Прадмет Гісторыя Б. (2 сем)

пазнання, якія выяўляюцца у нац. самабытных тыпах эканомікі, правасвядомасці, мастацтва, рэлігіі, тэатр. і практычных ведаў.

У 15-16ст. з’яўляецца шэраг тыпаў пасяленняў: ваколіца, мястэчка (пераходны тып паміж вескай і горадам), фальварак (цэнтр гаспадаркі феадалаў), засценак (жыла шляхта), ваколіца (абнесена агароджай)

- батлейка, з’яўляюцца новыя інструменты: цымбалы, дудка

Праблема самасвядомасці

Самасвядомасць – тое, чым жыхар ВКЛ можа адрозніць сябе ад др. народаў

натуральны аброк аўсом, сенам. Чыншчавыя сяляне павінны былі плаціць чынш ад 66 да 106 грошай у год.

У выніку валочнай памеры прыбыткі феадалаў ад маенткаў значна выраслі. Сялян стала можна прадаваць, мяняць, аддаваць у якасці закладу як усю сям’ю, так і асобных яе членаў. У зах. і цэнт. Б. ажыццяўленне рэформы прывяло да змены абшчыннага землекарыстання падворным.

У 14-16ст. адбываецца значны рост гарадоў і гарадскога насельніцтва. Гарады былі цэнтрамі рамяства і гандлю. Найбольш буйнымі гарадамі на тэрыторыі Б. з’яўляліся Полацк, Магілёў, Віцебск, Мінск, Брэст, Слуцк. Раслі і паселішчы гарадскога тыпы-мястэчкі. Каля 40% усіх гарадоў былі прыватнаўласніцкімі. Разам з прыватнауласнымі былі і дзяржаўныя гарады. Іх насельніцтва лічылася вольным. Прыватныя ўладанні ў вялкакняжацкіх гарадах атрымалі назву “юрыдык”.

З ростам гарадоў гараджане імкнуліся пазбавіцца ад феадальнай залежнасці і атрымаць свабоду, а таксама права на самакіраванне. Феадальная залежнасць перашкаджала развіваць гарадскія промыслы і гандаль. Таму з канца 14ст. літоўскія князі сталі дараваць гарадам права на самакіраванне, названае магдэбурскім. Паводле магдэбурскага права, насельніцтва вызвалялася ад выканання паншчыных павіннасцей на карысць феадала. Яны змяняліся адзіным грашовым падаткам. Мінску яно было даравана ў 1499.

Галоўным органам адміністр. кіравання горада быў магістрат. Ен складаўся з рады і лавы (суда). На чале рады стаяў войт. Радзе належыла ф-цыя кіравання не толькі жыццем горада, але і суда. крымінальныя справы разбіраліся лавай.

Насельніцтва гарадоў фарміравалася за кошт беглых сялян, а таксама з рамеснікаў, пераселеных феадаламі ў горад. Сярод жыхароў гарадоў каля 80% былі беларусы. Тут жылі таксама рускія, украінцы, літоўцы, яўрэі, палякі, татары, немцы.

Да другой паловы 16ст. у буйных гарадах рамяством займалася большасць жыхароў. Рамеснікі адной спецыяльнасці былі аб’яднаны ў цэхі. Цэх уяўляў сабой не толькі вытворчую кааперацыю, але і вайсковую адзінку

