17 Билет

1)ащы жусан тұндырмасында кандай сапалық көрсеткіштер стандартталады

• примесьтің бар жоғы, мөлшері (басқа жусан түрдері, жиі полынь обыкновенная салыстырып )

• органикалық 2 % және минералды примесьтер 1.5% аспауы мөлшері

• ылғалдылығы -13% аспауы қажет (кептіргенде массасын жоғалту)

• жалпыкүлі -13% аспауы қажет (жаққанда)

• 10 % HCl ерімейтін күл мөлшері3% аспауықажет

• экстативті заттарына реакция

• эфир майларына реакция (жұқа қабатты храматография)

• гликозидтер мен флавоноидтарга реакция (спектрофотометриялық әдіспен)

• ауырметалдарға реакция ((свинец, кадмий, медь) и железо количественно определяли атомно-адсорбционным методом)

• микорскопия

• мөлдірлігін эталонмен салыстырып анықтайы

2)Эфир майлары– ұшқыш органикалық қосылыстардың құраушысы көп қоспасы; тамақ өнімдерінің хош иісін құрайды. Оның құрамында көмірсутектер, әсіресе терпендер, спирттер, фенолдар, альдегидтер, қышқылдар, күрделі эфирлер, сондай-ақ кейбір гетероциклді қосылыстар болады. Эфир майлары көптеген өсімдіктерде кездеседі және олардың бәрінде де эфир майларына тән ерекше иісі болады. Эфир майлары спирт, эфир, бензолда ериді, суда нашар, көбі іс жүзінде ерімейді. Эфир майлары өсімдіктердің 150 – 200-ге жуық түрлерінен алынады. 1500-ден астам эфир майлары зерттелген. Олардан 500-ден аса қосылыстар бөлініп алынды, жеке эфир майлары құрамында 5 – 20 түрлі қосылыстар болады. Эфир майлары өсімдіктердің жапырағы, сабағы, гүлі, тамыры, т.б. органдарында бос күйінде немесе гликозидтер түрінде болады.

Алу жолы-Олар өсімдіктерден су буымен айдау, төмен температурада қайнайтын еріткіштермен шаймалау және қысу, т.б. әдістер арқылы алынады. Эфир майлары қалыпты температурада мөлдір, оңай қозғалатын немесе тұтқыр, түссіз немесе сары, жасыл, қоңыр сұйықтық. Ауада жарық әсерінен тез тотығады, шайырланады және өзінің иісін өзгертеді

Алу әдісі-Гинзберг әдісі

Эфир майының мөлшерін анқтауға арналған құрал. 1 –кен ауызды,туби донгелек,термотұракты колба 2 – градуирленген қабылдағыш (мензурка) 3 –резеңке тығын 4 –кері шарикті салқындатқыш

Құрамында эфир майлары бар ДӨШ: бұрышты жалбыз жапырақтары, дәрілік шалфей жапырақтары, жұпар шалфей жапырақтары, дәрілік шүйгіншөп тамырлары мен тамырсабақтары, кәдімгі түймешетен гүлдері, түймедақ гүлдері, биік андыз тамырлары мен тамырсабақтары, қайың, кәдімгі жұпаргүл шөбі, майда гүлді жұпаргүл шөбі, жатаған жебіршөп шөбі, кәдімгі мыңжапырақ шөбі, ащы жусан шөбі мен жапырақтары, дермене жусан гүлдері, кәдімгі құлмақ (хмель), батпақты иір тамырсабақтары, дәрілік жаужапырақ (мелисса лек.), гүлрайхан (зизифора бунговская), кәдімгі арша жемістері, кәдімгі шырша.

18 Билет

1)С дәруменінің стандартты үлгісімен салыстыра отырып, итмұрын жемісіндегі аскорбин қышықылының хроматографиялық анықталуын жүргізіңіз. Зерттелетін бөлінді мен салыстыру затының Rf шамаларын, дақтардың боялу сипатын салыстырыңыз.

Әдістеме. 0,5 г ұнтақталған шикізатты колбаға салады. 5 мл дистилденген су қосады, араластырады, 15 минут тұндырадыжәне фильтрлейді. Силикагель қабатымен қапталған пластинкадағы аскорбин қышқылы ерітіндісінің жанына капиллярмен фильтратты тамызады және хроматограмманы этилацетат-мұзды сірке қышқылы (8:2) еріткіштер жүйесі бар камераға салады. Хроматографиялаған соң пластинканы ауада сорғыш шкафта кептіреді (NB!). Хроматограмманы судағы 0,04 % натрий 2,6-дихлорфенолиндофенолят ерітіндісімен өңдейді.

Аскорбин қышқылы көк фонда ақ дақ түрінде көрінеді.

Хроматограмма сызбасы	Дақ №	Rfшамасы	Дақтардың бояуы
1-фильтрат 2-аскорбин	2	Rf=а/в Rf=а/10	Ак түсті көк фонда
Еріткіштер жүйесі:Этилацетат-мұзды сірке қышқ . (8:2)
Көрінуреактиві:0,04%-натрия 2,3-дихлор
Қорытынды: Аскорбин қышқ Тилмонс реактив/ң түсін жойып жібереді ж/е фильтр/та сондай әсер көрсетті;
Яғни фильтр/та акорбин қышқ.бар

1-объект. Итмұрын жемістері

1-тапсырма.

		Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Латын тілінде
	ДӨШ атауы	Итмұрын жемістері	ПЛОДЫ ШИПОВНИКА	FRUCTUS ROZAE
	ДӨ атауы		шиповника майского	R. majalisHerrm.
	Тұқым-дасы	Розоцвет тұқымдасы	сем. розоцветных	Rosaceae

2)Бір қорапта 25 блистер-20 таблеткадан.Барлығы 500 таблетка. Көмекші заттар ретінде Сенаде таблеткасының құрамында келесі заттар бар: лактоза; крахмал; метилпарагидроксибензоат; целлюлоза микрокристаллическая; тальк; магния стеарат; натрия лаурилсульфат; кармеллоза натрия. Бир талетканың құрамында (көмекші заттармен бірге есептегенде) - 93,33 мг дәл осындай экстракт бар.Ал мұндағы сенаденің таза мөлшері-13,5мг