8 Билет (20) Кернеуі 1кВ дейін электр құрылғыларын таңдау.

Автоматты сөндіргіш басты учаскіде шиналарды(шинопровод) келесі жағдайларға байланысты таңдалады:

1. Номиналды кернеу U_ном ≥U_{ном.уст,} мұндағы U_{ном.уст} қондырғының(установки) номиналды кернеуі

2. Номиналды ток тіркеуін ағыту(Номинальный ток расцепителя) I_ном≥I_р.ф≥I_рmax, мұнда I_р.мах жұмыс максимал тогы, I_р.ф фарсировтік(авариядан кейін)есептік тогы.

3. Номиналды сөндіргінің есептік тогы I_ном.а ≥I_ном.

4. Ток срабатывания расцепителя:

а) выбор тока срабатывания по пиковому току

I_сраб ≥1,25I_пик, где I_пик - кратковременный пиковый ток в линии при пуске двигателя.

Для автоматов типа A3100: I_сраб ≥1,5I_пик;

б) проверка тока срабатывания расцепителя на отключение тока однофазного КЗ для сетей в не взрыво- и не пожароопасных помещениях для автомата, имеющего обратно зависимую характеристику: I_к⁽¹⁾ ≥3I_сраб; для автомата, имеющего только электромагнитный расцепитель: I_к⁽¹⁾ ≥1,1I_сраб

5) Ажыратқыштың сөндіру қабілеті: I_к⁽³⁾< I_откл , мұнда I_откл автоматты сөндірілген шекті ток(предельный ток); I_к⁽³⁾ қ.т 3 фазалық тогы.

6) Қ.т. 3 фазалық токтың динамикалық төзімділігі: i_дин >i_уд⁽³⁾, мұнда i_дин электродинамикалық төзімділіктің тогы; i_уд⁽³⁾ 3 фазалы қ.т соғылған тогы(ударный ток)

Шинопроводты таңдау: номиналды кернеу және номиналды ток бойынша таңдалады I_ном.ш: причем I_ном.ш ≥ I_р.ф ≥ I_рmax, мұнда I_рmax жұмыс максимал тогы; I_р.ф фарсировтік(авариядан кейін)есептік тогы;

Кернеуі 1кВ дейінгі сақтандырғыштарды таңдау; Қойылатын шарт:

Номиналды кернеу U_ном ≥U_{ном.уст}. Номиналды ток плавкой ставки I_{ном.вст} , анықталуы: желінің максималды токтың ұзақтығына I_р.мах:

I_{ном.вст}≥ I_рmax; жүргізілетін ток (пусковой ток) I_пускбойынша; а) при защите ответвления, идущего к одиночному двигателю с нечастыми пусками и длительностью пускового периода не более I_{ном.вст}≥ (I_пуск/2,5);

б) при защите ответвления, идущего к одиночному двигателю с частыми пусками или большой длительностью пускового периода: I_{ном.вст}≥ (I_пуск/1,6);

в) при защите линии, питающей силовую или смешанную нагрузку: I_{ном.вст} ≥ (I_пик/2,5)

3. Номинальный ток предохранителя: I_ном.пр ≥ I_{ном.вст}.

Если в сети установлено несколько последовательно включенных предохранителей, то при коротком замыкании в какой-либо точке сети перегорать должен ближайший к точке короткого замыкания предохранитель. Для получения селективного действия большинства типов предохранителей напряжением до 1 кВ необходимо выбирать плавкие вставки с номинальными токами, отличающимися не менее, чем на две ступени

Эл.құрылғыларда әр түрлі қысқа тұйықталу болуы мүмкін сол жағдайларда токтың мөлшері бірнеше есе өсіп кетеді. Қысқа тұйықталудың түрлері:

1. 3фазалық немесе симметриялық (3фаза бір бірімен қосылса)

2. Екі фазалық(екі фаза жермен қосылмай бір бірімен тұйықталады

3. Бір фазалық(бір фаза энергия көзінің нейтралімен жер арқылы қосылады)

4. Екі реттік(двойное) жермен тұйықталу (екі фаза бір бірімен косылып жермен тұйықталады)

Қысқа тұйықталуды тудыратын себептер:

1. Эл.қондырғылырдың оқшауламасының зақымдануы

2. Жұмысшылардың қателіктері

3. Құрылғылардың ток өткізетін бөлшектерінің бңр бңрңнен тиісуі

Сондықтан эл.аппараттарды, шиналарды,оқшаулауларды, күштік кабельдердітандағанда қысқа тұйықталу токтар есептеледі. Эл.жабдықтау жүйесінде 1000Вдейін желілір өте көп таралған және аппатартардың саны да үлкен. Желілердің аппараттардың активтік кедергілері 1000Вжоғары есептерінде есептелмесе, 1000Вдейін желілірде бұл кедергі есептеледі. Себебі қ.т. токтарға R кедергілердің әсері үлкен. Қ.т ток:

= )

r'=қ.т ток пайда болғандағы активтік кедергі

r'=r

мысқа алынатын коэфициэнт m=22,5;алюминийге m=6

t-қысқа тұйықталудың уақыты

-қ.т дейінгі температура

−сымның қимасының ауданы

3фазалық тұйықталуда ⁽³⁾=

9 билет (11) Өнеркәсіп кәсіпорындарында реактивті қуатты тұтынатын негізгі тұтынушылар, жүктеме сипаттамалары және жұмыс істеу режимдерінің ерекшеліктері. Асинхронды электрқозғалтқыштары мен трансформаторлары өнеркәсіптік тораптарындағы реактивті қуаттың 60-80 % тұтынады.Эл.қабылдағыштар және желінің элементтері реактивтік қуатты қабылдайды. Мысалы трансформаторлармен қабылданатын реактивтік қуат тең бүкіл асинхронды қозғалтқыштармен қолданатын реактивтік қуатқа. Реактивтік қуат активтік қуаттың қолдануымен байланысты емес, ол желінің параметрлері мен режімдеріне байланысты. Әрбір желінің элементімен, қайда ток кернеуден қалып келе жатады, реактивтік қуат қабылданады. Генераторлармен және желілермен тұтынылатын реактивтік қуат жеткілікті емес, әсіресе жүктелердің мөлшерлері жоғарланғанда жүйеде реактивтік қуаттың балансы болу керек, оның мөлшерін реттеп тұру керек. (Q – реактивтік қуат)

Q жоғарласа кернеу U мөлшерінен асып кетеді, U шығыны жоғарлайды.

Q төмендесе U↓. Сондықтан кернеудің ауытқуы, тербелісі болмау үшін Q Q реттеп тұру керек. Q балансын желіні сипаттайтын әрбір режіміне керек, олар:

А)реактивтік жүктеме өскенде Q қабылдануы өседі. Сонда Q қарымталайтын құрылғылар Q қуатты желіде өсіру керек.

Б)Р активтік қуат өскен кезде, Q↓

В)Р төмендеген кезде кейбір генераторлар тоқтап тұрады да , Q желіге берілетін төменделеді.

Г)апаттан кейін, жөндеу жұмыстар өткізілген уақыттарда Q жеткілікті болмайды.

Осы режімдерде Q қарымталайтын құрылғыларды іске кіргізген жөн.

10 билет (4) Электрлік жүктемені есептеудің негізгі әдістері. Алғашқы берілгендері, қолдану шарттары. «Электрмен жабдықтау жүйесінің электр жүктемелерін есептеу бойынша нұсқауларында» (РТМ 36.18.32.01-89) есептік жүктемелерді анықтайтын келесі әдістерді пайдалануға рұқсат етеді: сұраныс коэффициенті бойынша; меншікті электр энергия шығындары және жүктеме тығыздығы бойынша; есептік активті қуат коэффициенті бойынша.

Әрбір әдіс бойынша жүктемелерді есептеуге арналған бастапқы берілімдер.

Активтік есептік қуат коэффициенті бойынша жүктемелерді есептеу. Электрмен жабдықтау жүйенің элементі жүктемесінің есептік максимумы. Орташа реактивтік жүктеме. Активтік қуатты пайдалану топтық коэффициенті. Топтағы электр қабылдағыштардың тиімді саның анықтау. Торап элементінің қызу уақытының тұрақтылығы. Түйін элементті үшін есеп реті. Шыңдық жүктемелерді анықтау. Шыңдық жүктемелер пайда болу шарттары. Топтық шыңдық ток.

1. Сұраныс коэффициент әдісі

Егер есептік жоғары шектік (максималды) жүктемені табу керек болса,онда Qм,Pм жүктемелерді сұраныс коэф-ті Кс арқылы есептеуге болады:

Pм= Кс* Pм; Qм= Pм*

Бұл әдісті бүкіл зауыттың жүктемесін, Кu-қолдану коэф-т жоғары болғанда,немесе эл.қабылдағыштың саны n үлкен болғанда қолданады

2. Реттеу диаграмаларды қолдану әдісі

Эл.жабдықтауды жобалағанда негізгі әдісі ретінде қолданылады

Pмакс=Кмакс*Кн*Рном=Кмакс*Рсм

Рном эл.кабылдағыштардың топтық номиналды қуаты(номиналды қуаттардың қосындысы)

Бір режимде істейтін Р және Qжүктелінген схемаға:

Рсм= Кн*Рном

Qм=Рсм*тангенс фи

Сменадағы әл.қабылдағыштардың жұмыс режимдері әртүрлі болса:

Рсм= = *Рном

Qм== *тангенс фи

=қолдану коэфц

=жүктеменің максимум коэфц

3. Бір өнімдікке кететін энергия шығыны әдісі( метод удельного потребления энергии на единицу продукции)

_уд- 1өнімнің шығаруына кететін эл.энергия

_год= _уд +М_год

М_год- бір жылда шығарылатын өнім

_год- бір жылдың эл.энергия шығыны(кВ*час)

_{макс*год}= _год/T_макс

T_макс-жыл бойы максималды активтік қуатты қолдану мерзімі.

Металлургия саласына- T_макс=6500сағат

Химия саласына- T_макс=6000сағат

Машина лар құру саласына- T_макс=4000сағат т.б.

Бұл әдісті сала түріне қолдануға болады.

4. Бір фазалық эл.қабылдағыштардың жүктемесін есептеу әдісі.

А) эл.қабылдағыштар фазалық кернеуге қосылса: Р_ном.у.= 3S_пв cos фи

S_пв=паспорттық қуат

Р_ном.ф. =максималды жүктелінген фазаның қуаты.

Б) Егер 1-фазалық қабылдағыштар желелік кернеуге қосылса: Р_ном.у.=Р_ном.ф.

Егер 2-3 қабылдағыштар желелік кернеуге қосылса: Р_ном.у.= 3* Р_ном.ф.

Онда: P_макс= 3К_u*К_макс* Р_ном.ф.

Q_макс=1,1 К_u * Q_ном.ф.