Ен узначальваў узброеныя сілы, мог абвяшчаць вайну, заключаць мір, уступаць у саюзы з іншымі. дзяржавамі. У XIV ст. пры ім існавала велікакняжацкая дума па аналогіі з маскоўскай. Але ж, у адрозненне ад апошняй, дума ў ВКЛ не была дзяржаўнай структурай (установай). Гэта была рада пры вялікім князю, да якой ён далучаў усіх карысных і патрэбных людзей. Дума трансфармавалася ў прадстаўнічую ўстанову — паны-раду. У склад рады ўваходзілі каталіцкі епіскап, ваяводы, кашталяны (камандзіры мясцовых палкоў), дзяржаўныя чыны: маршалкі (старшынствуючыя на пасяджэннях рады і сейма), канцлер (кіраўнік дзяржаўнай канцылярыі), гетман (камандуючы ўзброенымі сіламі), падскарбі (кіраўнік фінансаў), старосты і інш.Назвы дзяржаўных чыноў таксама былі польскія. У звычайны час рада складалася з вузкага кола людзей пры вялікім князю. Але асноўныя справы вырашаліся поўным зборам гаспадарскай рады. Такія сходы называліся сеймамі паны-рады. Асаблівую ролю ў сістэме дзяржаўнага кіравання меў вальны сейм. Сейм абмяркоўваў галоўныя пытанні ўнутранай палітыкі, заканадаўчыя акты, устанаўліваў падаткі, вырашаў судовыя справы, выбіраў вялікага князя і зацвярджаў кандыдатаў на важнейшыя дзярж. пасады. данай. У краіне захоўваліся яшчэ некаторыя старажытныя княствы на чале з князямі, праўда пазбаўленымі былых сваіх прывілеяў. Частка княстваў была ператворана ў ваяводствы на чале з ваяводамі. Больш дробнай тэрытарыяльнай адзінкай былі паветы, галоўнай асобай у якіх з'яўляўся староста. Мясцовыя войскі ўзначальвалі кашталяны. Зборам падаткаў займаліся ключнікі. Мелася мноства і іншых пасад, праз якія вялося кіраванне на месцах:сельскія старосты, намеснікі-дзяржаўцы, цівуны, соцкія, дзесяцкія, войты, старцы. Мясцовае кіраванне таксама мела свой прадстаўнічы орган - сеймік. Сеймікі збіраліся ў ваяводствах і паветах.Такім чынам, у XIV - XVI стст. у Вялікім княстве Літоўскім склалася дакладная і акрэсленая сістэма прадстаўнічай манархіі.

адводзілася роля правінцыі, аднак падпарадкаваць і інкарпарыраваць было не легка, таму што захоўваліся тытулы ВКЛ і князя літоўскага, дзейнічаў адміністр.-дзярж. аппарат, меліся скарбы, дзярж. пячатка, вайска, свод законаў (статут ВКЛ)

Магнаты ВКЛ дамагаліся ад кандыдатаў у каралі (насуперак Люблінскай уніі) асобнай прысягі і асобн. падцвярджэння правоў ВКЛ. Адносіню дзвюх дзяржаў развіваліся ў напрамку федырат. існавання. Каронны сойм не спраўляўся са сваімі абавязкамі.

У 1673- пастанова: кожны 3-ці сейм збіраць не ў кароне, а ў Гродне-ВКЛ

1578-заснаваны каронны трыбунал-вышэйшы апеляцыйны суд, у 1581- у ВКЛ створаны літоўскі трыбунал, а пасля заснавання трыбунала ў Польшчы такі з’явіўся і ў ВКЛ.

1773-створана адзіная для РП адукацыйная камісія.

Т.чынам кіруючыя колы ВКЛ пасля Любліна пачалі праводзіць барацьбу сепраць польскай праграммы стварэння унітарнай дзяржавы.

1573-Генрыхавы артыкулы, згодна з якімі кароль страціў права без згоды сейма ўстанаўліваць новыя падаткі і пошліны, адклікаць агульнае апалчэнне.

“Пакт канвента”-дагавор, згодна з якім кароль ускладаў на сябе шэраг абавязаннасцей

Рокашы-саюз узброеннай шляхты (узброеннае паўстанне супраць караля)

“Ліберум вета”-права свабоды слова

У часы бескаралеўя існавала часовая пасада інтаррэкса (звычайна гэтую пасаду меў прымас польска-кат. царквы). Ен склікаў для абрання караля 3 сеймы: канвакацыйны (час і месца выбару караля), элекцыйны(выбарчы), каранацыйны (прысяга, каранацыя).

5 сакавіка 1569-Падляжжа адышло да Польшчы

Частка шляхты была згодна, а нязгодныя былі пазбаўлены пасад і месца ў радзе ВКЛ (насільна)

26 красакавіка 1569- у склад Польшчы ўвайшло Падолле

5 чэрвеня-Кіеўскае ваяводства было інкарпавана ў склад Польшчы. ВКЛ зменьшылася да этнічн. бел. тэрыторыі. Гаспадар не меў права змяшчаць тэрыторыю без рады і сейма.

