- •ГІсторыя беларускай літаратуры
- •1. Схема вывучэння матэрыялу
- •1. Схема вывучэння матэрыялу
- •2. Асновы навукова-тэарэтычных ведаў да модуля 3
- •Модуль 1 Літаратурны працэс эпохі Сярэднявечча
- •1. Схема вывучэння матэрыялу
- •2. Асновы навукова-тэарэтычных ведаў да модуля 1 Тэма 1. Агульная характарыстыка літаратуры перыяду XI–XIII стст.
- •1.1. Узнікненне літаратуры.
- •1.1. Узнікненне літаратуры
- •1.2. Гісторыка-культурная, мастацка-стылявая спецыфіка ўсходнеславянскай літаратуры
- •Тэма 2. Найвыдатнейшыя помнікі перакладной і арыгінальнай літаратуры
- •2.1. Жанрава-тэматычная разнастайнасць перакладной літаратуры.
- •2.2. Выдатныя помнікі рэлігійнай літаратуры XI–XIII стст.
- •2.1. Жанрава-тэматычная разнастайнасць перакладной літаратуры
- •2.2. Выдатныя помнікі рэлігійнай літаратуры XI–XIII стст.
- •2.2.1. Арыгінальная жыційная літаратура
- •2.2.2. Арыгінальнае красамоўства
- •2.3. Выдатныя помнікі арыгінальнай свецкай літаратуры
- •2.3.1. «Аповесць мінулых гадоў»
- •2.3.2. «Слова пра паход Ігара»
- •Тэма 3. Станаўленне старабеларускай літаратуры
- •3.2. Агульная характарыстыка беларуска-літоўскага летапісання.
- •3.3. Найбольш значныя летапісныя помнікі перыяду Вялікага Княства Літоўскага.
- •3.4. «Хроніка Быхаўца» як этапная з’ява ў гісторыі беларускага летапісання.
- •3.1. На шляху ад агульнарускай літаратуры да літаратуры нацыянальнай
- •3.2. Агульная характарыстыка беларуска-літоўскага летапісання
- •3.3. Найбольш значныя летапісныя помнікі перыяду Вялікага Княства Літоўскага
- •3.4. «Хроніка Быхаўца» як этапная з’ява ў гісторыі беларускага летапісання
- •Самастойная работа да модуля № 1
- •Матэрыялы да семінарскіх заняткаў
- •1. Тэксты для чытання і аналізу: «Жыціе Еўфрасіні Полацкай», у. Арлоў «Еўфрасіння Полацкая» або в. Іпатава «Прадслава».
- •2. Падрыхтуйце мультымедыйную прэзентацыю на тэму «Жыццё і асветніцкая дзейнасць Еўфрасінні Полацкай».
- •3. Прааналізуйце «Жыціе Еўфрасінні Полацкай» па наступных пытаннях:
- •Занятак № 2. «Слова пра паход Ігара» – выдатны помнік усходнеславянскай арыгінальнай літаратуры
- •1. Схема вывучэння матэрыялу
- •2. Асновы навукова-тэарэтычных ведаў да модуля 2 Тэма 4. Уплыў ідэй Адраджэння і Рэфармацыі на развіццё літаратуры ў XVI ст.
- •4.2. Асоба ф. Скарыны ў гісторыі беларускай літаратуры.
- •4.3. Ідэі Рэфармацыі ў творчасці с. Буднага і в. Цяпінскага.
- •4.1. Агульная характарыстыка літаратурнага працэсу xvі – першай паловы xvіі стст.
- •4.2. Асоба ф. Скарыны ў гісторыі беларускай літаратуры
- •4.3. Ідэі Рэфармацыі ў творчасці с. Буднага і в. Цяпінскага
- •Тэма 5. Новалацінская паэзія Беларусі і Літвы
- •5.2. Творчая спадчына Міколы Гусоўскага
- •5.3. Ян Вісліцкі і яго паэма «Пруская вайна»
- •Самастойная работа да модуля 2
- •Модуль 3 Літаратура пераходнага перыяду (другая палова XVI–XVIII стст.)
