

Алдырткам да кэмге дэ.

Сабаттырткам, соктурткам,

Соолустагам, сӱстӱӱрткэм...

Jиит тушта каткымды

Сысту санаа соолыды,

Jылбырт-ээлгир сынымды

Саарсу-саптар ээлэнди...

Кара баажым буурайды,

Аалын кӱндер астаады;

Кийин jолым узаады,

Алтын кӱзим ачылды!

Этпэгэмди эдэргэ,

Эм дэ ӧйим бар эмэй.

Айтпагамды айдарга,

Арткан кӱндэр jэдӧрбӧй!

Эдӱӱм

Алкаап эткэн эдимим

Албатыны сӱӱндиргэй,

Эптэп эткэн бу ижим

Элгэ-jонго jарагай.

Кээркэмэлдэп эткэним

Канча чакка туркалгай,

Кулjамалап кэскэним

Кӧӧрӱмjиккэ арткалгай.

Чолоологон иштэрим

Кӱӱн-санаалар jаарыткай,

Чӱмдээмэлдэп jонгоным

Кӱлӱӱмjилэр чаагылткай!

Элэс маҥду jорыгым

Он тӧртӱдэ баштап ла

Ӱлгэр чӱмдэп умзангам,

Оноҥ jуурук аабына

Ӱстӱӱктирткэм, алдырткам.

Калаҥылык ӧйлӧрим

Сыр-кожоҥдо ӧтлӧгӧн,

Кандый иштэ шокшоорым

Санаам мениҥ тийбэген.

Узаныш та, кэзээктэй,

Уур-кӱчтэрин чэнээткэн.

Кол сууланыш, о, jайлай,

Кылыгымды каадырган.

Эмди кӧрӱп тургажым,

Jайым куштый учтурым;

Элэс jӱрӱм маҥтажын

Jэҥип болбой арттырым.

Jэ, эмди дэ, jорыгым

Сыныкпаган—кӧндӱӱгэт,

Маҥ-баажында эткэним

Мэни ойто кӧӧкӱдэт !

Тургаактыру

Та кэмгэ дэ jылдарга

Туйуктаткам--ачылды,

Тургаактырткам--чэчилди.

Турум эмди jайымда.

Бу эдӱӱлэр ,ол эмэзэ,

Кинчэликтэҥ кэлгэн бэ;

Буруу jоктыҥ буруузы

Бойымнаҥ ла чыкты ба ?

...Кижи адын саткажым-

Кату каруу истэшкэй,

Каралыкка jаайылзам-

Кайран баажым саалынгай !

***

Jастыыргамга эмдигэ

Эп jоксынып jӱрэдим,

Jаман кылык эткэмгэ

Эмдигэ лэ бӱтпэйдим.

Эр-jаажына эмди мэн

Эткэнимди актаарым,

Эткэн нэме салтаарын

Сайраадарга jайнаарым.

Тэнээргэмди таштагар,

Тойбодымда бэктэгэр;

Тыҥзынгамды тыыдыгар,

Тобыракла кӧмӱгэр!

Мэн—бай

Ай алдында адамдый,

Ада-Тӧрӧл Алтайым;

Кӱн кӧзиндэ энэмдий

Кайран Кэлэй Алтайым!

Айайым дэп кожоҥду

Кожо ӧскӧн уулдарым,

Ойойым дэп jаҥарлу

Кызыл-марал кыстарым!

Агын суузы ак сӱттий,

Арчын сынду Алтайым;

Ар-бӱткэни чӧрчӧктий

Ака-сыйын албатым!

Ӧткӧн тӱндэ уйкуумда

Энэм ойто тӱжэлди,

Ӧйкӧл кэлгэн санаамда

Эрикчэлим кайнады.

Тыш-амырлык jӱрӱмди

Ойто кӧрдим тӱжӱмдэ,

Тыныыскыган санаамды

Ойгос ийди та нэгэ?

Кунукчылдык, сэн мэгэ

Кэjинетийин нэ кэлдиҥ?

Каару энэм тӱжӱмдэ

Кээjиримди таапчыттыҥ...

27н2014

Ада-энэм эзээмине

Кэм дэ бистэҥ jылыйат—

Кийниндэ лэ jоктойдыс,

Каруу сӧӧзис ороойтыйт—

Калаҥыда ла аайлайдыс.

Кылчас эдип кӧрбӧйдис,

Кыҥыс эдип укпайдыс.