1ліпеня 1569-Люблінская унія

Кароль падпісаў акт 4 ліпеня.

11 жніўня 1569-быў выдадзены дадатковы акт, у якім вызначаўся склад сената і парадак месцаў у ім.

Актам Люблінскай уніі абвяшчалася аб’яднанне ў федаратыўную дзяржаву ў РП. На чале дзяржавы находзіўся польскі кароль, ен жа і князь ВКЛ, якога пажыццева выбірала шляхта. Уладу караля абмяжоўваў агульны сейм з 2-х палат: сената і пасольскай ізбы. У якую выбіраліся павятовымі сеймікамі па 2 дэпутаты. Абмежаванне не атрыманне зямлі для польскай шляхты ў ВКЛ, а для бел. літ. ў Польшчы. Дзярж. і мясцовыя пасады маглі мець толькі мясцовыя ўраджэнцы. Абедзве дзяржавы захавалі свой суверэнітэт, асобую дзяржаўную адміністрацыю, войскі, прававую сістэму, судовы апарат, фінансавую сістэму, эміссію грошай і мытную сістэму.

Кожная з дзяржаў мела сваю дзяржаўную мовы: ВКЛ-беларускую, Польшча-лацінская.

Унія існавала да 1795г.

вертыкальнымі лініямі, вузкімі стуральчатымі аркамі, кадярові.лмі вітражамі. высокімі вежамі. Готыка на Беларусі была прадстаўлена шматлікімі абарончымі збудаваннямі – замкамі. Мураваныя замкі пачалі будавацца ў першай палове XIV ст. Старыя драўляныя ўмацаванні не маглі стрымліваць моцнага націску ворагаў. Узнікла абарончая сістэма з замкаў у Лідзе, Новагародку, Крэве, Вільні і Троках. Барысаглебская царква ў Новагародку была пабудавана ў 1519 г..Спаса-Праабражэнская царква ў Заслаўі была пабудавана ў сярэдзіне XVI ст.У XV — першай палове XVI ст. У выяўленчым мастацтве Беларусі другой паловы XIII - першай паловы XVI ст. вылучаюцца іканапіс, фрэскі, кніжная мініяцюра, гравюра, арнамент, драўляная разьбяная скульптура. Творы манументальнага жывапісу гэтага перыяду амаль не захаваліся. Першымі тэатральнымі відовішчамі былі карагоды, народныя гульні, прадстаўленні скамарохаў. Паступова ў карагодзе, дзе сплятаюцца розныя жанры народнага мастацтва, зараджалася драматычнае дзеянне, якое адлюстроўвала розныя бакі жыцця. Узнікае таксама народны лялечны тэатр — батлейка, дзе разам са свецкімі сюжэтамі, народнымі песнямі і танцамі выкарыстоўваліся і хрысціянскія міфалагічныя тэмы.У XVI ст. з'яўля.юцца і распаўсюджваюцца новыя музычныя інструменты — скрыпка, цымбалы, ліра, дудка. Дудка і скрыпка сталі аднымі з найболып характэрных інструментаў для беларускай народнасці і звычайна выкарыстоўваліся падчас народных свят.

1702-Шведскія войскі ўварвалі ў землі РП

красавік-занялі Вільню, Варшаву

1701-1704-рускія войскі атрымалі некалькі перамог і адышлі да Балтыйскага мора

лета 1706- Карл 12 нанес удар па Саксоніі і прымусіў Аўгуста 2 заключыць Альтраштацкі мір, па гэтаму міру Аўгуст 2 адмовіўся ад кароны на карысць Ляшчынскага

1707-войскі Расіі сканцэнтраваліся ў Б, занялі Быхаў

пачатак 1708-Карл 12 заняў Гродна, рушыў на Ліду, Смаргонь

чэрвень- занялі Мінск, пераваліліся праз Беразіно, руская армія адышла за Дняпро, шведы занялі Магілеў

