бел мова

17. Фарміраванне навыкаў літаратурнага вымаўлення. Метады і прыемы выпрацоўкі ў малодшых школьнікаў арфаэпічна правільнага вымаўлення.

Асновай моўнай культуры з’яўляецца веданне лiтаратурных норм мовы. Выхаванне культуры мовы непасрэдна звязана з вывучэннем элементарнай фанетыкi, лексiкi i граматыкi беларускай мовы. Асаблiвае значэнне даецца арфаэпii i выразнаму чытанню.

Правiльнае лiтаратурнае маўленне вучняу -

Шляхi выпрацоукi:

-паказ настаунiкам узору вымаулення;

-правiльнае выразнае чытанне вучнямi дамашняга i класнага практыкаванняу;

-запiсванне у слоўнiк цяжкiх у арфаэпiчных адносiнах слоу;

-складанне словазлучэнняу i сказау з гэтымi словамi

Важная задача паспяховага развiцця мовы на уроку—стварэнне умоў для самастойных вусных i пiсьмовых выказванняу вучняу.

Вучнi павiнны авалодаць нормамi сучаснай беларускай лiтаратуры вымаулення, якiя звязаны з фанетычнай сiстэмай мовы: фрыкатыуны-г, зацвярдзелыя-р,ж,ш,ч,дж i г.д.

Важную ролю адыгрывае—нацiск. Выразнасць мовы—важная рыса культуры вуснай мовы.

Узбагачэнне слоўніка вучняў:

Засваенне новых слоў і новых значэнняў слоў (штодзень 8-10)

Удакладненне значэнняў слоў і выразаў

Напаўненне зместам слоў, якія засвоіліся не зусім дакладна: кантэкст, сінонімы

Праца па лексічнай спалучальнасці

Засваенне мнагазначнасці слоў праз кантэкст

Слоўнікава-стылістычная праца

Праца над рухомасцю, дакладнасцю слоўніка, выразнасцю азначэнняў

Крыніцы ўзбагачэння слоўніка вучняў:

Мастацкая літаратура

Вучэбныя кнігі

Кіно, тэлевізія, радыё, масмедыя

Мова настаўніка

Мова сацыяльнага асяроддзя (сям’я, групоўка, клас, вуліца)

Трэба вывучаць, кантраляваць. Праца на практычнай аснове з апорай на тэкст без тэорыі і тэрмінаў

Скасаванне нелітаратурных слоў і выразаў:

ДыялектыШтампыПрастамоўныя словы і выразы

ЖаргонныяНецэнзурныя словы і выразы

18. Прынцыпы развіцця маўлення вучняў пачатковых класаў. Праца са словазлучэннем і сказам.

Маўленне –дзейнасць чалавека, які выкарыстоўвае мову ў мэтах зносін.

Развіваць маўленне – уздзейнічаць з 4-х быкоў:

1) прывіваць навыкі гукавай культуры маўлення;

2) узбагачаць слоўнік вучняў;

3) вучыць выдаваць словазлучэнні і сказы;

4) вучыць звязваць сказы паміж сабой у адзінае сэнсавае і граматычнае цэлае.

Віды маўлення:

1) унутранае;

2) знешнее: вуснае (дыялагічнае, маналагічнае), пісьмовае (маналагічнае).

Тыпы: разважанне, апісанне, апавяданне.

Стылі: публіцыстычны, навуковы, мастацкі, афіцыяйна-дзелавы, гутарковы і г.д.

Жанры: паведамлене, пісьмо, апавяданне, нарыс і г.д.

Развіццё маўленчай дзейнасці хар-ца не проста перайманнем узора маўлення дарослага, іх запамінаннем, а развіццём у вучня моўных абагульненняў і элементарнага асэнсавання моўных з’яў.

Патрабаванні да маўлення вучняў:

Змястоўнасць

Лагічнасць

Правільнасць

Дакладнасць

Якаснасць

Выразнасць

Пр-пы методыкі развіцця маўлення:

1.Адзінства развіцця маўлення і мыслення.

2.Узаемасувязь вуснага і пісьмовага маўлення.

3.Актыўнай камунікацыі

4.Апоры на тэкст у яго жанрава-стылістычнай разнастайнасці.

5.Сувязі развіцця маўлення з вывучэннем лінгвістычнага матэрыяла і вывучэннем літаратуры.

Праца са словазлучэннем:

Выдзяленне словазлучэння са сказа.