- •1. Схема вывучэння матэрыялу
- •2. Асновы навукова-тэарэтычных ведаў да модуля 3 Тэма 6. Спецыфіка літаратурнага працэсу пераходнага перыяду. Празаічная спадчына канца XVI – сярэдзіны XVIII стст.
- •6.1. Уплыў барока і Асветніцтва на развіццё літаратуры пераходнага перыяду
- •6.2. Палемічная публіцыстыка канца XVI – пачатку XVII стст.
- •6.3. Гісторыка-мемуарная літаратура
- •6.4 Парадыйная проза
- •Тэма 7. З’яўленне і развіццё кніжнай паэзіі
- •7.1. Фарміраванне паэтычнай традыцыі: ідэйна-тэматычная, жанравая і мастацкая спецыфіка паэзіі пераходнага перыяду
- •7.2. Творчасць с. Полацкага
- •Тэма 8. Станаўленне і развіццё драматургіі
- •8.1. Пачатак беларускай драматургіі і станаўленне школьнага тэатру
- •8.2. Інтэрмедыя ў гісторыі школьнай даматургіі
- •8.3. «Камедыя» к. Марашэўскага як вышэйшае дасягненне школьнай драматургіі
- •8.4. Развіццё прыдворнай драматургіі і творчасць Францішкі Уршулі Радзівіл
- •8.5. Батлейка і народная драма
- •Самастойная работа да модуля 3
- •Матэрыялы да семінарскіх заняткаў Занятак № 5. Ад летапісу да гісторыка-мемуарнай літаратуры
- •Занятак № 6. Сілабічнае вершаскладанне і творчасць Сімяона Полацкага
- •1. Складзіце ў сшытку храналагічную табліцу «Жыццё і творчасць Сімяона Полацкага».
- •2. Параўнайце антычную і сілабічную сістэму вершаскладання.
- •3. Пазнаёмцеся з вершамі Сімяона Полацкага (4–5 на выбар) і прааналізуйце адзін верш па наступнай схеме:
- •Занятак № 7. «Камедыя» к. Марашэўскага як выдатны твор школьнай драматургіі
- •1. Падрыхтуйце кароткія інфарматыўныя адказы па тэмах:
- •2. Прачытайце і прааналізуйце п’есу к. Марашэўскага «Камедыя» па наступных пытаннях:
- •Занятак № 8. Літаратурная спадчына ў экспазіцыях «Музея кнігадрукавання» і «Музеі-бібліятэцы Сімяона Полацкага»
- •Прыкладныя тэставыя заданні да модуля 3
- •Спіс літаратуры для абавязковага чытання і запісу ў чытацкі дзённік
- •Слоўнік літаратуразнаўчых тэрмінаў
- •Выкарыстаная літаратура
Матэрыялы да семінарскіх заняткаў
Занятак № 1. «Жыціе Еўфрасінні Полацкай» як выдатны помнік старабеларускага пісьменства
1. Тэксты для чытання і аналізу: «Жыціе Еўфрасіні Полацкай», у. Арлоў «Еўфрасіння Полацкая» або в. Іпатава «Прадслава».
2. Падрыхтуйце мультымедыйную прэзентацыю на тэму «Жыццё і асветніцкая дзейнасць Еўфрасінні Полацкай».
3. Прааналізуйце «Жыціе Еўфрасінні Полацкай» па наступных пытаннях:
– Параўнайце «Жыціе Еўфрасінні Полацкай» з традыцыяй напісання жыційных твораў (кампазіцыя, структура, змястоўная частка). Якія спецыфічныя рысы мясцовай літаратурнай школы даследчыкі адзначаюць у творы?
– Прааналізуйце вобраз Еўфрасінні Полоцкай, пададзены ў «Жыціі…».
– Якія вобразныя сродкі аўтар выкарыстоўвае для апісання асобы і дзейнасці асветніцы? Прывядзіце прыклады (метафар, гіпербал, параўнанняў і інш.).