Праз месяц руская армія пайшла на Мсціслаўшчыну

Пры такой растаноўцы сіл 28 верасня (20 кастрычніка) 1708 весцы Лясной шведы пацярпелі паражэнне

Генеральная бітва пачалася раніцай 27 чэрвеня 1709-Палтаўская бітва-Шведская армія разгромлена-пералом у вайне

Ваенныя дзеянні перанесены ў Германію і Прыбалтыку

1721-Ніштатскі мір-заканчэнне вайны-атрымала частку Ліфляндыі, Істфляндыі, Карэлію і абавязывалася заплаціць Швецыі грошы

1729-Швецыя заключыла дагавор з Саксоніяй, адпаведны дагавор быў прынят у 1733г. з РП

Вынікі вайны:

1)насельніцтва страціла з 2млн 200 да 1.5 млн чал, кожнгы 3 жыхар

Масквы і вярнуць Вялікія Лукі, Красны гарадок.

Падпісанне міру было зацверджана Маскоўскай дзяржавай.

Вайна Маскоўскай дзяржавы са Швецыяй закончылася Плюскім перамір’ем, паводле якога шведы завалодалі паўн. часткай Эстоніі.

У выніку Лівонскай вайны знішчылася шмат людзей.

Смута ў Рускай дзяржаве-барацьба працоўных мас супраць феадалаў.

1591- памер 8-гадовы брат цара Царэвіч Дмітрый

1600- з’явіліся чуткі, што ен вярнуўся. Ен перабраўся ў РП, шукаў падтрымку і знайшоў яе у Мнішыка

сакавік 1604-Жыгімонт 3 Ваза, магнаты і касцел фінансавалі намаганнем авентурыста на прастол

1605-смерць Б.Гадунова. З гэтай стратай быў адкрыты шлях самазванцу на Маскву. Баяры аб’явілі Шуйскага царом.

2-гім ЛжэДмітрыям становіцца дваранін М.Малчанаў, яго падтрымалі польскія магнаты католікі, папа рымскі, які спрабаваў ўтварыць унію. Польскія літ. магнаты праводзяць як інтэрвенты.

Верасень 1609- Жыгімонт 3 Ваза распачаў адкрытую інтэрвенцыю супраць Расіі

Ліпень 1610-мяцеж у Маскве, захапілі Шуйскага і яго жонку. Прыйшла група баяр на чале з Мсціслаўскім, які прапанаваў на прастол сына Жігімонта Усяслава

Лета 1610-інтэрвенты праводзяць сабе вароты супрацьстаянне ім апалчэнне, з якім жорстка распраўляюцца

16 чэрвеня 1611-Жыгімонт 3 Ваза-рускі цар

У Ніжнім Ноўгарадзе 2-е апалчэнне Пажарскага і Мініна

22 кастрычніка 1621-вызвалілі Кітай-горад, 26-гарнізон палякаў здаўся

студзень 1613- Земскі сабор абраў царом 16-гад. М.Раманава

снежань 1918- Дэулінскае пагадненне на 4 гады, па якому да РП адышлі Ноўгарад-север, Смаленск, Чарнігаўскія землі

Смаленская вайна (1632-1634)-вайна Рускай дзяржавы за вяртанне зямель Смаленскай, Чарнігаўскай і Северскай зямель

1632-накіравалі на Смаленск 40тыс. войска

восень 1632-руск. войскі занялі шмат тэр: Усвяты, Белую, Трубецкую. Ваенныя дзеянні вяліліся на тэрыт. Б.

1) да сярэдзіны XVI ст. насельніцтва Польшчы і ВКЛ мела розныя веравызнанні. У Польшчы-каталіцызм, а ў ВКЛ-праваслаўя (Беларусь і Украіна) і пратэстантызму (Літва). 2) каталіцызм і праваслаўе перажывалі крызіс. 3) былі вельмі складаныя рэлігійныя абставіны.