Пабудаванне словазлучэнняў па пытанню (правільныя сувязі)

Рэдагаванне – выпраўленне недахопаў размяшчэнні і выбару слоў, іх суадносін паміж сабой

У перыяд навучання грамаце праца над звязным маўленнем: пераказ букварнага тэксту, складанне апавяданняў па малюнках, па назіраннях, на снове творчых уяўленняў, расказванне, інсцыніроўка казак, дэкламаванне вершаў, баек, скарагаворак, тлумачэнне сэнсу прыказак, адгадванне загадак.

19.Вусныя i пiсьмовыя пераказы, падрабязны,сціслы,выбарачны,творчы.

Пераказ-перадача зместу прачытаннага i пачутага, што садзейнiчае развiццю звязнай мовы вучняу.

Ход работы над пераказам:

1.уступная гутарка (калi неабходна зацiкавiць, або даць дадатковыя звесткi).

2.чытанне тэксту (выразнае, каб вучнi добра зразумелi змест, зацiкавiлiся iм).

3.кароткая гутарка па змесце прачытаная (высветлiць як зразумелi асноуны змест)

4.тлумачэнне незразумелых слоу.

5.разбор тэксту пераказу (увага на вобразныя сродкi мовы, сiнанiмiку выказваемай думкi).

6.работа над планам (пераказ па гатовым плане (1 клас), па калектыуным складзенным плане (2 клас), па самастойна складзеным плане (3-4 клас)). Выдзяленне частак: маляванне, пытаннi, падбор па гатовым плане, самi дзеляць. 3-5пунктау плана.

7.вусны пераказ або пауторнае чытанне тэксту настаунiкам (звяртаем увагу на сiнанiмiчную замену слоу; падрабызны, блiзкi да тэксту).

8.папярэджанне арфаграфiчных памылак(цяжкiя словы—на дошцы, дапамога ад настаунiка).

9.самастойная работа вучняу(запiс складзенага тэксту).

10.самаправерка напiсанага (2 разы перачытваюць, 1 чытае: правярае пропуск слоу у сказе, цi раскрыты пункты плана; 2 чытае: накiраванны на правапiс слоу i пастаноукi знакай прыпынку).

Вiды пераказау:

1.падрабязны(блiзка да тэксту, або сваiмi словамi); 2.сцiслы(самае галоунае); 3.выбарачны(пэуны сюжэт, момант); 4.творчы(з перапрацоукай сэжэта)

Выпрауленне памылак у пiсьмовых працах. 10-бальная сiстэма ацэнкi пiсьмовых прац.

Фiксацыя памылак у сшытак:

1.памылка падкрэслiваецца 1 рыскай, закрэслiвецца, выпрауляецца;

2.памылка падкрэслiваецца, закрэслiваецца, не выпрауляецца;

3.абазначаецца частка слова, у якой ёсць памылка;

4.падкрэслiваюцца усе слова;

5.не падкрэслiваецца, але на палях ставiцца рыска.

6.на палях указваецца № арфаграмы.

Этапы працы над памылкамi:

1)праца настаунiка у пазаурочны час (праверка пiсьмовай работы; улiк i класiфiкацыя памылак).

2)праца на уроку па выпрауленнi памылак: -агульная характарыстыка i ацэнка настаунiкам якасцi выкананай работы; -тлумачэнне вучнямi правапiсу слоу, у якiх яны зрабiлi памылкi; -франтальнае выкананне вучнямi розных практыкаванняу; -iндывiдуальная праца вучнямi неабходных практыкаванняу па замацаваннi дрэнна засвоеннага правiлу; -праверка i ацэнка заданняу, якiя выконвалi вучнi.

3)Самастойная iндывiдуальная праца вучняу па заданню настаунiка дома.

Ацэньванне:

Класная, дамашняя, кантрольная, слоунiкавая праца.

Кантрольны пераказ, сачыненне 2 ацэнкi (моуны змест/арфаграфiчная пунктуацыя)

Практыкаваннi па развiццi звязнага маулення:

-адказы на пытаннi на тэму; -вусны пераказ прачытаннага тэксту па(без) пытанняу; -апавяданнi па малюнках, назiраннях; -пiсьмы; -дзелавыя паперы: аб’ява, тэлеграма.

Вiды:

1.практыкаваннi, выкананныя па узоры;

2.практыкаваннi канструктаванага характару (перабудова тэксту, яго пашырэнне).

3.практыкаваннi творчага характару (творчыя пераказы, сачыненнi, пiсьмы).