Кэрексишпэй ырайдыс,

Кӱӱнзэшбэстэҥ чиҥэдис.

Кэм кэмге дэ кэрэктӱ—

Оны баалап jӱрээли,

Кэмибис тэ ӱлӱӱлӱ—

Оҥко алып барбайлы!

Л.В. Кокышевтиҥ эзээминэ

Ак чаазындап шӱӱгэни

Ал-санаабыс кээҥиткэй,

Ак санаанып эткэни

Алкыштанып jаарыткай.

Jӱрӱм сӱӱштӱ jӱргэни

Jозок болып улалгай,

Jакшылыкты тоогоны

Jэрлэштэрди кӧӧкӱткэй.

Алтайыстыҥ уулыныҥ

Ады-jолы— ӱргӱӱлjик,

Албатызын сӱӱгэнниҥ

Ат-нэрээзи—мӧҥкӱӱлик!

Омар Хайям эзээминэ

Омар Хайям рубайы

Озоогыдаҥ аайладат,

Оныҥ сӧзи-кылыжы

Оойлоткылап ойгозот.

Ойгорлыктыҥ тӱбинэҥ

Чындык санаа угулат,

Орчылаҥныҥ ӱстӱнэҥ

Чӱмдэмелӱӱ урулат.

Чактарлыкты ӧткӱрэ

Улуу сӧзлик чаалыгай,

Чучуурашкан бистэрге

Улаамjылык сыйлагай!

Экинур-Алтайдыҥ

бичиичи Jыбаш Кайыҥчин эзээминэ.

Сӧс-jууруктыҥ уусчылы

Бу ла коштой иштэнгэн,

Сӧгӧӧ айткан куучыны

Бой-боойысты кайкааткан.

Jыбаш нэни айтса ла

Куучын болып калатан,

Jабар сӧзи jогыла

Кӱӱнибисти бийлэнтэн.

Айткан эптӱ сӧзинэҥ

Оморкоолду болгоныс,

Айланчыкту айлынаҥ

Оойлодуулу чыктаныс.

Бичиктээгэн jӱрӱми

Эр-jажыска jаарыткай,

Бӱдӱмjӱӱлӱ эткэни

Ээлэн-чакка чаалыгай!

А.Г.Калкин jэстэейдиҥ эзээминэ

Тэгериктӱ чийӱӱлэр

Ичиндэги мӱркӱттэр

Эмдигэ лэ санаамда.

Айдып кӧйгӧн сӧстӧрӧӧр,

Артып калган кайлараар—

Албатылык тӱӱкидэ.

Тэҥэридэ тэмдэктӱ

Чыккан кӱни-- эзимде,

Тэлэкейгэ быйанду

Чӱмдээгени—jӱрӱмдэ.

Албатылар эзиндэ

Ӱйээлэрге арттыгар,

Агаруулык Алтайда

Ӱргӱӱлjигэ чаалыгар!

Поэт Ш.П.Шатиновтыҥ

эзээминэ

Алтын сӧстиҥ аалыбы,

Сӧзлик сӱмэр кэзэри

Алтайыстаҥ ырады.

Сагыш одым каарыкты...

Ойгор сӧстӧр тизӱӱлэп,

Ӱлгэрлэр ол чӱмдээгэн;

Ончо jанын кӧрӱӱмдэп,

Шӱӱлтэмэлдеп бичигэн!

Ээлӱ, баайлу аар-jӱгин

Уурзынала чачпайтан,

Эрдиҥ кату чэнэлин

Урнукпайла ӧдӧртӧн.

Алтын сӧстиҥ аалыбы,

Сӧзлик сӱмэр кэзэри!

Сӧстӧҥ туткан мӧҥкӱӱгэр

Jаркындалгай Алтайда,

Сургылjындый сӧстӧрӧр

Jаҥылангай чактарга!

Поэт Шатра эзимдэ

Эзэн тушта алдында,

Эптӱ-jӧптӱ болгоныс.

Айры jолдор баажында

Амзажып та jӱргэнис.

Акка-чэккэ тайанып,

Сӱӱгэн jэрин алкаайтан;

Ак-караны ааҥылап

Сӱрӱнӱӱгип шуҥууйтан!

Куулгазынду поэзия

Канjаабысты колбогон,

Кан-Алтайдыҥ тӱӱкизи

Кӧӧрӱм-санаас jууктаткан.

Ого шахмат ойын да

Агаруулык билдиргэн.