Рэфармацыя — грамадска-палітычны і рэлігійны рух, накіраваны супраць каталіцкай царквы як ідэйнай асновы феадалізму. Рэфармацыя, як вядома, пачыналася ў Германіі з выступлення М.Лютэра (1517) і распаўсюджвалася па ўсіх краінах Заходняй і Цэнтральнай Еўропы. Адзінай крыніцай рэлігійнай ісціны яны абвясцілі Свяшчэннае Пісанне, адхіліўшы Свяшчэннае Паданне, манаства, цэлібат, культ Багародзіцы, святых, анёлаў, іконы і г. д. 3 сямі таінстваў пратэстанты пакінулі два — хрышчэнне і прычасце (лютэранства) ці тры — хрышчэнне, прычасце і царкоўны шлюб (англіканская царква).

Пад ідэйным сцягам Рэфармацыі праходзіла Сялянская вайна 1524 -1526 гг. у Германіі, Нідэрландская (1566 - 1609) і Англійская (XVII ст.) буржуазныя рэвалюцыі.

Кальвинизм, лютэранства, пратэстанцизм. У XVII — XVIII стст. на Беларусі ўзмацнілася дзейнасць каталіцкіх манаскіх ордэнаў - францысканцаў, дамініканцаў, базыльян, бернардзінцаў, бенедыкцінцаў і інш.

Францысканцы (мінірыты) — манахі аднаго з каталіцкіх ордэнаў, названага імем яго заснавальніка Францыска Азізскага. Яны змагаліся з ерэтычным рухам пропаведзямі і насіллем, удзельнічалі ў інквізіцыі, пранікалі ў школы і універсітэты.

Дамініканцы (іспанца Дамініка дэ Гусмана) — манахі каталіцкага ордэна( ў пачатку XIII ст. ) Галоўным накірункам дзейнасці- прапагандысцка-місіянерская.

Базыльяне - супольнасць манахаў, якія жылі па правілах, распрацаваных святым Васілём Вялікім (IV ст.); пазней (з XVII ст.) - каталіцка-уніяцкі манаскі ордэн.

Бернардзінцы — манахі рэфармаванай галіны манаскага ордэна францысканцаў на Беларусі, у Літве і Польшчы

18.Асаблівасці сац.-эканамічнага развіцця Б. у складзе РП

Сацыяльны склад:

Шляхта не была аднародна і ў паліт. становішчы: буйная 29 магнатаў 1,1%, сярэдняя 1,6% ад пануючага класса, пешая шляхта 3,6%не мели гаспадара

З 1601 шляхецки тытул можа быць прысвоены толькі на сейміках ці сейме, альбо пры прапанове гетмана

З 1633 пастанова сейма аб тым, што шляхціц, але і яго нашчадкі, пазбаўлены шляхецкіх правоў за гандаль і шынкарства (продаж спіртных напіткаў)

Самым шматлікім з’яўляецца сялянства. Рэформа валачной памеры 1557г.-аграрная рэформа-комплекс мерапрыемстваў па ўдасканаленні землекарыстання і абкладання сялян феад. павіннасцюмі. У яе аснову ўваходзілі: абмер зямлі на валокі, увядзенне іх у якасці галоўных адзінак сялянскіх павіннасцей.

Перадумовы: эканам, паліт., адносна высокі рост прадукц. сіл, рост побыту на с/г прадукцыі, пануючае становішча сялян і бяспраўе прыгонных сялян

3 катэгорыі:

-асадныя

-цяглыя

-слугі-сяляне

“Чэлядзь нявольная” была надзелена ўчасткамі і ператворана ў агароднікаў.

Па гэтай рэформе створаны гаспад.-тэрытар. адзінкі-войтаўствы.

Валочная памера выклікала супраціўленне сялян (адмова прымаць валокі, уцякаць у маенткі)

Т. чынам узмацнялася феадальная прыгоннасць сялян, нармалізацыя норм зямельнай рэнты

19.Паглыбленне палітычнага крызісу пры падзеле РП

РП у другой палове 18ст. стала ў стане глыбокага крызісу

Вытокі:

1)гвалтоўна і ганебна была падпісана Люблінская унія 1569

2) палітычны лад РП (шляхецкія вольнасці, Ліберум вета, пакт канвента, выбранне караля, была заменена выбраннасць караля-дынастыя)

3)Берасцейская царкоўная унія 1569-утваралася уніяцкая царква

4)антыфеадальны, антырэлігійны

1 падзел. 1772 (Расія, Прусія, Аўстрыя), дакументы падпісаны ў Пецярбургу. Расія атрымала Інфляндыю, Полацк, Віцебск,, Мсціслаўскія ваяводствы, усходнюю частку Рэчыцкага павета.