– Акрэсліце гісторыка-культурнае значэнне твора.
4. Параўнайце змястоўна-жанравую спецыфіку твора В. Іпатавай «Прадслава» з «Жыціем...». Ці адрозніваецца вобраз асветніцы ў гэтых творах? Якім чынам? У якім творы, на вашу думку, Еўфрасіння намалявана больш аб’ектыўна, як звычайны выдатны чалавек свайго часу?
5. Паспрабуйце вызначыць мэты стварэння твораў? Дакажыце, што «Жыціе Еўфрасіні Полацкай» - гэта стражытны твор, а твор В. Іпатавай – сучасны? Чаму, на вашу думку, асоба Еўфрасінні Полацкай працягвае і сёння цікавіць літаратараў, чытачоў?
6. Які твор вы параілі б прачытаць сваім сябрам з іншай краіны (у сітуацыі, калі яны нічога не ведаюць пра асветніцу) для найлепшага ўсведамлення жыццёвага подзвігу святой? Чаму?
7. Вывучыце на памяць урывак з «Жыція Еўфрасінні Полацкай»:
«Еуфросиниа – небопарный орел...: блажен сей ты, граде Полоцкый, такову леторасль взрастивый – преподобную Еуфросинию. Блажени люди, жывущеи во граде том...»
Занятак № 2. «Слова пра паход Ігара» – выдатны помнік усходнеславянскай арыгінальнай літаратуры
Тэкст для чытання і аналізу: «Слова пра паход Ігара».
1. Падрыхтуйце адказы на пытанні:
«Слова пра паход Ігара»: праблема аўтарства, часу і месца напісання, гісторыя адкрыцця і друку помніка. Навуковае вывучэнне.
Фактаграфічная аснова «Слова».
Змест, асноўная ідэя паэмы, жанравая і структурная спецыфіка.
Асаблівасці паэтыкі помніка.
Народна-паэтычныя вытокі паэмы.
5. Вобразы рускіх князёў у творы (Ігар, Усевалад, Святаслаў, Алег Святаславіч і інш.). Асоба княгіні Яраслаўны.
6. Старонкі і героі беларускай гісторыі ў «Слове пра паход Ігара».
7. Пераклады твора на беларускую мову.
8. Вывучыце на памяць урывак са «Слова пра паход Ігаравы»:
«На Немизh снопы стелют головами... а он в Кыевh звон слыша. Аще и вhща душа в дръзh тълі, нъ часто бhды страдаше».
Прыкладныя тэставыя заданні да модуля 1
Варыянт 1
1. Якія рысы светапогляду сярэднявечча ўвасобіліся ў літаратуры XI–XIII стст.?
2. Летапіс –гэта…
3. Якія творы арыгінальнай жыцінай літаратуры вам вядомы? Коратка ахарактарызуце іх.
Варыянт 2
1. Назавіце і ахарактарызуйце асаблівасці літаратуры XI–XIII стст.
2. Жыціе – гэта…
3. Якія летапісы эпохі Вялікага Княства Літоўскага вам вядомы? Коратка ахарактарызуце іх.
Варыянт 3
1. Ахарактарызуйце асаблівасці станаўлення і развіцця старабеларускай літаратуры.
2. Слова-пропаведзь – гэта…
3. Які твор называюць паэтычнай мініэнцыклапедыяй сярэднявечнай Русі? Коратка ахарактарызуйце яго жанрава-стылявую і ідэйна-тэматычную спецыфіку.
Варыянт 4
1. Назавіце адметныя рысы летапісання эпохі Вялікага Княства Літоўскага.
2. Прытча – гэта…
3. Якія прадстаўнікі айчыннай патрыстыкі вам вядомы? Коратка ахарактарызуйце творчасць «беларускага златавуста».
Модуль 2
Адраджэнне і Рэфармацыя
ў гісторыі беларускай літаратуры
(XVI – пачатку XVII стст.)