Мәдениет
«Қозы Көрпеш Баян сұлу» ең көркем нұсқасы тараған. Шөженің айтуымен.
1813 жылы омбыда, 1825 жылы Орынборда ашылған әскери училищелер негізінен айналысты: Ресейлік билеу әкімшілігі үшін шенеуніктер даярлаумен.
1831 жылы қыркүйек айының 18-і күні орысша білім беретін училище ашылды: Семей қаласында.
1844 жылы Орынборда ашылған оқу орны: Неплюев кадет корпусы.
1843-1913 жылдары өмір сүрген ақын, сазгер, дарынды күйші. Ақан сері Қорамсаұлы
1848-1849 жылдары Каспий теңізіне жасаған экспедицияны басқарды: Г.С.Карелин. . .
А.С.Пушкиннің Орал жерінде танысқан поэмасы. «Қозы Көрпеш – Баян сұлу».
А.С.Пушкиннің Орынбор жерінде болғанда қазақтардың шаруалар соғысына қатысқаны туралы жазған еңбегі. «Пугачев бүлігінің тарихы».
А.С.Пушкиннің Орынборда (Қазақстанда) болған жыл. 1833 жыл.
Ақтамберді жырау шығармаларын арнады: Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай батырларға.
Шернияз Жарылғасұлының әдебиет саласына қосқан үлкен жаңалығы: Суырыпсалмалық өнерді жетілдірді.
Шоқан Уәлихановтың оқыған Омбы қаласындағы оқу орны. Сібір кадет корпусы.
Шөженің айтуымен тараған жыр. «Қозы Көрпеш Баян сұлу».
Жанақ шығармашылығының ең басты жетістігі, қазірге дейін сақталған поэма. «Қозы Көрпеш – Баян сұлу».
В.И.Дальдың Орынбор өлкесіндегі қазақтардың тұрмыс жағдайын сипаттаған шығармасы. «Бөкей мен Мәулен» повесі.
Жастайынан екі көзінен айырылған, ХІХ ғасырда өмір сүрген ірі эпик ақын. Шөже Қаржаубайұлы.
Дәулеткерей Шығайұлының көзқарасын қалыптастырула ықпал етті: 1836-1838 жылдардағы Бөкей ордасындағы көтеріліс.
Домбыра өнеріндегі лирикалық бағыттың негізін салушы, күйші. Дәулеткерей Шығайұлы.
Жоңғар тұтқынынан Абылайды босатуға қатысқан зерттеуші. К.Миллер.
Кіші жүз тарихын жан-жақты сипаттаған «Орынбор ведомоствосындағы қырғыз даласы» атты еңбектің авторы. Л.Мейер.
Қазақ даласында болып, «Орынбор тарихы» атты еңбек жазды: П.И.Рычков.
Қазақ жерінде болған А.С.Пушкин шығармашылығына арқау болған көтерліс. 1773-1775 жылдардағы Е.И.Пугачев бастаған шаруалар соғысы.
Қазақ жерінде тілмаштар дайындайтын Азиялық училище ашылды: 1789 жылы.
Қазақстан туралы еңбегі үшін Ресей ғылым академиясының бірінші корреспондент мүшесі болған тарихшы. П.И.Рычков.
Қазақтар үшін интернаты бар Өскемен училищесі ашылды: 1836 жылы.
Белгілі жырау Үмбетейдің өмір сүрген жылдары. 1706-1778 жылдар.
Орынбордағы әскери училище 1844 жылы қайта құрылды: Неплюев кадет корпусы.
Орыс географиялық қоғамының Орынбор, Омбы, Семейдегі бөлімшелері ашылды: 1845 жылы.
жылға дейін
Соңғы шығармалары Абылай кезіндегі қазақ қоғамының ішкі өмірі туралы маңызды мағлұмат көзі болып табылады: Үмбетей жырау
Сүйінбай Аронұлы дүниеге келген жер. Қаракәстек.
Сүйінбай Аронұлы өмір сүрді: 1822-1895 жылдары.
ХІХ ғасырда медресені бітіргендер өзі білімдерін жалғастырды: Бұхара мен Ташкенттегі медреселерде.
ХІХ ғасырдың бас кезінде медреселерде оқытылған тіл. Араб тілі.
ХІХ ғасырдың І жартысында Қазақстан туралы құнды еңбек жазды: А.Левшин.