Аўстрыя-захапіла частку зах. Украіны з Львовам і ч. Польшчы

Прусія-паун-зах. частку Польшчы

2 падзел 23 студзеня 1793-заключылі тайную ў Пецярбургу канвенцыю для скасаывання канстытуцыі 1791 і аб супольных дзеяннях на выпадах анексіі РП

Прусія забрала амаль ўсю Польшчу.

Расія захапіла ўсю правабярэжную краіну: частку Полацкага, Мінскага, Новагародскага, Брэсцкага, Віцебскага

24 сакавіка 1794-нац.-вызваленчае паўстанне супраць Расійскай акупацыі і Прускай інтэрвенцыі (у межах 1776)

У Кракаве Т. Касцюшка стварыў нацыянальны-рэвалюцыйны ўрад.

Паражэнне паўстання прывяло, что Расія адвяла войскі трошкі далей.

Расія дыктавала ўмовы падзелу.

3 падзел кастрычнік 1795.

Расія атрымала Зах. Б., усходнюю Літву, Украіну да Зах. Буга.

Аустрыя і Прусія займалі карэнныя землі і частку украінскіх і літоўскіх зямель.

Краіна перастае існаваць увогуле.

20.Культура Б. у др. палове 16-18 ст.

XYI-XYII стагодзе - характарызуюцца значнымi зрухамi амаль ва усiх галiнах духоунага жыцця Беларусi. На гэты перыяд прыпадае росквiт рэнесансавай культуры у Беларусi i ва усiм Княстве, узнiкненне кiрылiчнага, а пазней лацiна-польскага кнiгадруку, распаусюджваннi рэфармацыйных iдэй i рухау, пранiкненне свецкiх гуманiстычных i асветнiцкiх павевау у культуру.

Важную ролю у развiццi беларускай i усходнеславянскай культуры адыграла кнiгадрукаванне заснаванае асветнiкам,гуманiстам i рэфарматарам Францыскам Скарынам (каля 1490-каля 1551 гг). У канцы другога - пачатку трэццяга дзесяцiгоддзя XYI ст. Фр. Скарына займауся iнтэнсiунай лiтаратурна-пiсьменнiцкай i выдавецкай дзейнасцю у Празе, Вiльнi. Скарына пераклау, адрэдагавау пракаменцiравау, падрыхтавау да друку i выдау 23 кнiгi Старога запавету:Бiблiя, Псалтыр i г.д. Выданнi Скарыны прапаведавалi гуманiстычныя iдэi,жыццёвую актыунасць на карысць грамадства, сумленныя маральныя прынцыпы,павагу да духоунай i гiстарычнай спадчыны розных народау. Гуманiстычна-асветнiцкiя традыцii Скарыны працягвау i развiвау Сымон Будны (каля 1530-1593), адзiн з заснавальнiкау i супрацоунiкау Нясвiжскай друкарнi, аутар першых друкаваных на беларускай мове творау: "Катэхiзiса", 1562, "Аб апрауданнi грэшнага чалавека перад Богам", 1562, "Новы запавет", 1574 г. Будны крытыкавау кананiчную хрысцiянскую дагматыку, царкоуныя традыцыi. Ен станоуча ацэньвау культуру еурапейскага Адраджэння, выступау за развiццё пiсменнасцi i кнiгадрукавання на роднай мове, культурныя сувязi, адмоуна ставiуся да цэнзуры.