Шатырааларды, чындап та,

Аалыптарга тӱҥдэген...

Таайларым

Таайлар эзэн тужында

Тойлоп-jыргап jӱргэнис,

Тодош-кыпчак ортоодо

Таайлу-jээндӱ болгоныс.

Шыргайтылап, Кэлэйлеп

Канча кожоҥ чӧӧйтӧнис;

Шылырт эдип, элээстеп

Каамык jолдор ӧткӧнис...

Јэҥэлерим јаҥаарлап,

Каруузышты кӧӧjиттэн;

Јэти кӱнгэ јыргаалып,

Кӱндӱӱ-кӱрээ токтоойтон.

Айылдашкан ӧйлӧрис

Тумаантылат ыраакта;

Амыр jадып балдарыс,

Тӧрӧӧнзишкэй чактарга!

Бэлэков Мишкэниҥ,

акамныҥ эзээминэ

Jуу ӧйлӧрдиҥ балдары

Калjу шыра кӧрлӧгӧн,

Jэрлештэрис онтууны

Кожоҥыла jэҥлэгэн.

Кандык-мааҥыр, ӧркӧлӧ

Калдыктарыс тынданган,

Тэргэн ашла, чаракла

Колхозторыс иштэнгэн.

Jуучыл адалар сакыылап,

Ага-сыйын каарыккан;

Jуучыл молjу бӱдӱрип,

Арка-сыны бэржиккэн.

Ишмэкчилик баатырлык

Ээзибистэ чаалыгай,

Иштэ тыҥыыр нааjылык

Эзээндиккэ кычыргай!

Поэт Борис Укачинниҥ

эзээминэ

Поэт Борис Укачин

Бӱгӱн ӱйээ эзиндэ,

Поэзияда эткэни

Бистиҥ Алтай тӧӧриндэ.

Кайарлыктыҥ jаражын

Гомер чилеп jуураган,

Кару jэрин--Тӧрӧлин

Кайдаҥ бээри мактаган.

Кокышевке мокодо

Коокырладып туратан,

Каарыгышка кирзэ дэ,

Кӧкси оойлу jӱрэтен.

Гамзатовтый талантту

Кэмди бӱгӱн кайкаарыс?

Кайран Борис калапту—

Калык была алкаарыс!

Орто Азияныҥ каарындаштык элдэриниҥ Кара-Јорго дэп

кожоҥ-бийэзинэ тайанып:

Кара- Jорго

Кара-Jорго оокурды, ал-санаамды jаарытты;

Jал-куйругын jаайылтты, бийэ-оойын башталды.

Кэй-тамандар тизирэп, jӱректэрис оойлотты;

Jаҥар-кожоҥ jааҥырап, каару элис оойноды.

Кара-Jорго киштээди, оойын-jыргал кӧндӱӱгэт.

Jаандар-jаштар бийэде алтын-сынын jэҥилттэт.

Кайран элим куйуулат, кожоҥ-бийэ кожылат.

Jакшы-jаман ундулат, сӱӱш бистэрди олjоолойт.

Кара-Jорго карайлайт, jиит-jиилэҥдэр ойноолойт.

Кожоҥдошко кирижэр! Бийэлэште туружар!

Карган-тижэҥ сандырайт, jаарындары кыймыктайт...

Кӱӱнэр салган кӧӧркийгэ колыгарды бээригэр!

Кара-Jорго jэр чапчыйт, кэм кэмгэ дэ кунугат—

Кӱӱн-санааҥды сӱӱгэҥгэ бу кӱрээде jэтирзэҥ.

Кэм кэмди дэ бээдирэйт, кэм кэмгэ дэ кӱӱн салат—

Кээмзинбэстэҥ, бу ла кӱн кӧӧркийиҥгэ айдынзаҥ.

Кара-Jорго бийэлэйт, ака-сыйын jууктажат;

Бала-барка тааныжат, буурзашкандар—сӱӱмjидэ.

Коому-бийэ улаалат, карындаштар сӱӱнгилэйт;

Бастырабыс ойнооктор, бар калыгыс—кӱрээдэ!

Ат-эрjэнэни мактайла, Алтайысты алкаактар;

Jаан кӱрээдэ бийэлэп, Jайааныска сӱӱнэктэр.

Айлу-кӱндӱ тэҥэрис, аржан-куттык сууларыс—

Jаажын-чакка ӱргӱӱлjик, jаантайынга баайлыгыс!

144