Паплечнiкамi Буднага па сацыяльных i рэлiгiйных поглядах быу не багаты беларускi шляхцiч,гуманiст, кнiгавыдавец, пiсменнiк i перакладчык – Васiль Цяпiнскi (г.н.невядомы - 1599г.).У маентку Цяпiна ен заснавай друкарню на царкоунаславянскай i беларускай мовах Евангелле (1570-я г.)Прадмова да кнігi - лепшы узор беларускай гуманiстычна-асветнiцкай патрыятычнай публiцыстыкi.У гэты час жылi i тварылi Мiкола Гусоускi (1470- 1533) "Песня пра зубра",Ян Вiслiцкi (1485-1520) "Пруская вайна", Леу Сапега, Мялецi Сматрыцкi, Афанасiй

Фiлiповiч,Iван Фёдарау,Петр Мсцiславец,Андрэй Рымша i мн.др.

Даунiя гiстарычныя традыцыi мела на Беларусi манументальная архiтэктура. Уражвалi велiчнасцю i прыгажосцю палацава-замкавыя пабудовы у Мiры, Геранёнах, Смаляках, Нясвiжы.

У выяуленчым мастацтве прыцягвалi адыгрываць вялiкую ролю iканапiс,драуляная скульптура.Але усе больш распаусюджваецца партрэтны жывапiс, кнiжная мiнiяцюра, гравюры.Тады ж з'яуляюцца першыя свецкiя хоры,капэлы. Утвараюцца пры навучальных установах тэатры.Наiбольш старажытнай хрысцiянскай царквой на Беларусi была праваслауная.На чале праваслаунай царквы стаяу кiеускi, а потым маскоускi мiтрапалiт.Праваслауе адыгрывалi значную ролю у грамадскiм жыццi Беларусi.Яна звязвала беларускiя тэрыторыi з iншымi усходне славянскiмi.

Каталiцызм на Беларусi пачау распаусюджвацца з сярэдзiны XIII ст.,асаблiва пашырыу свой уплау пасля Крэускай вунii (1385г.) Каталiцызм у канцы XIY ст. быу прыняты кiруючымi коламi ВКЛ.

У першай палове XYI ст. Рэфармацыя ахапiла большасць краiн Еуропы.Рэфармацыя на Беларусi з'яулялася састауной часткай еурапейскай.Асноунымi рэфармацыйнымi плынямi на Беларусi i Лiтве з'яуляюцца:кальвiнiзм, лютэранства, антытрынiтарызм. Асноунай сацыяльнай апорай рэфармацыi з'яулялася шляхта i частка магнатау (Радзiвiлы,Сапегi,Хадкевiчы,Кiшкi). Гараджане i сяляне захавалi сваю прыхiльнасць да праваслауя.У царкоуным жыццi ВКЛ,Польшчы,а пазней РП пэунае месца адводзiцца унiяцкай царкве. Берасцейскi сабор 1596 г. абвясцiу аб стварэннi унiяцкай царквы. Яна прызнавала верхавенства рымскага папы i захоувала абрадавасць праваслаунай.Розныя колы РП аднеслiся адмоуна да царкоунай вунii,асаблiва на першым этапе.Гэтаму сведкай "Вiцебскi бунт",пад час якога быу забiты унiяцкi архiепiскап Iясафат Кунцэвiч.

24 Паўстанне 1863-1864 у Польшчы, Літве і Б.

У 1863-1864гг адбылося паўстанне, якое увайшло ў гісторыю як паўстанне К.Каліноўскага(нарадзіўся у фальварку Мастаўляны Гродзенскага уезда ў сям’і шляхцічаў, скончыў гімназію, паступіў на юрфак універсітэта, вучыўся добра, прымаў удзел ў гуртках, пазнаеміўся з прадстаўнікамі рэв. руху Расіі, Польшчы. Актыўна удзельнічаў у тайных гуртках, скончыў унів. 1860, вярнуўся ў Бел. і актыўна ўключ. у рэв.дзейнасць.Выпускаў газету “Мужыцкая праўда” 7№-оў на лац. мове).

Прычыны паўст.:

1.Абвастрэнне грам-паліт адносін ў грамадстве.

2.Абвастр. адносін царызма і польскага грамадства з часоў 3-х падзелаў РП.

3.Незадаваоленасць нас-ва вынікам рэформ 1861г.

4. Узрастанне нац. настрояў у зах. ускраінах імперыі, якой адбывалася ва ўмовах наспявання рэвалюц. сітуацыі ў Расіі

Пачатак паўст: 10 студзеня 1863 г – афіцыйна.

Пач.паўст. неабходна разглядаць з падзей, якія адбыліся у сакавіку 1861г у Варшаве – правядзенне дэманстрацыі, якая мела ярка акрэсленную нац.-патрыя. антырэпрэс. антыцарскую афарбоўку (была растраляна). У выніку восенню 1861 у Варшаве створан шведскі камітэт паўстання, затым ператвораны ў польска-цэнтральны камітэт

Ствараліся арганіз. цэнтры да нізоў паўстання, ідэалагічн. апрацоўка, стварэнне груп.

22 студзеня 1863-цэнтр. нац. камітэт абвясціў сябе часовым нац. урадам і заклікаў да рашучых дзеянняў.

Мэта: нападаць на расійскія войскі, забіваць ваеннакамандуючых. Царскі ўрад не быў падрыхтаваны да гэтага

Ход паўстання:

Часовы нац. урад выдаў маніфест і два аграрных дыкрэтаў, вызначана праграмма паўстання, Польшча абвяшчалася незалежнай краінай у іх карыстанне, надзяленне зямлей беззямельных сялян, канпенсацыя памешчыкам за адабраныя землі Т.чынам мы бачым у вызнач. праграмме выдзяляліся інтарэсы католікаў-палякаў, не разглядаліся пытанні беларусаў, украінцаў

Удзельнікі паўстання: дробныя чыноўнікі, дробназямельныя і

24 Паўстанне 1863-1864 у Польшчы, Літве і Б.

У 1863-1864гг адбылося паўстанне, якое увайшло ў гісторыю як паўстанне К.Каліноўскага(нарадзіўся у фальварку Мастаўляны Гродзенскага уезда ў сям’і шляхцічаў, скончыў гімназію, паступіў на юрфак універсітэта, вучыўся добра, прымаў удзел ў гуртках, пазнаеміўся з прадстаўнікамі рэв. руху Расіі, Польшчы. Актыўна удзельнічаў у тайных гуртках, скончыў унів. 1860, вярнуўся ў Бел. і актыўна ўключ. у рэв.дзейнасць.Выпускаў газету “Мужыцкая праўда” 7№-оў на лац. мове).

Прычыны паўст.:

1.Абвастрэнне грам-паліт адносін ў грамадстве.

2.Абвастр. адносін царызма і польскага грамадства з часоў 3-х падзелаў РП.

3.Незадаваоленасць нас-ва вынікам рэформ 1861г.

4. Узрастанне нац. настрояў у зах. ускраінах імперыі, якой адбывалася ва ўмовах наспявання рэвалюц. сітуацыі ў Расіі

Пачатак паўст: 10 студзеня 1863 г – афіцыйна.

Пач.паўст. неабходна разглядаць з падзей, якія адбыліся у сакавіку 1861г у Варшаве – правядзенне дэманстрацыі, якая мела ярка акрэсленную нац.-патрыя. антырэпрэс. антыцарскую афарбоўку (была растраляна). У выніку восенню 1861 у Варшаве створан шведскі камітэт паўстання, затым ператвораны ў польска-цэнтральны камітэт

Ствараліся арганіз. цэнтры да нізоў паўстання, ідэалагічн. апрацоўка, стварэнне груп.

22 студзеня 1863-цэнтр. нац. камітэт абвясціў сябе часовым нац. урадам і заклікаў да рашучых дзеянняў.

Мэта: нападаць на расійскія войскі, забіваць ваеннакамандуючых. Царскі ўрад не быў падрыхтаваны да гэтага

Ход паўстання:

Часовы нац. урад выдаў маніфест і два аграрных дыкрэтаў, вызначана праграмма паўстання, Польшча абвяшчалася незалежнай краінай у іх карыстанне, надзяленне зямлей беззямельных сялян, канпенсацыя памешчыкам за адабраныя землі Т.чынам мы бачым у вызнач. праграмме выдзяляліся інтарэсы католікаў-палякаў, не разглядаліся пытанні беларусаў, украінцаў

Удзельнікі паўстання: дробныя чыноўнікі, дробназямельныя і